«Γραμμένη σε πέτρα» είναι η έκβαση της προεδρικής αναμέτρησης της Αιγύπτου, ωστόσο με τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή να κλυδωνίζονται, τον πόλεμο στη Γάζα να μαίνεται «δίπλα» του και την ίδια την Αίγυπτο βυθισμένη στη χειρότερη οικονομική κρίση στα χρονικά, ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι οδεύει σε μία τρίτη θητεία που κρύβει τις μεγαλύτερες προκλήσεις αφότου ανήλθε στην εξουσία 2013, ανατρέποντας τον Μοχάμεντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Οι κάλπες για τις προεδρικές εκλογές στην πολυπληθέστερη χώρα του αραβικού κόσμου στήνονται την Κυριακή· η διαδικασία θα διαρκέσει έως την Τρίτη και τα επίσημα αποτελέσματα πρόκειται να ανακοινωθούν στις 18 Δεκεμβρίου εκτός εάν απαιτηθεί δεύτερος γύρος -που δεν θα απαιτηθεί. Η σιδηρά πυγμή με την οποία ο Αλ-Σίσι κυβερνά, ο πλήρης έλεγχος των θεσμών και η καταστολή της διαφωνίας καθιστούν την επανεκλογή του εγγυημένη.
Τόσο στις εκλογές του 2014, όσο και του 2018, ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι εξελέγη με ποσοστό άνω του 96% και ουδείς -ούτε οι υποστηρικτές, ούτε οι αντίπαλοι- αναμένει αυτή τη φορά κάτι διαφορετικό, εξ ου και η συστημική πλέον απάθεια των ψηφοφόρων που μεταφράζεται σε χαμηλά ποσοστά προσέλευσης.
Ειδικά φέτος, ο πολέμος στη Γάζα έχει επισκιάσει πλήρως την προεκλογική εκστρατεία. Πολλοί Αιγύπτιοι έχουν βάλει προς το παρόν σε δεύτερη μοίρα τα εσωτερικά τους ζητήματα και τον εφιάλτη της οικονομίας. Τα γιγαντιαία πορτρέτα ενός χαμογελαστού Αλ-Σίσι σε διαφημιστικές πινακίδες στις κεντρικές πλατείας του Καΐρου είναι η μόνη υπενθύμιση ότι διεξάγονται εκλογές.
Ο ίδιος έχει διεξάγει εκστρατεία. Δεν έχει εμφανιστεί σε δημόσιες συγκεντρώσεις, ούτε και έχει δώσει τηλεοπτικές συνεντεύξεις. Από τον Οκτώβριο, όταν ανακοίνωσε επίσημα ότι θέτει εκ νέου υποψηφιότητα, ο Αλ-Σίσι δεν έχει μιλήσει για τα εσωτερικά ζητήματα, ούτε καν έχει παραθέσει το πρόγραμμά του για την επόμενη εξαετία. Βέβαιος για τη νίκη, ο Αιγύπτιος πρόεδρος επιχειρεί να ενισχύσει τη θέση στη διεθνή σκηνή ως κεντρικός μεσολαβητής, όπως και συνέβη κατά τις πρόσφατες διαβουλεύσεις σε συντονισμό με το Κατάρ για την προσωρινή ανθρωπιστική παύση που επέτρεψε την απελευθέρωση δεκάδων Ισραηλινών ομήρων.
Η διεκδίκηση τρίτης θητείας κατέστη δυνατή όταν ο ίδιος ο Αλ-Σίσι τροποποίησε το Σύνταγμα το 2019, παρατείνοντας την προεδρική θητεία από τετραετή σε εξαετή. Για μια σύντομη περίοδο, ορισμένοι θεώρησαν ότι αυτή η αναμέτρηση θα ήταν ίσως μία πιο δύσκολη κούρσα για τον Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι. Όμως τα δύο κύρια στελέχη της αντιπολίτευσης -που κατά γενική ομολογία δεν είχαν καμία πραγματική ελπίδα να κερδίσουν, αλλά ήλπιζαν να αναδείξουν τις φωνές των αντοφρονούντων κατά τη διάρκεια της εκστρατείας - βρίσκονται τώρα στη φυλακή ή περιμένουν να δικαστούν.
Οι τρεις υποψήφιοι της αντιπολίτευσης που «απέμειναν» είναι οι Φαρίντ Ζαχράν του Αιγυπτιακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, ο Αμπντέλ-Σανάντ Γιαμάμα του Νέου Κόμματος Wafd και ο Χαζέμ Ομάρ Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Κανένας δεν έχει λαϊκό έρεισμα και είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι στο ευρύ κοινό.
Καθώς η ίδια η αναμέτρηση θα κυλήσει άνευ εκπλήξεων, πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι τα μετεκλογικά γεγονότα έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία. Το 2024 αναμένεται να είναι μια κρίσιμη χρονιά για την Αίγυπτο σε οικονομικό επίπεδο. Πρέπει να αποπληρώσει ποσό-ρεκόρ 29 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ανεξόφλητες δόσεις χρέους και ο πληθωρισμός κυμαίνεται κοντά στο 40% χωρίς άμεσες ενδείξεις μείωσης, επηρεάζοντας εκατομμύρια νοικοκυριά. Το νόμισμα της Αιγύπτου έχει χάσει πάνω από το ήμισυ της αξίας του από τον Μάρτιο του 2022 σε μια σειρά υποτιμήσεων που έχουν εκτοξεύσει τις τιμές καταναλωτή στην εξαρτώμενη από τις εισαγωγές οικονομία.
«Το πιο σημαντικό σε αυτές τις εκλογές είναι η μετεκλογική περίοδος, όπου ο Σίσι πρέπει να διαχειριστεί την οικονομική κρίση και ταυτόχρονα να εμποδίσει τις όποιες παράπλευρες επιπτώσεις του πολέμου στη Γάζα», δηλώνει στην πύλη The New Arab ο Τζουζέπε Ντεντίσε, επικεφαλής του Τμήματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).
Σύμμαχος-κλειδί για τη Δύση
Λόγω της κυριαρχίας του Αλ-Σίσι στην πολιτική σφαίρα από τότε που ήρθε στην εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα το 2013, δεν υπάρχει βιώσιμη πολιτική αντιπολίτευση στο καθεστώς του και δεν υπάρχει και διάθεση των Αιγύπτιων ψηφοφόρων να του εναντιωθούν. Έπειτα από μία δεκαετή εκστρατεία καταστολής της διαφωνίας, η Αίγυπτος κατατάσσεται στην 135η θέση μεταξύ 140 χωρών στον δείκτη που αφορά στο σεβασμό του Κράτους Δικαίου του World Justice Project.
Παρόλα αυτά, ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι εξακολουθεί να θεωρείται εγγυητής της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή από πολλούς διεθνείς ηγέτες. Η Δύση τον εκλαμβάνει ως σύμμαχο-κλειδί σε μια κατά τα άλλα χαοτική Μέση Ανατολή. Και αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο μετά τις ωμότητες της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου και την επακόλουθη εισβολή του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας για την εξόντωσή της.
Πίσω στο 2014, ο πραγματιστής Αλ-Σίσι κράτησε χαμηλό προφίλ όταν η Δύση καταδίκαζε την ανατροπή Μόρσι, θυμίζει το δίκτυο France 24. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη δεν τον συνεχάρησαν μετά την εκλογική του νίκη, τονίζοντας την ανάγκη να επανέλθει το συντομότερο δυνατό ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε απάντηση, ο Αλ-Σίσι τάχθηκε στο πλευρό του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον Νοέμβριο του 2014, ένα μήνα μετά το πάγωμα της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Αίγυπτο, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι θα παραδώσει συστήματα αεράμυνας στη χώρα και ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για την παράδοση στρατιωτικών αεροσκαφών.
Οξυδερκής στρατηγός, ο Σίσι γνωρίζει ότι η Δύση δεν μπορεί να γυρίσει την πλάτη της στην πιο πολυπληθή αραβική χώρα για πολύ καιρό. Η Αίγυπτος είναι τόσο στρατηγικός διαμεσολαβητής στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, όσο και βασικός σύμμαχος στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Η μάχη κατά των τζιχαντιστών έχει μετακινήσει τον κέρσορα για το πώς βλέπουν οι παγκόσμιοι ηγέτες τον Αλ-Σίσι, ιδίως στην περίπτωση των ΗΠΑ. Μετά από χρόνια τεταμένων σχέσεων επί διακυβέρνησης Ομπάμα, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, συνεχάρη τον Αιγύπτιο ηγέτη το 2016 και τον υποδέχθηκε στην Ουάσινγκτον ένα χρόνο αργότερα.
Όπως και οι προερχόμενοι από τους κόλπους του Στρατού προκάτοχοί του, ο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι επικεντρώνει στην απόκτηση σύγχρονου οπλισμού και τη διασφάλιση των συνόρων της Αιγύπτου, ειδικά από τη στιγμή που οι γείτονές της- Λιβύη, Σουδάν, Ισραήλ και Λωρίδα της Γάζας - πλήττονται από συνεχιζόμενες συγκρούσεις.
Εδώ και χρόνια, η Αίγυπτος μάχεται με μια τζιχαντιστική εξέγερση στην περιοχή του Σινά, χερσόνησο που βρίσκεται στα βορειοανατολικά της χώρας. Σύμφωνα με την αντιπολίτευση, αυτή η διαρκής απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της Αιγύπτου εργαλειοποιείται από τις αρχές για τον περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών. Το 2018, ο Σίσι ξεκίνησε μια τεράστια αντιτρομοκρατική επιχείρηση στις περιοχές όπου αφθονούν οι ισλαμιστές εξτρεμιστές -ορισμένοι από τους οποίους έχουν δηλώσει πίστη στην οργάνωση Ισλαμικό Κράτος.
Σύμφωνα με τον Αιγύπτιο δημοσιογράφο και μελετητή Χοσάμ ελ-Χαμαλάι, η αναμενόμενη νίκη του Αλ-Σίσι ουδεμία σχέση έχει με τη δημοτικότητα, πολλώ δε μάλλον με κάποιες εξαιρετικές οικονομικές επιδόσεις, και ο πόλεμος στη Γάζα «απειλεί περαιτέρω μία ήδη παραλυμένη οικονομία, ενώ σταδιακά αναζωπυρώνει τη διαφωνία στους δρόμους».
Στις 20 Οκτωβρίου, κατεστάλη διαδήλωση αλληλεγγύης στη Γάζα στην εμβληματική πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου -όπου το 2011, μαζικές διαδηλώσεις οδήγησαν στην ανατροπή του καθεστώς του Χόσνι Μουμπάρακ. Έκτοτε, δεν έχουν επιτραπεί φιλοπαλαιστινιακές πορείες στη χώρα, όπου οι διαδηλώσεις ουσιαστικά απαγορεύονται.
Ως σημαντικός συνομιλητής στη σύγκρουση, «ο Αλ-Σίσι πιθανώς ελπίζει ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα του προσφέρει μόχλευση στις κυβερνήσεις της Δύσης και του Κόλπου, καθώς και στους διεθνείς δωρητές και ότι θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει αυτή τη μόχλευση για να απαλύνει την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση της χώρας», επισημαίνει μιλώντας στο AFP ο Χοσάμ ελ-Χαμαλάι.
