Η επίθεση της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας συνεχίζεται, έχει ξεπεράσει τις είκοσι ημέρες, χωρίς μέχρι τώρα να έχει επιτύχει το στρατιωτικό εκείνο αποτέλεσμα, το οποίο να διασφαλίσει άμεσα και καθοριστικά τους πολιτικούς σκοπούς της εκστρατείας, δηλαδή τον έλεγχο, την αλλαγή καθεστώτος και την αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας. Επίσης, η παρατεταμένη διάρκεια των επιχειρήσεων, αυξάνει κατακόρυφα το κόστος για τη Ρωσία, καθώς την εκθέτει στις πάσης φύσεως αντιδράσεις της Δύσεως αλλά και παγκοσμίως (οικονομικές κυρώσεις, πολιτική απομόνωση, διεθνή κατακραυγή για την ανθρωπιστική καταστροφή, κτλ), ενώ το σημαντικότερο την έχει οδηγήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς να ευρίσκεται σε θέση απόλυτης ισχύος και έχοντας υποχωρήσει από τους αρχικούς της στόχους. Αυτό εύλογα γεννά ερωτηματικά τόσο για τα αίτια της βραδείας εξέλιξης των επιχειρήσεων όσο και για τις δυνατότητες των ρωσικών ΕΔ.
Η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση άρχισε με ένα εντυπωσιακό σχέδιο εμπνευσμένο από τη θεωρία της βαθιάς μάχης της σοβιετικής εποχής, με επίθεση εναντίον της Ουκρανίας από Βορρά, Νότο και Ανατολάς, σε τέσσερις άξονες, με σχετικά ταχεία εξέλιξη τις πρώτες ημέρες, το οποίο έδειξε αμέσως ως κύριο στόχο της την πρωτεύουσα Κίεβο και ως δευτερεύοντες άλλες μεγάλες πόλεις. Το εύρος της διαφοράς της στρατιωτικής ισχύος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας είναι τόσο μεγάλο που δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Ουκρανία δύναται να υπερισχύσει της Ρωσίας. Έτσι εμφανίσθηκαν υπεραισιόδοξες αρχικές εκτιμήσεις ότι σε τρεις με τέσσερις ημέρες η ουκρανική κυβέρνηση θα καταρρεύσει και θα συνθηκολογήσει.
Όταν πέρασε αυτό το χρονικό διάστημα και η ουκρανική πλευρά συνέχιζε να προβάλλει αποτελεσματική άμυνα με πυρήνα το Κίεβο και τις μεγάλες πόλεις, η προσοχή εστράφη προς τις ρωσικές δυνάμεις. Αίτια της βραδύτητας και της αναποτελεσματικότητας θεωρήθηκαν οι αδυναμίες διοικήσεως και ελέγχου των δυνάμεων, η περιορισμένη χρησιμοποίηση της αεροπορικής ισχύος, η ανεπαρκής επιμελητειακή (τρόφιμα, καύσιμα, πυρομαχικά κτλ) υποστήριξη, λόγω των ουκρανικών προσβολών εναντίον των ρωσικών αξόνων εφοδιασμού, το χαμηλό ηθικό, η πλημμελής εκπαίδευση, οι απώλειες προσωπικού, οι καταστροφές και ζημίες του υλικού των ρωσικών δυνάμεων και άλλα.
Αναμφισβήτητα τα προβλήματα αυτά είναι υπαρκτά, επηρεάζουν την εξέλιξη των επιχειρήσεων και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραγνωρίζονται, όμως δεν είναι ικανά από μόνα τους να εξηγήσουν των αναποτελεσματικότητα των ρωσικών δυνάμεων, καθώς κάθε στρατιωτική δύναμη η οποία εμπλέκεται σε πόλεμο έχει σχεδιασμό αλλά και δυνατότητες να αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις με μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό επιτυχίας. Γενικώς σήμερα οι στρατιωτικές προσπάθειες της Ρωσίας φαίνεται να είναι αναιμικές σε όλα τα μέτωπα της Ουκρανίας και να κινούνται αμήχανα έμπροσθεν των μεγάλων πόλεων της Ουκρανίας.
Εκτιμάται ότι η βραδύτητα της εξελίξεως και η αναποτελεσματικότητα των ρωσικών επιχειρήσεων πρέπει να αναζητηθούν πέραν των προαναφερθέντων, στον σχεδιασμό αυτό καθεαυτό της εισβολής στην Ουκρανία. Κάθε σχέδιο επιχειρήσεων είναι προσανατολισμένο στην αντιμετώπιση εχθρικών δυνάμεων και δυνατοτήτων και ειδικότερα του πιθανότερου αλλά και του πλέον επικίνδυνου τρόπου ενεργείας του αντιπάλου.
Οι Ουκρανοί αντιλαμβανόμενοι τη διαφορά ισχύος απέφυγαν επιμελώς να αντιπαρατεθούν με τους Ρώσους στο ανοικτό πεδίο της μάχης και οργάνωσαν συστηματικά την άμυνα τους δικτυακά με πυρήνα τις μεγάλες πόλεις και τους πέριξ αυτών των κατοικημένους τόπους, με δυνατότητα επίσης με μικρά και ευκίνητα τμήματα (ειδικών επιχειρήσεων κλπ) να προσβάλουν τα μετόπισθεν των ρωσικών δυνάμεων. Αυτά σε συνδυασμό με τη συνδρομή από το δυτικό κόσμο και κυρίως τις ΗΠΑ, με σύγχρονα και αποτελεσματικά φορητά οπλικά συστήματα, αλλά κυρίως με την υποστήριξη επιχειρησιακών και τακτικών πληροφοριών τους έχουν δώσει πολλές φορές το πλεονέκτημα να κινούνται ακόμη και ένα βήμα μπροστά από τους Ρώσους. Η όλη αυτή προσπάθεια έχει λάβει εθνικό χαρακτήρα με τη συμμετοχή τόσο των ενόπλων δυνάμεων όσο και του πληθυσμού συνολικά, υποστηριζόμενη από μια πολύ καλά οργανωμένη πληροφοριακή - επικοινωνιακή εκστρατεία, με κεντρικό πρόσωπο τον πρόεδρο Ζελένσκι.
Από ρωσικής πλευράς. Σαφώς δεν είναι γνωστές οι χρονικές επιδιώξεις του ρωσικού σχεδίου, όμως υπάρχουν απτά αποτελέσματα στο πεδίο τα οποία μας επιτρέπουν να εξαγάγουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα. Πρώτον, δεν έχει καταληφθεί κανένας σημαντικός αντικειμενικός σκοπός. Δεύτερον εδώ από αρκετές ημέρες όλοι οι άξονες εισβολής ακόμη και ο νότιος άξονας (Κριμαία – Μελιτόπολη- Μαριούπολη- Ζαπορίζια) που έδωσε τη μεγαλύτερη πρόοδο στις ρωσικές επιχειρήσεις, δε δείχνουν να έχουν την προοπτική και τη δυναμική, άλλωστε αναζητούνται ενισχύσεις, να επιτύχουν ένα γρήγορο αποτέλεσμα το οποίο θα αλλάξει την κατάσταση και θα δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες και προϋποθέσεις για την επίτευξη των ρωσικών πολιτικών στόχων.
Πρακτικά αυτό μεταφράζεται ότι οι ρωσικές δυνάμεις δεν είχαν επαρκείς δυνατότητες, να εκπληρώσουν τα έργα και την αποστολή που τους είχε ανατεθεί, σε εύλογο χρόνο. Αυτό έπρεπε να είχε εντοπισθεί στην αξιολόγηση του σχεδίου και να επιλεγεί άλλος τρόπος ενεργείας (π.χ. λιγότεροι άξονες, διαδοχικές φάσεις, αμυντική στάση σε κάποιες περιοχές προς ενίσχυση άλλων κτλ). Επίσης καταδεικνύει ότι υποτιμήθηκαν οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και παραβιάσθηκε ο χρυσός κανόνας της σχεδιάσεως, δηλαδή να θεωρείται ο αντίπαλος στην καλύτερη περίπτωση ισάξιος και στη χειρότερη ανώτερος.
Τρίτον, η ανάπτυξη της συνολικής ρωσικής μαχητικής ισχύος στην Ουκρανία και η επίτευξη ορατών στόχων, απαιτούσε χρόνο περίπου δύο εβδομάδων. Ωστόσο, ενώ διαπιστώθηκε βραδύτητα στην κατάληψη σημαντικών αντικειμενικών σκοπών, υπονομεύοντας τους αντίστοιχους πολιτικούς, το σχέδιο δεν τους παρείχε την ανάλογη ευελιξία για αντιμετώπιση απρόοπτων καταστάσεων που ανεφύησαν, ούτε φαίνεται ότι έγινε τροποποίησή του και ανακατανομή των υπαρχουσών δυνάμεων και δυνατοτήτων, τέτοιας εκτάσεως ώστε να ενισχυθούν άλλες προσπάθειες και να επιτευχθούν ταχέως απτά αποτελέσματα.
Τέταρτον, η ρωσική προχώρηση έχει ανακοπεί έμπροσθεν των ουκρανικών πόλεων. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν αποτελεσματική απάντηση στην ουκρανική άμυνα, ενεργούν αποσπασματικά και σπασμωδικά για την κατάληψη των πόλεων. Δηλαδή τις αποκόπτουν από τις βασικές τους υπηρεσίες (ύδρευση, ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση κτλ) και τις βομβαρδίζουν με το πυροβολικό τους κατά βάση, με σκοπό τον εξαναγκασμό σε παράδοση, προκαλώντας φυσικά μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή, υιοθετώντας τις πρακτικές που εφήρμοσαν στο Γκρόζνυ και στο Χαλέπι. Επιχειρησιακά δηλαδή ενεργούν με υποβοηθητικές ενέργειες (πυρά, ψυχολογικές επιχειρήσεις κτλ), ενώ μέχρι τώρα δεν έχουν εκδηλώσει σχεδόν πουθενά παράλληλα την αποφασιστική τους ενέργεια με χερσαίες δυνάμεις για την εκκαθάριση των πόλεων, δηλαδή με συνδυασμένες επιχειρήσεις.
Πέμπτον, η ρωσική πληροφοριακή – επικοινωνιακή εκστρατεία για την υποστήριξη της επιθέσεως στην Ουκρανία είναι περιορισμένης αποδοτικότητας.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η βραδεία εξέλιξη και αναποτελεσματικότητα των ρωσικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία οφείλεται, στην οργανωμένη άμυνα της Ουκρανίας στους κατοικημένους τόπους που ενώ ήταν ο πιθανότερος τρόπος ενεργείας αποδείχθηκε και ο πλέον επικίνδυνος, στην υποτίμηση του αντιπάλου από τους Ρώσους, στην αναποτελεσματική σχεδίαση που χαρακτηρίζεται από άτεγκτη εφαρμογή χωρίς στοιχεία ευελιξίας και προσαρμοστικότητας στην κατάσταση, στις ανεπαρκείς (ποσοτικά – ποιοτικά) δυνάμεις που ενεπλάκησαν και στην περιορισμένη εφαρμογή συνδυασμένων και διακλαδικών επιχειρήσεων. Τέλος, φαίνεται ότι δεν υπάρχει στενή διασύνδεση των πολιτικών στόχων με τους στρατιωτικούς αντικειμενικούς σκοπούς, ειδικότερα δε το στρατιωτικό ρολόι δεν είναι σε καμία περίπτωση συγχρονισμένο με το αντίστοιχο πολιτικό στη Μόσχα.
*Ο Κωνσταντίνος Γκίνης είναι Στρατηγός ε.α. - Επίτιμος Α/ΓΕΣ
