Άνοιξε ο «ασκός του Αιόλου» στον πόλεμο της Ουκρανίας, καθώς οι δύο εμπόλεμες πλευρές αναβαθμίζουν το οπλοστάσιο τους και ταυτόχρονα κλιμακώνουν σε επικίνδυνο βαθμό τις καταστροφικές επιπτώσεις. Η ουκρανικές δυνάμεις ξεκίνησαν για πρώτη φορά τις πυραυλικές - μεγάλου βεληνεκούς - επιθέσεις στα ενδότερα της ρωσικής επικράτειας, ενώ ο Πούτιν ενέκρινε το νέο δόγμα χρήσης πυρηνικών όπλων.
Οι τελευταίες ραγδαίες εξελίξεις θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου που κλείνει 1.000 ημέρες από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπου ενώ αρχικά ο ρωσικός στρατός είχε καταφέρει να προελάσει στα ουκρανικά σύνορα, οι ουκρανικές δυνάμεις κατάφεραν να απωθήσουν ορισμένες από τις επιθέσεις, ιδίως στα κοινά βόρεια σύνορα.
Στα νότια της χώρας ο ουκρανικός στρατός κατάφερε να αναγκάσει τους εισβολείς να υποχωρήσουν πίσω από τον Δνείπερο. Το καλοκαίρι του 2024 ο ουκρανικός στρατός μπόρεσε μάλιστα να αντεπιτεθεί στο Κουρσκ, στη ρωσική επικράτεια.
Όπως αναφέρει η DW, αρκετές περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας ωστόσο, ιδίως στο Λουάνσκ, το Ντονέτσκ, τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα, εξακολουθούν να βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή, ενώ η Μόσχα έχει προσαρτήσει από το 2014 και τη χερσόνησο της Κριμαίας. Συνολικά, εδώ και δύο χρόνια η γραμμή του μετώπου δεν έχει μετατοπιστεί σχεδόν καθόλου.
Και αιφνιδίως οι ΗΠΑ έδωσαν το «πράσινο φως» για χρήση των αμερικανικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, ATACMS, με τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας να εξαπολύουν επίθεση κατά παραμεθόριας περιοχής εντός εδάφους της Ρωσίας, για πρώτη φορά, αλλάζοντας τα δεδομένα.
Την ίδια ημέρα, Τρίτη (19/11), ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε το διάταγμα για ευρύτερη χρήση πυρηνικών όπλων, σε μια ανανέωση του διατάγματος που είχε υπογράψει και πάλι ο Ρώσος πρόεδρος το 2020.
Παράλληλα, το Κρεμλίνο επανέλαβε ότι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της Ρωσίας από μη πυρηνικό κράτος αλλά με τη συμμετοχή πυρηνικού κράτους θα θεωρείται κοινή επίθεση. Ειδικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Πούτιν υπέγραψε το διάταγμα «οι Βασικές αρχές της κρατικής πολιτικής στον τομέα της πυρηνικής αποτροπής» με το σχετικό έγγραφο να έχει δημοσιευθεί στην κυβερνητική ιστοσελίδα.
Προβλέπει ακόμα ότι οποιαδήποτε μαζική αεροδιαστημική επίθεση με αεροσκάφη, πυραύλους κρουζ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη πέρα τα σύνορα της Ρωσίας θα μπορούσε επίσης να δικαιολογεί μια πυρηνική απάντηση.
«Η επίθεση κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας και (ή) των συμμάχων της εκ μέρους οποιουδήποτε μη πυρηνικού κράτους με τη συμμετοχή ή την υποστήριξη ενός πυρηνικού κράτους θεωρείται ως κοινή επίθεση», αναφέρει χαρακτηριστικά το επικαιροποιημένο δόγμα που υπέγραψε ο Ρώσος πρόεδρος. «Η επίθεση οποιουδήποτε κράτους από έναν στρατιωτικό συνασπισμό κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας και (ή) των συμμάχων της θεωρείται ως επίθεση από τον συνασπισμό στο σύνολό του», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όπως αναφέρει το Tass, η βασική αρχή του δόγματος είναι ότι τα πυρηνικά όπλα αποτελούν την έσχατη λύση για την προστασία της κυριαρχίας της χώρας. Ταυτόχρονα, λόγω της εμφάνισης νέων στρατιωτικών απειλών και κινδύνων, η Ρωσία έπρεπε να αποσαφηνίσει τις παραμέτρους που επιτρέπουν τη χρήση πυρηνικών όπλων, προσθέτει.
Παράλληλα, ο Λαβρόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους στο Ρίο ντε Τζανέιρο ότι η επίθεση της Ουκρανίας στην περιοχή Μπριάνσκ της Ρωσίας με πυραύλους ATACMS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι η Δύση θέλει να κλιμακώσει τη σύγκρουση στην Ουκρανία
«Το γεγονός ότι οι ATACMS χρησιμοποιήθηκαν επανειλημμένα στην περιοχή του Μπριάνσκ κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι, φυσικά, ένα μήνυμα ότι θέλουν κλιμάκωση», δήλωσε ο Λαβρόφ, μιλώντας στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στους δημοσιογράφους.
Ο Λαβρόφ δήλωσε ότι ελπίζει να διαβαστεί με προσοχή το νέο πυρηνικό δόγμα της Μόσχας, στο οποίο ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μείωσε το όριο για ένα πυρηνικό πλήγμα.
«Σήμερα, δημοσιεύσαμε επίσημα τις βασικές αρχές του πυρηνικού μας δόγματος. Όλα επιβεβαιώνονται εκεί, αυτό που ο πρόεδρος ανακοίνωσε δημοσίως πριν από ένα μήνα είναι πλέον νομικά κατοχυρωμένο. Ελπίζω ότι (στη Δύση) θα διαβάσουν αυτό το δόγμα. Και όχι με τον τρόπο που διαβάζουν τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, βλέποντας μόνο αυτά που χρειάζονται, αλλά το δόγμα σε όλη του την πληρότητα και τη διασύνδεσή του. Δεν τους προειδοποιούμε... τους ενημερώνουμε, δεν λέμε κάτι νέο γι' αυτούς», τόνισε.
Sky News: «Δεν αποκλείεται να πατήσει το κουμπί ο Πούτιν»
Το Sky News αναλύοντας τις τελευταίες εξελίξεις εκτιμάει ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αποκλείεται να πατήσει το κουμπί των πυρηνικών όπλων με απρόβλεπτες εξελίξεις.
Ο Πούτιν δήλωσε στις 12 Σεπτεμβρίου ότι η έγκριση της Δύσης για τέτοια πλήγματα θα σήμαινε «την άμεση εμπλοκή των χωρών του ΝΑΤΟ, των Ηνωμένων Πολιτειών και των ευρωπαϊκών χωρών στον πόλεμο στην Ουκρανία», επειδή οι στρατιωτικές υποδομές και το προσωπικό του ΝΑΤΟ θα έπρεπε να συμμετέχουν στη στόχευση και την εκτόξευση των πυραύλων.
Η Μόσχα θεωρεί πλέον και επίσημα μια επίθεση στο έδαφός της από μια μη πυρηνική δύναμη (όπως η Ουκρανία) που υποστηρίζεται από μια πυρηνική δύναμη (όπως η Αμερική) ως κοινή επίθεση, αναφέρει το Sky News.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ανάλυση του Sky News, υπάρχουν λόγοι για τους οποίους η Ρωσία πιθανόν δεν θα προχωρήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, εκτιμώντας ότι η Κίνα, δεν θα το ανεχτεί (σ.σ. δεν εξηγεί τους λόγους), ενώ θα προκαλέσει την οργή του Λευκού Οίκου.
Πάντως, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου δήλωσε σήμερα ότι οι ΗΠΑ δεν εξεπλάγησαν από την αλλαγή που ανακοίνωσε η Ρωσία στο πυρηνικό της δόγμα και δεν σχεδιάζουν να προσαρμόσουν το δικό τους πυρηνικό δόγμα ως απάντηση.
«Όπως είπαμε νωρίτερα αυτό το μήνα, δεν μας εξέπληξε η ανακοίνωση της Ρωσίας ότι θα επικαιροποιήσει το πυρηνικό της δόγμα - η Ρωσία είχε σηματοδοτήσει την πρόθεσή της να επικαιροποιήσει το δόγμα της εδώ και αρκετές εβδομάδες», ανέφερε ο εκπρόσωπος σε δήλωσή του, η οποία έκανε λόγο επίσης για “κάτι παραπάνω από την ίδια ανεύθυνη ρητορική από τη Ρωσία”».
Αναφέρθηκε επίσης στη χρήση από τη Ρωσία βορειοκορεατικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, την οποία χαρακτήρισε σημαντική κλιμάκωση.
Να σημειωθεί ακόμα ότι τα σημάδια μέχρι στιγμής δείχνουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα τηρήσει την υπόσχεσή του και θα επιδιώξει μια ταχεία λήξη της σύγκρουσης, κάτι που πιθανότατα θα ήταν προς όφελος της Ρωσίας, οπότε αυτός ο κίνδυνος απομακρύνεται.
Οι συνέπειες από τις 1.000 ημέρες του πολέμου
Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εξαιτίας του πολέμου, αναφέρει σε δημοσίευμά της η DW. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες προσφυγικές κρίσεις παγκοσμίως: μέχρι στιγμής 6,7 εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν βρει καταφύγιο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ 4 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν βρει καταφύγιο σε άλλες περιοχές εντός της ουκρανικής επικράτειας.
Από τον Αύγουστο πάνω από 170.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους στα ανατολικά της Ουκρανίας. «Αμέτρητα παιδιά παρακολουθούν τα σχολικά τους μαθήματα online και χάνουν έτσι κάθε κοινωνική επαφή, όπως και τα ερεθίσματα που θα είχαν σε μία σχολική τάξη», δήλωσε προσφάτως η Κέλλυ Τ. Κλέμεντς, αναπληρώτρια Ύπατη Αρμοστής της UNHCR.
Φτώχεια και οικονομική ύφεση
Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ουκρανία έχει επιδεινωθεί δραματικά από την έναρξη του πολέμου σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (UNOCHA). Περίπου το 40% του πληθυσμού εξαρτάται πλέον από την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η ανθρωπιστική βοήθεια που προσφέρουν η UNHCR και το UNOCHA για την κάλυψη των βασικών αναγκών των Ουκρανών φτάνει πλέον στα 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ).
Σύμφωνα με το UNOCHA, ήδη τον Ιανουάριο του 2024 είχε παραλύσει το 65% του δικτύου παροχής ενέργειας και θέρμανσης. «Σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία πλήττονται ξανά και ξανά, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα δίκτυα υδροδότησης και ηλεκτροδότησης, όπως και με το δίκτυο προμήθειας φυσικού αερίου. Θεμελιώδεις δομές της χώρας δέχονται επίθεση και οι επιπτώσεις είναι καταστροφικές», είχε δηλώσει ο επικεφαλής του UNOCHA Μάρτιν Γκρίφιθς. Μάλιστα, το φθινόπωρο του 2024 ο ρωσικός στρατός διεξήγαγε ακόμα περισσότερες επιθέσεις στις υποδομές της Ουκρανίας.
Αντιστοίχως καταστροφική είναι και η οικονομική κατάσταση της χώρας. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ουκρανικό Υπουργείο Γεωργίας, το ΑΕΠ της Ουκρανίας για το 2022 συρρικνώθηκε κατά 35%. Το 60% του πληθυσμού ζει πλέον στο όριο της φτώχειας. Η δε καταστροφή της εγχώριας υποδομής κατά τη διάρκεια του πολέμου υπολογίζεται στα 130 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ρωσική πολεμική οικονομία αποδεικνύεται ανθεκτική
Η ΕΕ και αρκετοί δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας αντέδρασαν στη ρωσική εισβολή επιβάλλοντας εκτεταμένες οικονομικές κυρώσεις στη Μόσχα – χωρίς ωστόσο να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Μετά από μία περιορισμένη συρρίκνωση το 2022 τόσο το ΑΕΠ της Ρωσίας όσο και το ρούβλι ανέκαμψαν γρήγορα, χάρη στη στροφή της χώρας σε μία πολεμική οικονομία, όπως και λόγω της στήριξης από το Πεκίνο.
Η απαγόρευση εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία δεν κατάφερε να περιορίσει σημαντικά τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές, με τις κρατικές επιχειρήσεις να βρίσκουν νέους αγοραστές, ιδίως στην Κίνα και την Ινδία. Επιπλέον, υπάρχουν και ενδείξεις πως τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να φτάνουν ούτως ή άλλως στην Ευρώπη παρά το εμπάργκο, παρακάμπτοντας για παράδειγμα τις υπάρχουσες κυρώσεις με τη βοήθεια τρίτων κρατών.
Δισεκατομμύρια για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις
Το Κίεβο έχει λάβει ακόμα σημαντική οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική βοήθεια από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά και τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν προσφέρει περισσότερα από κάθε άλλη χώρα.
Από την έναρξη του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου 2022 μέχρι και τα τέλη Αυγούστου 2024 η οικονομική αποτίμηση της βοήθειας που έχουν προσφέρει οι ΗΠΑ στην Ουκρανία υπολογίζεται στα 85 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, τη στιγμή που η βοήθεια από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της αποτιμάται στα 100 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει ανακοινώσει πάντως πως θα μειώσει δραστικά τη βοήθεια που στέλνουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία – όπως και ότι θα θέσει άμεσα τέλος στον πόλεμο. Μέχρι στιγμής ωστόσο δεν έχουν γίνει περισσότερα γνωστά για το πώς θα το καταφέρει αυτό.
