Προς πέμπτη προεδρική θητεία οδεύει o Βλαντιμίρ Πούτιν στις κάλπες που στήνονται τον Μάρτιο του 2024 στη Ρωσία για να «προσφέρουν» στο καθεστώς του μία ανανεωμένη επίφαση νομιμοποίησης εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία και πλήρους απόκλισης από τη Δύση.
Χωρίς αντιπάλους, καθώς είτε είναι στη φυλακή, είτε στην αυτοεξορία, ο Πούτιν έρχεται όλο και κοντά στο να σπάσει το ρεκόρ του Στάλιν ως μακροβιότερου ηγέτη, έχοντας «ξαναγράψει» το Σύνταγμα για να διατηρήσει την εξουσία έως και το 2036, όταν πλέον θα συμπληρώνει τα τα 84 του χρόνια. Ηγείται της Ρωσίας ως πρόεδρος ή πρωθυπουργός από το 1999 και οι επικείμενες εκλογές είναι οι πρώτες μετά τις επίμαχες συνταγματικές τροποποιήσεις του 2020, αλλά και οι πρώτες μετά την έναρξη του πολέμου.
Η εντολή για την εισβολή στο έδαφος της Ουκρανίας την 22α Φεβρουαρίου 2022, πάνω στο αφήγημα μίας υπαρξιακής μάχης για τη μητέρα πατρίδα απέναντι στη Δύση που λίγο-πολύ είχε ως δικό της, μοναδικό λόγο ύπαρξης να καταστρέψει και να διαμελίσει τη Ρωσία, είναι ίσως η πλέον σημαντική απόφαση που έχει λάβει ο Πούτιν στα μέχρι στιγμής 23 χρόνια ηγεσίας του και αυτή που θα την καθορίσει.
Κάλπες για τις προεδρικές εκλογές θα στήσει η Ρωσία και σε τμήματα των ουκρανικών περιφερειών Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, τις οποίες αν και δεν ελέγχει πλήρως προσάρτησε παράνομα το 2022 παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο και καταπατώντας τον Χάρτη του ΟΗΕ. Οι κατοχικές αρχές είχαν διοργανώσει και τοπικές εκλογές τον περασμένο Μάρτιο για να καταγγελθούν εν χορώ από τη Δύση.
Ο επιθετικός πόλεμος του Πούτιν θα έχει εισέλθει στον τρίτο χρόνο όταν οι Ρώσοι θα ψηφίζουν για πρόεδρο στις 17 Μαρτίου του 2024. Ως προς τους στρατηγικούς σχεδιασμούς του, Δυτικοί αξιωματούχοι θεωρούν δεδομένο ότι ο Πούτιν συνυπολογίζει μία άλλη καίρια εκλογική αναμέτρηση, που πράγματι έχει ανοιχτή έκβαση. Αυτήν των Ηνωμένων Πολιτειών. Με την ελπίδα ότι μία ήττα του Τζο Μπάιντεν θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της αμερικανικής υποστήριξης προς το Κίεβο και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της δικής του διαπραγματευτικής θέσης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν σαφή εικόνα σχετικά με το τι σκέφεται ο Πούτιν, ή αν παρατείνει σκόπιμα τον πόλεμο με την ελπίδα μιας νίκης του Ντόναλντ Τραμπ ή των Ρεπουμπλικανών στις προεδρικές εκλογές. Αλλά οι εκλογές του επόμενου έτους παραμένουν ένας βασικός παράγοντας που κορυφαίοι Δυτικοί αξιωματούχοι στους τομείς εθνικής ασφάλειας, πληροφοριών και διπλωματίας έχουν δηλώσει στο CNN πως πιστεύουν ότι θα επηρεάσει τις αποφάσεις του -γεγονός που καθιστά λιγότερο πιθανό να έχει λήξει ο πόλεμος πριν από τα τέλη του επόμενου έτους. Οι κάλπες των αμερικανικών προεδρικών εκλογών θα στηθούν στις 5 Νοεμβρίου 2024.
Η επίσημη ανακοίνωση της υποψηφιότητας Πούτιν ήταν προσεκτικά χορογραφημένη και έβριθε συμβολισμών. Ήλθε κατά τη διάρκεια της επίδοσης μεταλλίων σε στρατιωτικούς σε τελετή στο Κρεμλίνο. «Δεν θα το κρύψω, είχα διαφορετικές σκέψεις σε διαφορετικές στιγμές» είπε ο Πούτιν, συνεχίζοντας: «Αλλά τώρα έχετε δίκιο, η στιγμή είναι τέτοια που πρέπει να ληφθεί μία απόφαση. Θα θέσω υποψηφιότητα για πρόεδρος της Ρωσίας». Όχι τυχαία, ο Πούτιν απευθυνόταν στον Ρώσο αντισυνταγματάρχη Αρτιόμ Ζόγκα, διοικητή του υπερεθνικιστικού Τάγματος «Σπάρτη», που του έλεγε πως όλο το στράτευμα τον περιμένει.
Το Τάγμα του Ζόγκα είναι μία φιλορωσική υπερεθνικιστική μονάδα που συγκροτήθηκε στο Ντονέτσκ το 2014 κατά τη διάρκεια της εξέγερσης που υποδαύλισε το Κρεμλίνο στην ανατολική Ουκρανία, και η οποία οποία έχει ενσωματωθεί στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις μετά τη μαζική εισβολή του 2022. Εκείνος ήταν μεταξύ των ομιλητών στην ομιλία Πούτιν στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2022. Την Παρασκευή δήλωνε ότι «καθήκον μας είναι να απελευθερώσουμε τη γη μας από τους ναζί», απηχώντας το ψευδές αφήγημα ότι η Ουκρανία διοικείται από νεοναζί που επιδιώκουν να καταστρέψουν τη Ρωσία.
Η χαμηλών τόνων ανακοίνωση εξυπηρετεί τον προσεκτικά ενορχηστρωμένο στόχο να φανεί πόσο «σεμνός είναι ο Πούτιν», ο οποίος είναι τόσο απασχολημένος με τις υποθέσεις του κράτους εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία που δεν έχει χρόνο να επιδεικνύει την πολιτική του φιλοδοξία μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, δηλώνει η Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια της R.Politik, ανεξάρτητη εταιρεία ανάλυσης της σύγχρονης ρωσικής πολιτικής που εδρεύει πλέον στο Παρίσι.
«Η ανακοίνωση της υποψηφιότητας ξεχειλίζει από συμβολισμούς: Οι ήρωες, οι «πατέρες του Ντονμπάς» θέλουν να ξαναδούν τον Πούτιν πρόεδρο. [..] Ο Πούτιν επέλεξε τον πόλεμο -ο πόλεμος επιλέγει τον Πούτιν. Δηλαδή, δεν πρόκειται τόσο για την ευημερία όσο για την επιβίωση. Το διακύβευμα αυξήθηκε όσο το δυνατόν περισσότερο», επισημαίνει.
Ο προσκείμενος στο Κρεμλίνο αναλυτής Σεργκέι Μάρκοφ, τον οποίο επικαλείται η Washington Post, λέει την ίδια στιγμή ότι η επιλογή της τοποθεσίας -μετά την απονομή των βραβείων Ήρωα της Ρωσίας σε στρατιώτες στο Κρεμλίνο- ήταν ένδειξη ότι ο Πούτιν οδεύει στις εκλογές θέτοντας τον πόλεμο στο επίκεντρο της εκστρατείας του. «Ο Πούτιν πηγαίνει στις κάλπες ως στρατιωτικός ηγέτης μιας εμπόλεμης χώρας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε έννοια ‘απομάκρυνσης από τη στρατιωτική ατζέντα’ ή ‘εστίασης σε εσωτερικά κοινωνικά ζητήματα’ έχει απορριφθεί. Και δικαίως», υποστηρίζει.
Αρκετά πρόσωπα αναμένεται να θέσουν υποψηφιότητα, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων δύο πολιτικών κομμάτων -του Κομμουνιστικού και του εθνικιστικού Φιλελεύθερου Δημοκρατικού- που έχουν λειτουργήσει ως βολικοί εταίροι κατά τη διάρκεια προηγούμενων εκστρατειών του Πούτιν. Όπως συνέβη κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων εκλογών, το Κρεμλίνο θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει σε έναν φιλελεύθερο υποψήφιο να συμμετάσχει στην κούρσα -αν και αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό είναι ακόμη ένα ανοιχτό ζήτημα, διότι οποιοσδήποτε υποψήφιος του χώρου θα διεξήγαγε εκστρατεία κατά του πολέμου στην Ουκρανία, γράφει η WP.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, σε κάθε περίπτωση, έχει φιμώσει και φυλακίσει κάθε πραγματικό πολιτικό αντίπαλο. Ο ντε φάκτο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος αποτέλεσε μία από σοβαρότερες πολιτικές προκλήσεις για τον Πούτιν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, καταδικάστηκε τον Αύγουστο σε ποινή κάθειρξης 19 ετών με την κατηγορία του εξτρεμισμού. Το καθεστώς τον σκοτώνει αργά κρατώντας τον φυλακισμένο υπό τις χειρότερες δυνατές συνθήκες που θα μπορούσαν να επιφυλάσσουν οι διαβόητες ρωσικές ποινικές αποικίες.
Ο Πούτιν σήμερα είναι 71 ετών. Ως κοινός θνητός δεν μπορεί να ορίσει πόσο θα ζήσει. Έχει ορίσει όμως πως τουλάχιστον όσο ζει, και εάν δεν έχει προηγηθεί μία ευκταία μετάβαση μακριά από το καθεστώς του, ο Ναβάλνι θα βρίσκεται στη φυλακή, με την υγεία του να έχει κλονιστεί ήδη σε τέτοιο βαθμό που κινδυνεύει να πεθάνει.
Με τις κάλπες εν μέσω πολέμου ο Πούτιν θέλει να διασφαλίσει ότι κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει τη νομιμοποίησή του στα ηνία του ρωσικού κράτους, κυρίως ομάδες της ρωσικής ελίτ, σύμφωνα με τον Γκριγκόρι Γκολόσοφ, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης. Κατά τον ίδιο, ακόμη και μία επίφαση εκλογικής νομιμοποίησης θα βοηθούσε τον Πούτιν να αντιμετωπίσει μία ενδεχόμενη εσωτερική κρίση. «Δείχνοντας» την αποτυχημένη ανταρσία του πολέμαρχου Γεβγκένι Πριγκόζιν τον Ιούνιο, ο Γκριγκόρι Γκολόσοφ λέει στους New York Times πως «παρόμοιες καταστάσεις θα μπορούσαν να προκύψουν στο μέλλον».
