Ζωτικής σημασίας νησίδα σταθερότητας στη «ζώνη πραξικοπημάτων» της Αφρικής μέχρι πρότινος, ο Νίγηρας βυθίζεται σε κρίση με την ανατροπή του δημοκρατικού εκλεγμένου προέδρου Μοαμέντ Μπαζούμ, ο οποίος και είχε χαρακτηριστεί ευρέως ως η «μόνη ελπίδα» της Δύσης κόντρα στο τζιχαντιστικό «κύμα» στην περιοχή του Σαχέλ.
Ο Μοαμέντ Μπαζούμ συνελήφθη στο προεδρικό μέγαρο και κρατείται από ομάδα στρατιωτών που εμφανίστηκαν στην κρατική τηλεόραση τη νύχτα της Τετάρτης για να «επιβεβαιώσουν» πως το καθεστώς ανετράπη.
Πρόκειται για το έβδομο πραξικόπημα στη δυτική και κεντρική Αφρική από το 2020 και θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τις προσπάθειες της Δύσης να συνδράμουν τις χώρες της ζώνης του Σαχέλ να αποκρούσουν τη τζιχαντιστική εξέγερση που έχει εξαπλωθεί από το Μάλι την τελευταία δεκαετία.
Ο Νίγηρας, πρώην γαλλική αποικία, είχε καταστεί βασικός σύμμαχος των δυτικών δυνάμεων που επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τη δράση των τζιχαντιστών, αλλά έχουν έλθει απέναντι στην οργή των στρατιωτικών καθεστώτων που έχουν καταλάβει την εξουσία στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο.
Η Γαλλία μετέφερε στρατεύματά της στον Νίγηρα από το Μάλι το 2022, αφού οι σχέσεις της με τις προσωρινές «Αρχές» της χώρας επιδεινώθηκαν. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει επίσης αποσύρει τις ειδικές δυνάμεις από την Μπουρκίνα Φάσο εν μέσω ανάλογων εντάσεων.
Ο Νίγηρας είναι (ή ήταν) επίσης βασικός σύμμαχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις προσπάθειες αντιμτώπισης της παράτυπης μετανάστευσης από την υποσαχάρια Αφρική.
Η εκλογή του Μοαμέντ Μπαζούμ το 2021 σηματοδότησε την πρώτη δημοκρατική μετάβαση της εξουσίας σε ένα κράτος που έχει «ζήσει» τέσσερα στρατιωτικά πραξικοπήματα μετά την ανεξαρτησία από τη Γαλλία το 1960.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαθέσει περίπου 500 εκατ. δολάρια από το 2012 για να βοηθήσουν τον Νίγηρα να ενισχύσει την ασφάλειά του. Η Γερμανία από πλευράς της είχε ανακοινώσει τον Απρίλιο ότι θα λάβει μέρος σε μια τριετή ευρωπαϊκή στρατιωτική αποστολή με στόχο τη βελτίωση της μάχιμης ικανότητας του νιγηριανού στρατού.
«Ο Μπαζούμ ήταν η μόνη ελπίδα της Δύσης στην περιοχή του Σαχέλ. Η Γαλλία, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν δαπανήσει μεγάλο μέρος των πόρων τους στην περιοχή για να ενισχύσουν τον Νίγηρα και τις δυνάμεις ασφαλείας του», δηλώνει στον Guardian ο Ουλ Λέσινγκ, επικεφαλής του προγράμματος για το Σαχέλ στο γερμανικό think tank «Κόντραντ Αντενάουερ».
Παράλληλα, επισήμανε ότι το πραξικόπημα θα ανοίξει «παράθυρο» στη Ρωσία και άλλους παράγοντες να ενισχύσουν την επιρροή τους στον Νίγηρα.
Αφότου μέλη της προεδρικής φρουράς, με επικεφαλής τον στρατηγό Ομάρ Τσιάνι, κατέλαβαν την εξουσία την Τετάρτη, περιφερειακοί ηγέτες οργάνωσαν άμεσα μία αποστολή διαμεσολάβησης.
Ο πρόεδρος του γειτονικού Μπενίν, Πατρίς Ταλόν, μετέβη αεροπορικώς στον Νίγηρα το απόγευμα της Τετάρτης για να αξιολογήσει την κατάσταση αφού πρώτα συναντήθηκε στην Αμπούτζα με τον πρόεδρο της Νιγηρίας, Μπόλα Τινούμπου.
«Θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα, εάν χρειαστεί, για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στον Νίγηρα, αλλά το ιδανικό θα ήταν όλα να γίνουν με ειρήνη και αρμονία», δήλωσε μιλώντας στους δημοσιογράφους από την Αμπούτζα.
Η Αφρικανική Ένωση και το περιφερειακό μπλοκ της Δυτικής Αφρικής Ecowas καταδίκασαν την Τετάρτη αυτό που αποκάλεσαν απόπειρα πραξικοπήματος.
Η ζώνη γύρω από τον Νίγηρα ήταν ήδη βυθισμένη σε αστάθεια. Πραξικοπήματα έχουν εκδηλωθεί στο Μάλι και τη Μπαρκίνα Φάσο από το 2020, ενώ στρατιωτική χούντα «άρπαξε» την εξουσία και στη Γουϊνέα το 2021. Στον Νίγηρα είχε εκδηλωθεί απόπειρα πραξικοπήματος και τον Μάρτιο του 2021, όταν στρατιωτική μονάδα επιχείρησε ανεπιτυχώς να καταλάβει το προεδρικό μέγαρος λίγες ημέρες πριν από την ορκωμοσία του Μοαμέντ Μπαζούμ.
