Ο Ρώσος επιχειρηματίας Αντρέι Μελνιτσένκο παραχώρησε την ιδιοκτησία του σε δύο από τις μεγαλύτερες εταιρείες άνθρακα και λιπασμάτων στον κόσμο στη σύζυγό του μια ημέρα πριν επιβληθεί κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τρία άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
Ο Μελνιντσένκο ο οποίος έκανε την περιουσία του στην ενεργειακή βιομηχανία της Ρωσίας τα χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, εγκατέλειψε τα μερίδιά του στην παραγωγό άνθρακα SUEK AO και τον όμιλο λιπασμάτων EuroChem Group AG στις 8 Μαρτίου, την ημέρα των 50ων γενεθλίων του, αποχωρώντας και παραχωρώντας τα στην σύζυγο του, Αλεξάνδρα Μελνιντσένκο.
Μέχρι τις 8 Μαρτίου, ο Μελνιτσένκο έλεγχε τις δύο εταιρείες μέσω μιας αλυσίδας τραστ και εταιρειών που εκτείνεται από τη Μόσχα και την ελβετική πόλη Ζουγκ έως την Κύπρο και τις Βερμούδες, σύμφωνα με νομικά έγγραφα που εξετάστηκαν από το Reuters. Από το 2006, η σύζυγος του Μελνιτσένκο ήταν η δεύτερη στη σειρά μετά τον σύζυγό της στη λίστα των πραγματικών ιδιοκτητών των δύο εταιρειών σε έγγραφα καταπιστεύματος, σύμφωνα με τα τρία άτομα, τα οποία μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας επειδή δεν τους επιτρέπεται να μιλήσουν δημόσια για τα περιουσιακά στοιχεία του ζευγαριού. Αυτό σήμαινε ότι θα κληρονομούσε την ιδιοκτησία των εταιρειών σε περίπτωση που πέθαινε ο σύζυγός της.
Ωστόσο, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, ο Μελνίτσενκο ανησυχούσε ότι θα εντασσόταν στο καθεστώς κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Ρωσία και στις 8 Μαρτίου, ενημέρωσε τους διαχειριστές για την απόσυρση του από την ιδιότητα του ωφελούμενου. Αυτό πυροδότησε την ίδια αλυσίδα αλλαγών στα αρχεία καταπιστεύματος που θα συνέβαιναν αν ο επιχειρηματίας είχε πεθάνει και έκανε τη σύζυγό του δικαιούχο.
Ένας εκπρόσωπος της SUEK που εδρεύει στη Ρωσία δεν σχολίασε επί του θέματος ενώ η EuroChem με έδρα την Ελβετία επιβεβαίωσε ότι η Αλεξάνδρα Μελνιτσένκο είχε αντικαταστήσει τον σύζυγό της ως ωφελούμενη ιδιοκτήτης.
Ο ρόλος της συζύγου στην EuroChem αναφέρθηκε για πρώτη φορά από την ελβετική εφημερίδα Tages-Anzeiger. Ο ρόλος της στο SUEK καθώς και ο χρόνος αλλαγής ιδιοκτησίας και άλλες λεπτομέρειες αναφέρονται για πρώτη φορά από το Reuters.
Ο Μελνιτσένκο, ο οποίος ίδρυσε τη SUEK και την EuroChem πριν από δύο δεκαετίες, κατατάχθηκε ως ο όγδοος πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας πέρυσι από το Forbes, με εκτιμώμενη περιουσία 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε κυρώσεις στον Μελνιτσένκο, επικαλούμενη την υποτιθέμενη εγγύτητα του με το Κρεμλίνο, στις 9 Μαρτίου ως μέρος μιας δυτικής προσπάθειας να τιμωρήσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
Μεταβίβαση ιδιοκτησίας από το Κιλιμάντζαρο
Οι κυρώσεις - που περιλαμβάνουν δέσμευση των περιουσιακών του στοιχείων, απαγόρευση εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και απαγόρευση σε οντότητες της ΕΕ να του παρέχουν κεφάλαια - δεν ισχύουν για τη σύζυγό του ούτε για την κόρη και τον γιο του ζευγαριού. Η Βρετανία έθεσε επίσης τον Μελνιτσένκο, ο οποίος είναι Ρώσος αλλά γεννήθηκε στη Λευκορωσία και έχει μητέρα Ουκρανή, στη λίστα κυρώσεων στις 15 Μαρτίου.
Η Ελβετία επέβαλε κυρώσεις εναντίον του την επόμενη μέρα. Ο επιχειρηματίας είπε σε δήλωση στο Reuters τον Μάρτιο, μετά την επιβολή των κυρώσεων της ΕΕ, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν «πραγματικά τραγικός» και έκανε έκκληση για ειρήνη. Εκπρόσωπος του Μελνιτσένκο είπε εκείνη την εποχή ότι δεν είχε "πολιτικές σχέσεις".
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί Ρώσοι επιχειρηματίες στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ρομάν Αμπράμοβιτς και Βλαντιμίρ Γεβτουσένκοφ, έχουν μεταβιβάσει περιουσιακά στοιχεία σε φίλους και μέλη της οικογένειας, και κρατώντας πάντα ποσοστό μικρότερο του 50%, τροφοδοτώντας αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα αυτών των προσπαθειών πίεσης στη Μόσχα.
Ο Μελνιτσένκο, του οποίου η κατοικία ήταν εγγεγραμμένη στο ελβετικό θέρετρο των Άλπεων του Σεντ Μόριτζ έως ότου χτυπήθηκε από κυρώσεις, έδωσε τις οδηγίες του να αλλάξει την ιδιοκτησία των εταιρειών του από ένα καταφύγιο κοντά στο όρος Κιλιμάντζαρο όπου γιόρταζε τα γενέθλιά του, σύμφωνα με το Reuters. Ένα Boeing 737 με την υπογραφή του δισεκατομμυριούχου «A» στην άτρακτο προσγειώθηκε στην Τανζανία στις 5 Μαρτίου, φτάνοντας από το Ντουμπάι, σύμφωνα με την υπηρεσία παρακολούθησης πτήσεων Flightradar24.
Ένας δικηγόρος του Μελνιτσένκο δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με το ταξίδι στο Κιλιμάντζαρο.
Οι εταιρείες του λειτουργούν κανονικά
Η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του Μελνιτσένκο στη SUEK και την EuroChem είχε εκτεταμένες επιπτώσεις. Μετά από επιθεωρήσεις που διήρκεσαν αρκετές εβδομάδες, οι ελβετικές οικονομικές αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι δύο εταιρείες θα μπορούσαν να συνεχίσουν να λειτουργούν κανονικά με το σκεπτικό ότι ο Ρώσος ολιγάρχης δεν είχε πλέον σχέση μαζί τους. Η SUEK και η EuroChem δήλωσαν ότι οι βρετανικές και γερμανικές χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Οι βρετανικές και γερμανικές ρυθμιστικές αρχές δεν απάντησαν σε αιτήματα που ζητούσαν σχόλια. Μετά την ολοκλήρωση των αναθεωρήσεων στα τέλη Απριλίου, η SUEK και η EuroChem -που είχαν έσοδα 9,7 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι και 10,2 δισεκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα- μπόρεσαν να συνεχίσουν τη διανομή τόκων εκατομμυρίων δολαρίων στους κατόχους ομολόγων. Τις τελευταίες εβδομάδες, η SUEK και η EuroChem προσέγγισαν επίσης δυτικούς πελάτες, δείχνοντάς τους έγγραφα με τη νέα ιδιοκτησιακή δομή σε μια προσπάθεια να τους διαβεβαιώσουν ότι μπορούν να συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις πρώην εταιρείες του Μελνιτσένκο, είπαν δύο άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
