Περίπου 90 χώρες και διεθνείς οργανώσεις θα συμμετάσχουν στη Διάσκεψη για την Ειρήνη στην Ουκρανία, η οποία πραγματοποιηθεί στην Ελβετία στις 15-16 Ιουνίου. Η συνάντηση θεωρείται «πρώτο βήμα» για την ειρήνευση στη χώρα, χωρίς ωστόσο τη συμμετοχή της Ρωσίας αλλά ούτε και της Κίνας.
Το Κίεβο ελπίζει να κερδίσει τη διεθνή συναίνεση -πέρα από αυτή των Δυτικών συμμάχων του-- και να λάβει κυρίως τη στήριξη των χωρών του Νότου, τις οποίες προσεγγίζει η Μόσχα, προκειμένου να αυξήσει την πίεση στη Ρωσία. Το Κρεμλίνο έχει ήδη εκτιμήσει ότι τα αποτελέσματα αυτής της συνόδου κορυφής δεν θα είναι σημαντικά.
Τρία βασικά σημεία
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο AFP τον Μάιο, είχε αναφερθεί ιδιαίτερα σε «τρία βασικά σημεία», από τα 10 που περιλαμβάνει ένα σχέδιο το οποίο προωθούν από το 2022 το Κίεβο και η Δύση, για τα οποία φαίνεται να υπάρχει η μεγαλύτερη συναίνεση.
Το πρώτο αφορά την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα, ώστε να διασφαλιστεί η παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια επιτρέποντας τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών. Ένα ζήτημα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις χώρες του παγκόσμιου Νότου.
Το δεύτερο έχει σχέση με την πυρηνική και ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας την ώρα που από τα ρωσικά πλήγματα έχουν καταστραφεί μη στρατιωτικές υποδομές της χώρας. Παράλληλα εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί ένα μεγάλο πυρηνικό συμβάν λόγω της ρωσικής κατοχής του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια.
Το τρίτο σημείο αφορά την επιστροφή των περίπου 20.000 Ουκρανών παιδιών που έχουν σταλεί στη Ρωσία, ένα γεγονός για το οποίο το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε την άνοιξη του 2023 ένταλμα σύλληψης εις βάρος του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Αν βγούμε από τη σύνοδο με αυτά τα τρία σημεία, στα οποία συμφωνεί η πλειονότητα των χωρών, αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία δεν θα τα μπλοκάρει», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Απούσα η Ρωσία
Την ώρα που περίπου 90 χώρες έχουν επιβεβαιώσει τη συμμετοχή τους, η Ρωσία δεν έχει λάβει πρόσκληση, ωθώντας το Κρεμλίνο να καταγγείλει μια «παράλογη» διάσκεψη.
Η άρνηση να προσκληθεί η Μόσχα προκάλεσε επικρίσεις, κυρίως από το Πεκίνο, το οποίο εκτίμησε ότι θα είναι δύσκολο να παραστεί στη σύνοδο, αν δεν συμμετέχει σε αυτή η Ρωσία.
Ο Ελβετός υπουργός Εξωτερικών Ινιάτσιο Κασίς διαβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι η σύνοδος του Σαββατοκύριακου θα είναι το πρώτο βήμα: «Δεν θα υπάρξει διαδικασία ειρήνευσης χωρίς τη Ρωσία. Το ζήτημα δεν είναι αν η Ρωσία θα συμμετάσχει, αλλά πότε».
Ο Αντρίι Γέρμακ, προσωπάρχης του Ζελένσκι, επεσήμανε σήμερα ότι η Μόσχα ενδέχεται να προσκληθεί σε μια δεύτερη διάσκεψη, αφού οριστικοποιηθεί «ένα κοινό σχέδιο».
«Προβλέπουμε να προετοιμάσουμε μαζί το κοινό πλάνο το οποίο θα στηρίζουν όλες οι χώρες. Και εξετάζουμε την πιθανότητα, κατά τη δεύτερη σύνοδο κορυφής, να καλέσουμε έναν εκπρόσωπο της Ρωσίας και να του παρουσιάσουμε μαζί αυτό το κοινό σχέδιο», εξήγησε ο ίδιος.
Παγκόσμιος Νότος
Με 160 αντιπροσωπείες να έχουν λάβει πρόσκληση για τη διάσκεψη, ο Ζελένσκι επιθυμούσε να συμμετάσχουν στις συνομιλίες όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, κυρίως οι χώρες του παγκόσμιου νότου που έχουν σχέσεις με τη Ρωσία. Και για τον λόγο αυτόν επέμεινε στον αποικιοκρατικό και ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ρωσικής εισβολής.
«Όσο περισσότερες χώρες αυτού του είδους έχουμε στο πλευρό μας, στο πλευρό του τερματισμού του πολέμου, (…) τόσο περισσότερο η Ρωσία θα πρέπει να το λάβει υπόψη της», εκτίμησε ο Ουκρανός πρόεδρος.
Αλλά η Ρωσία, η επιρροή της οποίας δεν σταματά να επεκτείνεται στις χώρες της κεντρικής και δυτικής Αφρικής, συνεχίζει την εκστρατεία προσέλκυσης των χωρών του νότου. Στο οικονομικό φόρουμ που διοργάνωσε στην Αγία Πετρούπολη την προηγούμενη εβδομάδα συμμετείχαν αντιπροσωπείες από την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
Ειρήνη σε 10 σημεία
Η διάσκεψη της Ελβετίας βασίζεται σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο δέκα σημείων, το οποίο παρουσίασε ο Ζελένσκι στα τέλη του 2022, με στόχο να επιτευχθεί «δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη που θα βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και τη Χάρτα του ΟΗΕ».
Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει κυρίως την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων, την επισιτιστική, ενεργειακή και πυρηνική ασφάλεια, την επιστροφή των αιχμαλώτων και των παιδιών που έχουν απελαθεί, την εγκαθίδρυση ειδικού δικαστηρίου για τη ρωσική επίθεση.
Η Μόσχα θεωρεί το σχέδιο αυτό απαράδεκτο, ωστόσο δηλώνει διατεθειμένη να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές συνομιλίες, αν η Ουκρανία πάψει να διεκδικεί τις πέντε επαρχίες που έχει καταλάβει και προσαρτήσει η Ρωσία.
