Μια σειρά από θανατηφόρους πυροβολισμούς που σχετίζονται με ναρκωτικά στην καρδιά της πόλης που στεγάζει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, έφερε στο προσκήνιο το πόσο καταρρέουν οι Βρυξέλλες: Χρεοκοπημένες, μαστιζόμενες από τη βία και το έγκλημα και πολιτικά κατεστραμμένες.
Μόνο τον πρώτο ενάμιση μήνα του 2025, 11 πυροβολισμοί στοίχισαν τη ζωή σε δύο ανθρώπους και τραυμάτισαν άλλους τέσσερις. Οι αδιανόητες επιθέσεις προδίδουν μια πόλη σε παρακμή και αποκαλύπτουν την απελπιστική ανάγκη για κάποια ισχυρή πολιτική ηγεσία. Αλλά οι Βρυξέλλες δεν έχουν καμία.
Η δαιδαλώδης πολιτική δομή του Βελγίου περιλαμβάνει ένα πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης, το καθένα με τις δικές του εξουσίες και συχνά ταλαιπωρούμενο από εσωτερικές διαμάχες. Όταν λειτουργούν, τα πράγματα είναι καλά, αλλά όταν δεν λειτουργούν, όλα παραλύουν και παρόλα αυτά οι πολιτικοί εξακολουθούν να διαφωνούν, χωρίς να υπάρχει κυβέρνηση στον ορίζοντα.
Δεν είναι μόνο ο συντονισμός της καταπολέμησης του εγκλήματος στις Βρυξέλλες που έχει εκτεθεί από το πολιτικό χάος. Η κατασκευή κοινωνικών κατοικιών και μεγάλων έργων υποδομής κινδυνεύει επίσης να καθυστερήσει. Οι επιδοτήσεις -για φιλανθρωπικά ιδρύματα, ΜΚΟ και πολιτιστικά έργα- έχουν παγώσει. Η χρηματοδότηση των κέντρων κοινωνικής πρόνοιας, της αστυνομίας και των τοπικών αρχών καλύπτεται από αβεβαιότητα. Το δημόσιο χρέος συσσωρεύεται σχεδόν τόσο γρήγορα όσο και οι σακούλες σκουπιδιών στους βρώμικους δρόμους.
«Είναι πραγματικά η επιβίωση των Βρυξελλών, ως πόλη, που διακυβεύεται», δήλωσε ο Κριστόφ ντε Μπουκελέρ, κεντρώος βουλευτής.
Το σκάνδαλο των 4 εκατομμυρίων ευρώ
Μακριά από την τουριστικά αφηρημένη νεογοτθική Grand-Place, τα χαριτωμένα σοκολατάδικα και τις φανταχτερές μπυραρίες, υπάρχει μια πόλη στο χείλος του γκρεμού.
Αν η πόλη είχε κυβέρνηση, το να θέσει υπό έλεγχο τις δαπάνες των Βρυξελλών θα ήταν η νούμερο ένα πρόκληση.
Το χρέος της πρωτεύουσας ξεπερνά τα 14 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ που προβλέπεται να προστεθούν σε αυτό φέτος. Η βελγική εφημερίδα Bruzz υπολόγισε ότι το έλλειμμα -η διαφορά μεταξύ του πόσα ξοδεύει και του πόσα εισπράττει η πόλη- αυξάνεται κατά 4 εκατομμύρια ευρώ καθημερινά.
«Σε όλους αυτούς τους μήνες μετά τις εκλογές, οι πολιτικοί δεν έχουν καταφέρει καν να μιλήσουν για την ουσία», δήλωσε στο POLITICO, ο Ντε Μπουκελέρ, ο οποίος προσπάθησε να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις για τον συνασπισμό τον περασμένο μήνα
Ένα κεφαλαιώδες βάρος
Η υπερβολικά περίπλοκη πολιτική αρχιτεκτονική μπερδεύει και απογοητεύει ακόμη και τους ίδιους τους Βέλγους.
Με (σχετικά) απλά λόγια, οι Βρυξέλλες είναι μία από τις τρεις περιφέρειες του Βελγίου, μαζί με τη γαλλόφωνη Βαλλονία στο νότο και την ολλανδόφωνη Φλάνδρα στο βορρά, η οποία περιβάλλει την πόλη. Και οι τρεις περιφέρειες έχουν τις δικές τους κυβερνήσεις με αρμοδιότητες για θέματα όπως η στέγαση, οι μεταφορές και η οικονομική πολιτική.
Με το Βέλγιο να αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις περικοπές δαπανών που επιβάλλει η ΕΕ, το χρέος των Βρυξελλών αποτελεί «υποχρέωση για ολόκληρη τη χώρα», δήλωσε ο Ντέιβ Σίναρντετ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.
Τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα: Η πιστοληπτική ικανότητα της περιοχής θα μπορούσε να υποβαθμιστεί μέχρι το καλοκαίρι, γεγονός που θα καθιστούσε ακριβότερο τον δανεισμό, αυξάνοντας περαιτέρω το χρέος της περιοχής, προειδοποίησε ο υπηρεσιακός υπουργός Προϋπολογισμού, Σβεν Γκατζ.
Ο Σίναρντετ δήλωσε ότι αυτό θα μπορούσε τουλάχιστον να δημιουργήσει κάποια πίεση για να σχηματιστεί επιτέλους κυβέρνηση. Ωστόσο, άλλοι είναι λιγότερο αισιόδοξοι.
Το κεντρώο κόμμα Les Engagés πρότεινε να περικοπούν οι μισθοί των πολιτικών των Βρυξελλών κατά 30% μέχρι να σχηματιστεί κυβέρνηση και κατά 40% αν δεν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση μέχρι τον Ιούνιο.
Γάλλοι εναντίον Ολλανδών = Αδιέξοδο
Προς το παρόν, ακόμη και η τελευταία οδός των διαπραγματεύσεων - μια κυβέρνηση μειοψηφίας - μοιάζει αμφίβολη, δεδομένου ότι θα εξακολουθεί να χρειάζεται την έγκριση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας για να πιάσει δουλειά, και για κάθε απόφαση που θα λαμβάνει στη συνέχεια.
«Θα ήταν καλύτερη μια κυβέρνηση μειοψηφίας, από το να μην υπάρχει καθόλου», δήλωσε ο Ντε Μπουκελέρ.
Έτσι καταλήξαμε εδώ: Ενώ οι Ολλανδόφωνοι είναι περισσότεροι από τους γαλλόφωνους Βαλόνους στο σύνολο της χώρας, το αντίστροφο ισχύει στις Βρυξέλλες. Έτσι, για να εξασφαλιστεί η εκπροσώπηση των ολλανδόφωνων, η κυβέρνηση των Βρυξελλών πρέπει να αποτελείται από μια πλειοψηφία και από τις δύο γλωσσικές ομάδες. Και στις δύο πλευρές, ένα σύνολο κομμάτων πρέπει να συμφωνήσει να συνεργαστεί μεταξύ του πριν συνάψει μια ολοκληρωμένη συμφωνία συνασπισμού.
Μετά τις εκλογές του Ιουνίου, μια συμφωνία στη γαλλόφωνη πλευρά ήταν σχετικά απλή. Το κεντροδεξιό MR έγινε το μεγαλύτερο γαλλόφωνο κόμμα των Βρυξελλών.
Στην άλλη πλευρά του γλωσσικού χάσματος, οι Φλαμανδοί Πράσινοι κέρδισαν τις ολλανδόφωνες ψήφους και τον Νοέμβριο κατέληξαν σε συμφωνία με το σοσιαλιστικό Vooruit, το φιλελεύθερο Open VLD και το φλαμανδικό-εθνικιστικό N-VA, το κόμμα του νέου πρωθυπουργού του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βέβερ.
Θα έχετε ήδη μαντέψει ότι οι κραυγές νίκης ήταν βραχύβιες. Οι γαλλόφωνοι σοσιαλιστές αρνήθηκαν να κυβερνήσουν με τους Φλαμανδούς εθνικιστές. Οι φιλελεύθεροι του Open VLD με τη σειρά τους αρνήθηκαν να κυβερνήσουν χωρίς αυτούς.
«Οι γαλλόφωνοι κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους αν νομίζουν ότι μπορούν να λύσουν τα προβλήματα των Βρυξελλών χωρίς να συνεργαστούν με τους Φλαμανδούς εθνικιστές που ηγούνται της ομοσπονδιακής κυβέρνησης», δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Open VLD, Φρεντερίκ ντε Γκάχτ.
Ο Αχμέντ Λαουέτζ, ο πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις Βρυξέλλες, δεν απάντησε σε αίτημα για συνέντευξη.
Σε ένα βίντεο στο Instagram που αναρτήθηκε την περασμένη εβδομάδα, αποκάλεσε τους Φλαμανδούς εθνικιστές «αυτονομιστικό, αντι-Βρυξελλών και αντι-ποικιλομορφικό κόμμα» και είπε ότι αν συμμετείχαν σε μια κυβέρνηση της πόλης, θα έδειχναν «περιφρόνηση για την περιοχή των Βρυξελλών και τα συμφέροντά της».
Πατώντας το πυρηνικό κουμπί
Ενώ το Βέλγιο είναι χωρισμένο σε τρεις περιφέρειες, οι ίδιες οι Βρυξέλλες είναι χωρισμένες σε 19 δήμους. Ο καθένας έχει τον δικό του δήμαρχο. Αυτοί διαχειρίζονται τις έξι αστυνομικές δυνάμεις της περιοχής.
Καθώς η εγκληματικότητα και η βία αυξάνονται ραγδαία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Βελγίου έχει δηλώσει ότι θέλει να συγχωνεύσει αυτές τις ξεχωριστές δυνάμεις σε μια ενιαία οντότητα. Όπως είναι φυσικό, οι πολιτικοί των Βρυξελλών έχουν κατακεραυνώσει την απόφαση.
Υποστηρίζουν ότι το πραγματικό πρόβλημα με την αστυνομία δεν είναι η περίτεχνη οργάνωσή της αλλά η έλλειψη εθνικής χρηματοδότησης και ότι η συγχώνευση κινδυνεύει να αποξενώσει την αστυνομία από τους πολίτες των Βρυξελλών.
Ως παράδειγμα του πικρού γλωσσικού χάσματος, ορισμένοι, όπως ο François De Smet του Défi, κατηγορούν τη νέα εθνική κυβέρνηση ότι επέβαλε ένα φλαμανδικό-εθνικιστικό σχέδιο κατοικίδιων ενάντια στη θέληση των Βρυξελλών.
Τα φλαμανδικά κόμματα λένε ότι είναι λογικό. Όπως και με την απόφαση να αποστέλλονται όλες οι κλήσεις της αστυνομίας μέσω ενός κοινού συστήματος αποστολής, «δεν χρειάζεται να είσαι Φλαμανδός εθνικιστής για να ξέρεις ότι αυτό είναι ένα καλύτερο σύστημα», δήλωσε ο De Gucht του Open VLD.
Στο αδιέξοδο, ορισμένοι φοβούνται ότι η αυτοδιάθεση των Βρυξελλών απομακρύνεται.
Ο πρόεδρος του κόμματος MR, Georges-Louis Bouchez, έχει πράγματι εγείρει την απειλή ότι οι Βρυξέλλες, εάν δεν συμμαζευτούν, θα μπορούσαν να τεθούν υπό τον έλεγχο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Αυτό θα ισοδυναμούσε με το πάτημα του πυρηνικού κουμπιού. Είναι επίσης πιθανότατα αδύνατο.
Από νομική άποψη, η ιδέα είναι «μυθοπλασία», σύμφωνα με τον Sinardet. Αλλά θεωρητικά, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να εξαρτήσει τις πρόσθετες πληρωμές προς τις Βρυξέλλες από ορισμένα μέτρα, παρόμοια με το πώς η ΕΕ υποχρέωσε την Ελλάδα να κάνει μεταρρυθμίσεις σε αντάλλαγμα για ένα πρόγραμμα διάσωσης, είπε.
Μόλις τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής σημειώθηκε ένας ακόμη πυροβολισμός στα νοτιοδυτικά της πόλης.
Αργά ή γρήγορα, το χάος των Βρυξελλών θα αναγκάσει κάποιον να δράσει. Αλλά από ό,τι φαίνεται όχι ακόμα.
«Ντρέπομαι για το πολιτικό τσίρκο», δήλωσε ο De Beukelaer.
