Η πρόσφατη ατελέσφορη Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. με αντικείμενο τα όρια χρηματοδότησής της για τα επόμενα 7 χρόνια κατέδειξε – όπως και σε προηγούμενα χρόνια - το αδιέξοδο των εμμονών για αυξήσεις των δημοσίων δαπανών σε επίπεδο Ε.Ε. μέσω των αυξήσεων των δημοσίων εσόδων της. Δυστυχώς, ωστόσο, είναι οι φιλοευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες, και μάλιστα όσοι λογίζονται ως φεντεραλιστές, που θα πρέπει ίσως πρώτοι και πρώτες να επαναπροσδιορίσουν το τι είναι «φιλοευρωπαϊσμός».
Οι ανταποκρίσεις από τις Βρυξέλλες περιγράφουν το διαπραγματευτικό χάσμα ως οι κακές «σφιχτοχέρες» χώρες απέναντι στις καλές χώρες της «συνοχής». Αυστρία, Δανία, Ολλανδία και Σουηδία απο τη μία λοιπόν έναντι του πλειοψηφικού μπλοκ του ευρωπαϊκού Νότου (περιλαμβανομένης της Ελλάδας), της Γαλλίας και των ανατολικών χωρών. Με άλλα λόγια, καμία αύξηση πάνω από αυτά που δίνουμε αναλογικά σήμερα, λένε οι μεν. Απέναντι τους οι υπερασπιστές των «κεκτημένων», ακόμα και μετά την απώλεια των βρετανικών εισφορών, δηλαδή εσαεί μεταφορές πόρων και επιδοτήσεων μέσω ΚΑΠ και Ταμείων Συνοχής (βλ. ΕΣΠΑ κλπ).
Ας δούμε λίγο αναλυτικότερα τι κρύβεται πίσω από το αδιέξοδο.
Ως γνωστόν, ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. χρηματοδοτείται κυρίως (σε ποσοστό 70%) απο τις εθνικές εισφορές, δηλαδή με χρήματα που συλλέγουν τα Κράτη-Μέλη μέσω φορολογίας και δανεικών. Και ενώ οι δημόσιες δαπάνες της Ε.Ε. αντιστοιχούν στο περίπου 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος του συνόλου των Κρατών-Μελών, οι επιμέρους εθνικές δημόσιες δαπάνες αντιστοιχούν για την συντριπτική πλειοψηφία των Κρατών-Μελών σε ποσοστά 40-50% του εθνικού ΑΕΠ (για την Ελλάδα το ποσοστό πλησίασε το 60%, αλλά ως γνωστόν φταίγανε οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές)! Να το πούμε πολύ απλουστευτικά, τα Κράτη-Μέλη για κάθε 50 ευρώ που ξοδεύουν (έχοντας φορολογήσει και δανειστεί), δίνουν κατά μέσο όρο μόλις το 1 για την λειτουργία της Ε.Ε. και την χρηματοδότηση των πολιτικών της.
Λογικό, αφού σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου τα έσοδα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού αντιστοιχούν στο 17% ΑΕΠ (!), η Ε.Ε. δεν χρηματοδοτεί τις πραγματικά μεγάλες δαπάνες για την άμυνα, την κοινωνική πολιτική, την υγεία και την εκπαίδευση –αυτά και πολλά άλλα είναι εθνικές αρμοδιότητες.
Αφού λοιπόν τα Κράτη-Μέλη δεν μπορούν, και να θέλουν ακόμα, να αυξήσουν σημαντικά τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., ποια είναι η λύση;
Να πάψει η Ε.Ε. να εξαρτάται πρωτίστως από τις εθνικές συνεισφορές για να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις, λέει το φιλεοευρωπαϊκό φεντεραλιστικό μέτωπο και το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με στήριξη και των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων και Δημοκρατών.
Αυτό λοιπόν είναι η ρηξικέλευθη πρόταση. Και πως γίνεται αυτό; Μα μέσω της αύξησης των φόρων και δανεικών και μάλιστα πανευρωπαϊκά. Φόροι στην χρήση πλαστικών, φόροι στην ψηφιακή οικονομία, στις χρηματιστηριακές συναλλαγές και στις εκπομπές αερίων. Και δανεικά μέσω της έκδοσης ευρω-ομολόγων.
Ναι λοιπόν, η αύξηση δημοσίων δαπανών μέσω φόρων και δανεικών είναι η επαναστατική λύση όταν το ταμείο είναι μείον. Εμείς το ξέρουμε στην Ελλάδα δεκαετίες τώρα, επιτέλους το έμαθαν και στην Ευρώπη!
Δανειζόμενος την συλλογιστική του Στέφανου Μάνου, πρέπει να μάθουμε να μετράμε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρ. Κοινοβούλιο για παράδειγμα πάλεψαν σκληρά πέρυσι να προωθήσουν έναν 3% Φόρο στις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Tax) στοχεύοντας στην φοροδιαφυγή των Google, Amazon, Facebook και λοιπών αμερικανικών κυρίως κολοσσών. Η πρόταση δεν πέρασε λόγω της άρνησης μιας μικρής ομάδας Κρατών-Μελών (η φορολογία σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτεί ομοφωνία). Ακόμα όμως και αν πέρναγε, τα προσδοκώμενα έσοδα θα ήταν της τάξης των 5 δις/έτος όλα κι όλα για όλη την Ε.Ε.! Η Γαλλία που προχώρησε μονομερώς αναμένει 500 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Αν πολύ χονδρικά ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. είναι στο 1 τρις ευρώ (για 7 χρόνια) και αν θέλουμε να συντηρήσουμε έστω τα υπάρχοντα επίπεδα με τους ίδιους πόρους της Ε.Ε. να υπερτερούν όμως των εθνικών συνεισφορών θέλουμε τουλάχιστον ακόμα 500 δις ευρώ, δηλαδή πάνω από 10 φορές τα έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής των ισχυρών πολυεθνικών. Σταγόνα στον ωκεανό των δημοσίων εξόδων και των οραμάτων για μία ισχυρή Ε.Ε.
Τι είναι ο φιλοευρωπαϊσμός τελικά; Αν συμφωνούμε ότι η Ε.Ε. πρέπει να ισχυροποιηθεί - που πρέπει - γιατί αυτό να γίνει με νέους φόρους και δανεικά που ποτέ δεν θα είναι αρκετά; Αν θέλουμε να γίνουμε οι ΗΠΑ της Ευρώπης μήπως πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ότι αυτό περνάει υποχρεωτικά από τον εξορθολογισμό των επιμέρους εθνικών δαπανών και τον περιορισμό του κρατισμού σε εθνικό επίπεδο; Γιατί λοιπόν οι ομοσπονδιακοί φόροι να μην αντικαθιστούν κάποιους εθνικούς αντί να προστίθενται ως νέα επιβάρυνση; Γιατί τα ευρω-ομόλογα να μην έρθουν με ταυτόχρονη μείωση των εθνικών ομολόγων αντί ως συμπλήρωμά τους;
Γιατί τελικά αυτή η εναλλακτική, η μείωση δηλαδή του συνολικού ισοζυγίου φόρων, δανεικών και κρατισμού για τους ευρωπαίους πολίτες, να είναι λιγότερο «φιλοευρωπαϊκή» από αυτήν που κυριαρχεί σήμερα στο δημόσιο διάλογο;
