Μία έκθεση που είδε μεν το φως της δημοσιότητας, αλλά δεν έτυχε δε της δέουσας προσοχής, έχει τίτλο «Προβλήματα και μαθήματα της πρόσφατης ιστορίας της εξωτερικής μας πολιτικής (και οι δυνατότητες διορθώσεων)».
Την έκθεση κατέθεσαν στον εκλεγμένο «τσάρο του Κρεμλίνου», το Συμβούλιο εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής του Κέντρου σύνθετων ευρωπαϊκών και διεθνών ερευνών της Σχολής της Παγκόσμιας Οικονομίας και της Διεθνούς Πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας.
Το υβρίδιο «γεράκια - περιστερές»
Η πρώτη έκπληξη δεν είναι άλλη από τη σύνθεση της ομάδας που υπογράφει τη συγκεκριμένη έκδοση. Προκαταρκτικά αναφέρουμε πως πρόκειται για δύο «γεράκια» και δύο «περιστερές» της ρωσικής ελίτ.
Ας τους γνωρίσουμε έναν - έναν χωριστά:
Σεργκέι Καραγκάνοφ: ομότιμος καθηγητής, επιστημονικός υπεύθυνος της Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας, επίτιμος πρόεδρος του προεδρείου της Συμβουλίου Εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Αλεξάντρ Κραμαρένκο: ερευνητής, τακτικός καθηγητής Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας, διευθυντής του προγράμματος διαχείρισης κρίσεων Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας, πρώην πρέσβης, μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας.
Φιόντορ Λουκιάνοφ: ερευνητής, τακτικός καθηγητής Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας, πρόεδρος του προεδρείου του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας, διευθυντής του περιοδικού «Η Ρωσία στη διεθνή πολιτική.
Ντμίτρι Τρένιν: ερευνητής, τακτικός καθηγητής Σχολής διεθνούς οικονομίας και παγκόσμιας πολιτικής της Ανώτατης Σχολής Οικονομίας της Μόσχας και βασικό στέλεχος του Carnegie Center, το οποίο έκλεισε το παράρτημα του στην Μόσχα και μετέφερε τις δραστηριότητές του στο Βερολίνο μετά τις διώξεις που ξεκίνησαν με αφορμή τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Η Έκθεση εκπονήθηκε κατά παραγγελία του Κρεμλίνου. Είναι μία σύντομη αναφορά και ανάλυση των λαθών και των ανεπαρκειών που εντόπισαν οι συγγραφείς της στην εξωτερική πολιτική και την άμεση συνδεδεμένη με αυτή εσωτερική πολιτική, κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων, πέντε δεκαετιών.
Μεταξύ των λαθών που εντόπισαν οι συγγραφείς της έκθεσης πρωταγωνιστούν: ο δυτικοκεντρισμός, η επιδίωξη ένταξης και ολοκλήρωσης σε υπερεθνικούς οργανισμούς όπου κυριαρχεί η Δύση, η απόρριψη της πολιτικής της εθνικής ιδεολογίας, όπως είναι η νέα «ρωσική ιδέα, η αποτυχία στην Ουκρανία, η «ανατολική ατελής στροφή προς την Ανατολή» και η πολιτική αναφορικά με την Παγκόσμια πλειοψηφία, και, τέλος η πολιτική της μη διάδοσης.
Ως λιγότερο σοβαρά λάθη αναφέρονται: η μαλθακότητα, η αδυναμία, η καθυστερημένη αντίδρασης, η μεγαλόθυμη σχέση προς τους συμμάχους, οι διασπορές και οι μεταναστευτικές κοινότητες από τις όμορες χώρες, «οι συνταξιδιώτες» προς τη Δύση, η εμπλοκή στον ανταγωνισμό των εξοπλισμών, τα δικαίωμα των ρωσόφωνων, η υπερεκτίμηση του οικονομικού παράγοντα στην εξωτερική πολιτική των κρατών.
Προφανώς, πρόκειται για ένα κείμενο αμφιλεγόμενο ως προς το περιεχόμενο και τις επισημάνσεις του, πράγμα που σημαίνει ότι στην ίδια την Ρωσία θα το απορρίψουν πολλοί, κυρίως από τη νέα γενιά των «υπερπατριωτών», αλλά και τον απογοητευμένων φιλελεύθερων.
Οι οικονομικοί μετανάστες
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόταση των συντακτών της Έκθεσης «για εισαγωγή εκατοντάδων χιλιάδων εργατικών και πειθαρχημένων εργαζομένων» από την Βόρεια Κορέα. Επισημαίνουν μάλιστα πως στην σημερινή Ρωσία, οι οικονομικοί μετανάστες από τις χώρες που αποτελούσαν παλιά την Ε.Σ.Σ.Δ. ασκούνται διώξεις και υφίστανται διακρίσεις. Αν και σε διάφορα άλλα κεφάλαια οι συντάκτες, υπερθεματίζουν υπέρ της σκληρής πολιτικής, στο συγκεκριμένο ζήτημα υπογραμμίζουν πως «εξίσου σημαντική είναι η ανοιχτή και διακηρυγμένη προστασία των δικαιωμάτων των οικονομικών μεταναστών, η τιμωρία όσων τα παραβιάζουν και εκδηλώνουν ρατσιστική συμπεριφορά». «Την υπεράσπιση των δικαιωμάτων αυτών θα πρέπει ενεργά να αναλάβουν το Συμβούλιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα της ρωσικής προεδρίας, οι συνήγοροι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι αντίστοιχες ΜΚΟ». Βέβαια, η σκληρή πραγματικότητα, μάλλον προσγείωσε ανώμαλά τους φιλόδοξους συντάκτες. Τον Μάιο του 2023 ο πρόεδρος της Ανακριτικής Επιτροπής της Ρωσίας και πρώην στρατηγός της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ., Αλεξάντρ Μπαστρίσκιν αναφέρθηκε στην αύξηση του αριθμού των εγκλημάτων που διέπραξαν οι οικονομικοί μετανάστες στην Ρωσίας, υπογραμμίζοντας πως «το 2022 βρίσκονταν στην χώρα 14,5 εκατομμύρια, ενώ το 2021 ήταν 12. Η αύξηση του αριθμού των οικονομικών μεταναστών, κατά τη γνώμη του στρατηγού, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των βαριών εγκλημάτων. Μόνο το 2022 ο αριθμός των εγκλημάτων ειδεχθών εγκλημάτων με δράστες οικονομικούς μετανάστες αυξήθηκε από 11.000 σε 15.000 δηλαδή αύξηση κατά 37%, ενώ ανάμεσα τους το 18% είχε διαπράξει ανθρωποκτονία.
Ο κίνδυνος της Κίνας
Παρά τη γενικότερη, πλασματική ευφορία πως η Κίνα αποτελεί ένα καλό γείτονα και σύμμαχο, οι συντάκτες διατυπώνουν μία διαφορετική από την επίσημη πολιτική θέση, σύμφωνα με την οποία «Η μεταστροφή της πολιτικής από την ένταξη σε δυτικούς οργανισμούς, προς όφελος της Ανατολής (Κίνα), προς το παρόν είναι αναγκαία, αλλά στρατηγικά περικλείει πολλούς κινδύνους (αν και λιγότερο από την προηγούμενη πολιτική έναντι της Δύσης, αφού η Κίνα δεν θέλει και δεν μπορεί να επηρεάσει την πολιτισμική μας ταυτότητα και ανεξαρτησία».
Η διάδοση των πυρηνικών όπλων
Οι συντάκτες της Έκθεσης, προς μεγάλη έκπληξη όλων όσων παρακολουθούν την ρωσική πολιτική, διατυπώνουν ελαφρά τη καρδία την άποψη για την αναγκαιότητα μίας νέας πολιτική μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Η πρώτη τους πρόταση είναι αποχώρηση από τη Συνθήκη ελέγχου των πυραυλικών τεχνολογιών. «Ίσως να μην πρέπει να αποχωρήσουμε αμέσως από τη Συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, σημειώνουν, απεναντίας θα πρέπει να υποστηρίξουμε την πολιτική της κατάργησης ολοσχερών των πυρηνικών όπλων. Πονηρή σκέψη. Εκτός από αυτό, όμως θεωρούν πως «πρέπει να εξετάσουμε το ζήτημα για την παροχή τεχνολογιών, τα οποία θα συμβάλλουν στην κατασκευή πυρηνικών όπλων από το Ιράν και άλλες χώρες. Έτσι θα δημιουργηθεί ένα πολύπλευρο σύστημα πυρηνικής αποτροπής. Χωρίς αυτό, ο πολυπολικός κόσμος, την εγκαθίδρυση του οποίου επιδιώκουμε και στον οποίο θα μπορούσαν να παίξουν τον ρόλο του ισορροπιστή, απλά δεν θα συμβεί». Ξεχνούν, όμως, πολύ βολικά και δεν μπαίνουν στον κόπο να αναλύσουν τις αρνητικές επιπτώσεις για την ίδια την Ρωσία, η οποία θα συμβάλει στη διάδοση των πυρηνικών όπλων σε διάφορα, επιεικώς χαρακτηριζόμενα ως νεοαυταρχικά καθεστώτα, τα οποία βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των «φιλικών» προς την αχανή χώρα του Βορρά.
Εκείνο, όμως, που προκαλεί οργή και αποτροπιασμό στον αναγνώστη της Έκθεσης είναι ότι οι συντάκτες της προτείνουν «την έναρξη διαπραγματεύσεων με τις προηγμένες χώρες της Παγκόσμιας πλειοψηφίας, για την δυνατότητα (σκοπιμότητα και το αναπόφευκτό περιορισμένων πυρηνικών χτυπημάτων κατά των χωρών που υποστηρίζουν την Ουκρανία στον πόλεμο και πριν από όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ». Οι συντάκτες, εικάζονται πως «οι διαρροές (τις οποίες μπορούμε να ενθαρρύνουμε), θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της αποτροπής). Για να τρομοκρατήσουν δε τους αντιπάλους, θεωρούν πως «αρχικά θα αναφέρουμε τα μέλη των οικογενειών και στη συνέχεια τους ίδιους τους διπλωμάτες των χωρών που υποστηρίζουν την χούντα του Κιέβου (Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Γερμανία, Σλοβακία, Τσεχία, Ρουμανία κ.λπ) και να καλέσουν τους πολίτες της Ρωσίας που κατοικούν σε αυτές τις χώρες να τις εγκαταλείψουν, αλλά και στη συνέχεια τον άμαχο πληθυσμό. «Αν οι δυτικοί ξεκινήσουν αντίμετρα, θα μπορούμε να τους “ανταμείψουμε” με μείωση του επιπέδου προειδοποίησης, με απειλές, με αύξηση της διπλωματικής μας παρουσίας». Η απορία που γεννιέται αμέσως στο μυαλό του αναγνώστη είναι τι θα γίνει στην περίπτωση που οι δυτικές χώρες αγνοήσουν τις απειλές και δεν έχουν καμία επίδραση ως προς την αλλαγή της πολιτικής τους.
Η Ουκρανία και τα σύγχρονα ρωσικά Γκουλάγκ
Η συντακτική ομάδα θεωρεί νουνεχές στο πλαίσιο της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης» να ενσωματωθούν οι νοτιοανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, με την συνακόλουθη «εντατική ιδεολογική δουλειά κατά τα πρότυπα της Ανατολικής Γερμανίας, με διώξεις κατά των εθνικιστικών στοιχείων». «Το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής όχθης του Δνείπερου, δεν χρειάζεται να το προσαρτήσουμε, αλλά θα πρέπει να καταστρέψουμε τις υποδομές μεταφορών, ενέργειας και βιομηχανίας, μετατρέποντας την περιοχή, (την οποία, πιθανώς θα μοιραστούμε με τους γείτονες), σε μία αγροτική περιοχή, αποκλείοντας έτσι την αξιοποίησή της για στρατιωτικούς λόγους (κυβέρνηση - μαριονέτα, στρατιωτικές βάσεις». Το σημαντικότερο ζήτημα για την επίλυση του ουκρανικού, κατά τους συντάκτες, είναι η μετατροπή της περιοχής «σε μία φιλική προς εμάς υγειονομική ζώνη στα σύνορα με την Δύση». Αυτό κατά τη γνώμη τους σημαίνει την κατάρτιση ενός προγράμματος μετοίκισης 1 - 2 εκατομμυρίων ανθρώπων, σε πόλεις της Σιβηρίας, καθώς επίσης και ο εκπολιτισμός περιοχών που μέχρι σήμερα παραμένουν ανεκμετάλλευτες». Οι αιχμάλωτοι πολέμου και οι καταδικασθέντες κατά τη διάρκεια του πολέμου, θα πρέπει να μεταφερθούν στα έργα κατασκευής μεταφορικών οδών, ιδιαίτερα στον Μεσημβρινό, τα οποία συνδέουν την Ρωσία με την Ασία, αλλά και τον Βόρειο παγωμένο ωκεανό.
Ανατολική Γερμανία: ένα μάθημα που δεν δίδαξε τίποτα στην Ρωσία
Στη θέση τους βέβαια, θα τους θύμιζα πως η «λαοπρόβλητη» Ανατολική Γερμανία κατέρρευσε μαζί το επαίσχυντο τείχος του Βερολίνου, αλλά και η εκτόπιση πληθυσμών της Ε.Σ.Σ.Δ. κατά τη διάρκεια των «εθνικών εκκαθαριστών επιχειρήσεων της Ν.Κ.V.D. οδήγησε σε εκατόμβες αθώων θυμάτων. Προφανώς, οι συντάκτες της Έκθεσης προτιμούν να μην θυμούνται από τις μαύρες σελίδες της κομμουνιστικής αυτοκρατορίας.
Επιμύθιο
Η έκτασης 19 δαχτυλογραφημένων σελίδων Έκθεση, μας δίνει μία καλή εικόνα για το πώς βλέπει η Ρωσία τον εαυτό της κατά τον 21ο αιώνα. Στην πολιτική και, ιδίως, σε περιόδους αντιπαράθεσης και πολεμικών συγκρούσεων, όμως, ο χρόνος
συμπυκνώνεται επικίνδυνα και πολλές φορές, αρκεί ένα τυχαίο γεγονός για να ανατρέψει σχεδιασμούς, να καταρρεύσουν αυτοκρατορικές φιλοδοξίες και όνειρα και να ανατραπούν καθεστώτα. Αλλά και αυτό να μη συμβεί στις κοινωνία γίνονται πολλές υπόγειες διεργασίες, κυρίως, όταν οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν το μέλλον ως ένα ζοφερό αδιέξοδο.
