Εκτεταμένες ανακατασκευές και προσθήκες, με τουλάχιστον δέκα νέα κτίρια, παρατηρούνται μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, σε εγκαταλελειμμένα εργαστήρια όπλων βιολογικού πολέμου, σε μία περιοχή έξω από τη Μόσχα. Ο λόγος για την Sergiev Posad-6, μία περιοχή 60 χλμ βορειοανατολικά της Μόσχας, όπου, κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου είχε αποτελέσει μεγάλο ερευνητικό κέντρο για όπλα βιολογικού πολέμου με παρελθόν πειραμάτων με ιούς που προκαλούν ευλογιά, Έμπολα και αιμορραγικούς πυρετούς.
Αυτά αναφέρονται σε δημοσίευμα της Washington Post, σύμφωνα με το οποίο, η περιοχή είχε πέσει σε αχρηστία τις τελευταίες δεκαετίες, κάτι που άλλαξε μετά την έναρξη του ρωσοουκρανικού πολέμου. Στις δορυφορικές εικόνες εκτεταμένες ανακατασκευές και προσθήκες, με τουλάχιστον δέκα νέα κτίρια τα οποία φέρουν χαρακτηριστικά που συνάδουν με εγκαταστάσεις υψηλής βιολογικής ασφάλειας επιπέδου 4 (BSL-4), οι οποίες είναι εξοπλισμένες για τη μελέτη και διαχείριση εξαιρετικά επικίνδυνων παθογόνων.
Όπως φαίνεται από τις εικόνες που μεταδίδει η Washington Post (σ.σ τις προμηθεύτηκε μέσω Google Earth, MAXAR και Planet Labs), οι εργασίες περιλαμβάνουν αναβαθμίσεις στα συστήματα διαχείρισης αέρα, τα οποία είναι απαραίτητα για να διατηρούν τα εργαστήρια υπό αρνητική πίεση και να εξασφαλίζουν ότι τυχόν παθογόνα δεν θα διαφύγουν στο περιβάλλον.
Ειδικοί όπως ο Andrew C. Weber, πρώην στέλεχος του Πενταγώνου, σημειώνουν πως τα εργαστήρια BSL-4 απαιτούν ακριβή έλεγχο της πίεσης, ισχυρά φίλτρα και εφεδρικό εξοπλισμό αερισμού, με τον αέρα να ανανεώνεται 12 έως 15 φορές την ώρα.
Τι περιλαμβάνουν οι εγκαταστάσεις
Ένα από τα νέα κτίρια περιλαμβάνει μεγάλες εγκαταστάσεις εξαερισμού και υψηλής ασφάλειας ανιχνευτές κίνησης, ενδεικτικά για εργαστήρια υψηλής περιεκτικότητας. Η περιοχή έχει περιφερειακά φυλάκια ασφαλείας και ξεκάθαρη περίμετρο από δάση, κάτι που αποτρέπει την ανεξέλεγκτη πρόσβαση και ενισχύει τη γενική ασφάλεια του χώρου.
Σύμφωνα με ειδικούς όπως ο William Goodhind, οι εγκαταστάσεις ασφαλείας της περιοχής δημιουργούν ένα «στρώμα άμυνας κρεμμυδιού», με πολλαπλά επίπεδα ασφάλειας που δυσκολεύουν την πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων ατόμων.
Όπως δήλωσαν Ρώσοι αξιωματούχοι, τα νέα εργαστήρια θα χρησιμοποιηθούν για έρευνα σε μικρόβια όπως ο ιός Ebola, με στόχο την ενίσχυση της άμυνας της χώρας ενάντια σε βιολογικές απειλές και μελλοντικές πανδημίες.
Από την πλευρά του, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δεν έχει απαντήσει σε ερωτήσεις για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες, ενώ οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, εκφράζοντας ανησυχίες για το ενδεχόμενο να σχεδιάζονται βιολογικά όπλα.
Όπως υπογραμμίζει η Washington Post, η ιστορία του Sergiev Posad-6 αυξάνει τον προβληματισμό για την παρούσα δραστηριότητα, καθώς το κέντρο έχει συνδεθεί στο παρελθόν με το σοβιετικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων. Μεταξύ των έργων της σοβιετικής εποχής ήταν η ανάπτυξη μεθόδων για την καλλιέργεια του ιού της ευλογιάς σε κυτταροκαλλιέργειες, κάτι που είχε αναφέρει στο βιβλίο του ο επιστήμονας Milton Leitenberg το 2012. Οι αναλυτές του State Department των ΗΠΑ αναφέρουν ότι το ρωσικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων δεν διαλύθηκε ποτέ, αλλά «απορροφήθηκε και εξελίχθηκε» από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Οι νέες αναβαθμίσεις φέρνουν στο προσκήνιο ανησυχίες ότι η Ρωσία μπορεί να επιδιώκει την ανανέωση του προγράμματός της, ιδίως εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και των εντάσεων με τη Δύση. Η στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας, με δηλώσεις όπως αυτές του Σεργκέι Μπορίσεβιτς (επικεφαλής του 48ου Κεντρικού Ινστιτούτου Ερευνών Πυρηνικής, Βιολογικής και Χημικής Προστασίας), αναφέρθηκε στη σημασία των νέων εγκαταστάσεων για την προστασία της χώρας από βιολογικές απειλές.
Ο Μπορίσεβιτς, μάλιστα, τόνισε πως η εγκατάσταση είναι «η ραχοκοκαλιά του βιολογικού αμυντικού συστήματος της Ρωσίας», επισημαίνοντας ότι ο ρόλος της είναι να προστατεύει τόσο τα στρατεύματα όσο και τον γενικό πληθυσμό από απειλές.
Λειτουργούσε και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου
Στο μεταξύ, αναφορές σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης και σε μελέτες της μεταψυχροπολεμικής εποχής υποδηλώνουν ότι το κέντρο συνέχισε να διεξάγει έρευνες σε λοιμώδεις ασθένειες ακόμα και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 2020, οι επιστήμονες του Sergiev Posad-6 βοήθησαν στην ανάπτυξη του εμβολίου Sputnik-V κατά της Covid-19.
Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι αναβαθμίσεις μπορεί να αποτελούν ένα έμμεσο μήνυμα από τη ρωσική ηγεσία προς τη Δύση, παρόμοιο με την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων. Καθώς η Ρωσία δεν παραδέχεται δημόσια την ύπαρξη βιολογικών όπλων, οι στρατιωτικές αυτές εγκαταστάσεις μπορεί να λειτουργούν ως μια υπενθύμιση της στρατιωτικής ισχύος της χώρας. Ο Πούτιν έχει διατυπώσει απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων, αλλά παραμένει σιωπηλός για τα βιολογικά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες.
