Οι σειρήνες ήχησαν και σήμερα, στις 05.30 το πρωί, 44η επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Όπως γίνεται τα τελευταία 43 χρόνια τέτοια ώρα, που ο τουρκικός στρατός αποβιβάστηκε στις ακτές της Κερύνειας, πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα.
Χιλιάδες οι νεκροί, εκατοντάδες οι αγνοούμενοι της κυπριακής τραγωδίας. Η χώρα παραμένει διαιρεμένη. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες για επανένωσή της σε μια δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία δεν έχουν καταλήξει ακόμα, λόγω των απαράδεκτων τουρκικών αξιώσεων.
Ήταν 05.30 το πρωί, όταν άρχισε η απόβαση τουρκικών στρατευμάτων στην παραλία «πέντε μίλι» της Κερύνειας. Ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας, Μπουλέντ Ετζεβίτ, είχε δώσει στην εισβολή την κωδική ονομασία «Αττίλας». Το σύνθημα για την έναρξη της εισβολής ήταν: «Η Αϊσέ μπορεί να πάει διακοπές».
Οι πρώτοι νεκροί ήταν ο τότε υποπλοίαρχος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού Ελευθέριος Τσομάκης, οι αξιωματικοί και οι ναύτες δυο παλιών τορπιλακάτων, που βγήκαν στα ανοικτά της Κερύνειας για να αντιμετωπίσουν τον τουρκικό αποβατικό στόλο.
Κατά την επιχείρηση «ΝΙΚΗ», η οποία έγινε την νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου 1974 για την αποστολή ενισχύσεων στην Κύπρο με 15 αεροπλάνα, τύπου Noratlas, της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, βρήκαν τραγικό θάνατο, χωρίς να προλάβουν να πολεμήσουν τους Τούρκους εισβολείς, τέσσερις αεροπόροι και 28 καταδρομείς, οι οποίοι επέβαιναν στο αεροσκάφος με την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ-4». Το αεροσκάφος, με κυβερνήτη τον επισμηναγό Βασίλη Παναγόπουλο, κατέρριψε από λάθος η κυπριακή αεράμυνα. Σώθηκε από θαύμα μόνο ο καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου, ο οποίος πήδηξε, χωρίς αλεξίπτωτο, λίγο πριν την συντριβή του. Ο Ζαφειρίου, ανάπηρος στο ένα πόδι, έφυγε από την ζωή στην Θεσσαλονίκη πριν από δύο χρόνια.
Ιστορικό
Στις 19 Ιουλίου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ εκφώνησε ομιλία ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου χαρακτήρισε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Μπουλέντ Ετζεβίτ, άρπαξε την ευκαιρία που επιζητούσε η Άγκυρα από πολύ καιρό και ισχυριζόμενος ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, εισέβαλε μια μέρα μετά, στις 20 Ιουλίου 1974.
Με την κωδική ονομασία «Αττίλας» η τουρκική εισβολή ξεκίνησε στις 0530 στις 20 Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν μαζικά ενώ δυνάμεις πεζικού της Τουρκίας αποβιβάζονταν στις παραλίες της Κερύνειας. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν.
Η «κυβέρνηση» των πραξικοπηματιών του Νίκου Σαμψών παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων στις 23 Ιουλίου 1974.
Στη Γενεύη άρχισαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης υπό την αιγίδα του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κάλαχαν. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, εκπροσωπούμενη από τον Γλαύκο Κληρίδη, αξίωσε για πρώτη φορά μετά το 1963 εφαρμογή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Κυπριακού Συντάγματος. Η Τουρκία αρνήθηκε και προέβαλε το πάγιο αίτημά της για γεωγραφικό χωρισμό του νησιού.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές αντιπρότεινε σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος πολλών καντονιών, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% περίπου του νησιού. Ο Κληρίδης ζήτησε αναβολή 36 ή 48 ωρών, για να συμβουλευτεί το Υπουργικό Συμβούλιο. Οι Τούρκοι απέρριψαν το αίτημά του.
Ενόσω διαρκούσαν οι διπλωματικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη δεν φαινόταν να επιτυγχάνεται αίσια έκβαση και η Τουρκία, αφού πρώτα στις 3:30 τα ξημερώματα της 14 Αυγούστου του 1974 απέσυρε την αντιπροσωπεία της, σε λιγότερο από 1 1/2 ώρα μετά (4:35 π.μ. της ίδιας ημέρας) προχώρησε και στο δεύτερο κύμα εισβολής υπό την κωδική ονομασία «Αττίλας 2» με την κατάληψη της Μόρφου, της Αμμοχώστου και της Καρπασίας.
Παρά τις εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ [Ψήφισμα 353 (1974)] και τη γρήγορη αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στο νησί, η Τουρκία κατέλαβε το 36,2 τοις εκατό της εδαφικής επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκτόπισε βίαια περίπου 200.000 Ελληνοκυπρίους από τις εστίες τους. Άλλοι 20.000 Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές, εξαναγκάστηκαν και αυτοί τελικά να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στις ελεγχόμενες από την κυπριακή Κυβέρνηση περιοχές. Μέχρι τον Απρίλιο 2013 λιγότεροι από 328 εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι και 109 Μαρωνίτες παρέμεναν στις κατεχόμενες περιοχές.
Η Τουρκία μέχρι και σήμερα στερεί από τους εκτοπισμένους Ελληνοκυπρίους το δικαίωμα να επιστρέψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους. Το γεγονός αυτό έχει δώσει αφορμή για προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει εκδώσει σημαντικές αποφάσεις για τις παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης από την πλευρά της Τουρκίας.
Πέραν της οικονομικής καταστροφής, αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής και τη βίαιης μετακίνησης πληθυσμού, περισσότερα από 3.000 άτομα σκοτώθηκαν ενώ μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018, εξακολουθούν να αγνοούνται από τις διακοινοτικές μάχες του 1963 – '64 και την τουρκική εισβολή του 1974, 846 Ε/Κ και 271 Τ/Κ.
Από τα αποκαλυπτήρια του «Μνημείου της μάνας των αγνοουμένων στον Τύμβο Μακεδονίτισσας στη Λευκωσία»
Με πληροφορίες από Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ)
Διαβάστε ακόμα:
- Πρόκληση Ακιντζί: Η τουρκική εισβολή του 1974 ήταν μια σωτήρια επέμβαση
- N. Αναστασιάδης: Συμφωνία για το Κυπριακό βασισμένη στην αδικία, θα καταρρεύσει
- Κύπρος: Τελετή μνήμης για τους πεσόντες του «ΝΙΚΗ-4» στη Λευκωσία
- Ν. Βούτσης: 44 χρόνια μετά από την εισβολή στην Κύπρο η πληγή είναι ακόμα ανοικτή
