Έπειτα από ένα και πλέον έτος αντιρρήσεων, τακτικισμών και εκβιασμών εκ μέρους του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αρχίζει σήμερα εκτός απρόπτου στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης η συζήτηση του σχεδίου νόμου για την έγκριση του πρωτοκόλλου προσχώρησης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Το πρωτόκολλο προσχώρησης της Σουηδίας στη Συμμαχία κατατέθηκε στο τουρκικό Κοινοβούλιο από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 23 Οκτωβρίου. Μετά την έγκριση σε επίπεδο Επιτροπής, θα παραπεμφθεί στην Ολομέλεια προς τελική ψήφιση.
Η έναρξη της πολυαναμενόμενης κοινοβουλευτικής διαδικασίας λαμβάνει χώρα μία ημέρα πριν από την επίσημη επίσκεψη Ερντογάν στη Γερμανία, «σύμπτωση» που δεν περνάει απαρατήρητη ως πολιτικό μήνυμα, με δεδομένο το σκληρό «παζάρι» της Τουρκίας σε όλη τη μακρά πορεία μέχρι να πει το τελικό «ναι» στη Σουηδία.
Παρόλο που ο κυβερνητικός συνασπισμός υπό την ηγεσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ελέγχει 323 κοινοβουλευτικές έδρες -αρκετά περισσότερες από την απαιτούμενη απλή πλειοψηφία σε σύνολο 600 βουλευτών- η διαδικασία θα μπορούσε να καθυστερήσει ή να εκτροχιαστεί από πολλαπλές προκλήσεις.
Ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Νουμάν Κουρτουλμούς, κατά την επικοινωνία που είχε χθες, Τετάρτη, με τον πρόεδρο του σουηδικού Κοινοβουλίου, Αντρέας Νόρλεν, φρόντισε να επισημάνει ότι η τελική απόφαση θα ληφθεί με την ελεύθερη βούληση των βουλευτών.
Η Τουρκία έχει μπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ επί μακρόν, απαιτώντας να σταματήσει η δράση οργανώσεων Κούρδων και Τούρκων πολιτικών προσφύγων στη Σουηδία, καθώς και να αρθούν οι περιορισμοί στις πωλήσεις σουηδικού αμυντικού υλικού.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η Σουηδία δεν έχει ακόμη λάβει επαρκή μέτρα για τα μέλη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK). Επί χρόνια, η Άγκυρα κατηγορούσε τις σουηδικές αρχές ότι ανέχονται τις δραστηριότητες των υποστηρικτών του PKK στο έδαφός τους. Το ίδιο ισχύει και για τους «γκιουλενιστές» πολιτικούς πρόσφυγες, υποστηρικτές του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Τουρκία κατηγορεί ως ιθύνοντα νου της απόπειρας στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2016.
Ωστόσο, το θέμα στη συνέχεια συνδέθηκε με την έγκριση από τις ΗΠΑ της πώλησης στην Τουρκία των μαχητικών αεροσκαφών F-16 και των κιτ εκσυγχρονισμού για τα υφιστάμενα μαχητικά αυτού του τύπου.
Η Άγκυρα επιδιώκει δέσμευση από την Ουάσινγκτον σχετικά με τα F-16 πριν επικυρώσει την προσχώρηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου δεν είναι δεδομένη, καθώς μέλη του εγείρουν σειρά ζητημάτων όπως το να έχει προηγηθεί η επικύρωση από την Τουρκία της ένταξης της Σουηδίας, τη μη χρήση των μαχητικών για παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και τη συμμόρφωση με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Η αμερικανική πλευρά έχει καταστήσει σαφές ότι η Τουρκία πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα. Μέχρι και σήμερα, όμως, ο πρόεδρος Ερντογάν δηλώνει με νόημα ότι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το Κογκρέσο, η Τουρκία έχει την Εθνοσυνέλευσή της, και τα μέλη της θα κρίνουν για τη συνέχεια, αφήνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια διαπραγματεύσεων.
Από αυτή την άποψη, τα περί... «απελευθερωτικά αγώνα» της Χαμάς που είναι ψηφισμένο πολιτικό κόμμα και όχι τρομοκρατική οργάνωση και το ξέσπασμα κατά του Ισραήλ πιθανόν να περιπλέξουν τις προσπάθειες να εξασφαλιστεί η έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου για την πώληση. Ήδη 45 μέλη του Κογκρέσου έστειλαν επιστολή στον υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, ζητώντας να ασκήσει πίεση στην Τουρκία για να σταματήσει να διευκολύνει τη Χαμάς.
Απαντώντας στο ερώτημα εάν η Ουάσινγκτον έχει προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια για να διασφαλίσει ότι ένα μέλος του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία, δεν θα υποστηρίξει την τρομοκρατική οργάνωση που επιτίθεται σε έναν σημαντικό σύμμαχο όπως το Ισραήλ, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μάθιου Μίλερ, απάντησε:
«Εδώ και καιρό έχουμε χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Υπάρχουν άλλες χώρες που συνεχίζουν να διεξάγουν συζητήσεις μαζί της και να έχουν σχέσεις μαζί της […]. Ταυτόχρονα, έχουμε αναγνωρίσει ότι η Χαμάς συνεχίζει να κρατά ομήρους Αμερικανούς πολίτες και πολίτες του Ισραήλ και πολίτες της Ταϊλάνδης και πολίτες άλλων χωρών. Και είναι χρήσιμο για τις χώρες που έχουν τώρα σχέσεις με τη Χαμάς να χρησιμοποιήσουν αυτές τις σχέσεις για να προσπαθήσουν να απελευθερώσουν τους ομήρους».
Στο ίδιο μήκος κύματος ουσιαστικά έχει κινηθεί ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, λέγοντας ότι δεν «βλέπει» κάποιο πρόβλημα για τη Συμμαχία εξαιτίας της έκφρασης στήριξης Ερντογάν στη Χαμάς.
«Ποτέ δεν είναι εύκολο όταν έχουμε διαφορετικές απόψεις εντός της Συμμαχίας», ανέφερε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ για να προσθέσει ότι αυτό «δεν επηρεάζει με κάποιο τρόπο ό,τι κάνουμε ή δεν κάνουμε, γιατί δεν έχουμε κάποιο ρόλο στη συγκεκριμένη σύγκρουση». Απέρριψε εικασίες ότι η σιωπή των συμμάχων συνδέεται με την αναμενόμενη επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας, και πίσω από τα λόγια του «προέβαλαν» πιο πολύ οι όμηροι που κρατούνται στη Γάζα.
Η επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την Τουρκία είναι κυρίως ζήτημα του πότε και όχι του αν. Ωστόσο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η διαδικασία επικύρωσης θα ολοκληρωθεί ενώ το Ισραήλ συνεχίζει τη στρατιωτική επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να προκύψουν νέες αντιπαραθέσεις που να περιπλέξουν περαιτέρω την κατάσταση, σχολιάζει σε ανάλυσή της η εταιρεία εκτίμησης πολιτικού κινδύνου Teneo.
