Τις ενεργειακές ανασφάλειες της Ευρώπης επιχειρεί να αξιοποιήσει ο Πούτιν, εκμεταλλευόμενος τις στενές του σχέσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν και προσπαθώντας να βάλει στο παιχνίδι την Τουρκία, με στόχαστρο τις χώρες της ΝΑ και Κεντρικής Ευρώπης, όπου και η Μόσχα διατηρεί αρκετές συμπάθειες.
Η επιχειρούμενη ρωσική σφήνα στα σχέδια της Δύσης για απεξάρτηση από το αέριο της Gazprom, στηρίζεται, απ' ότι φαίνεται σε δημιουργία ενός νέου αγωγού, παράλληλου με τον υφιστάμενο Turk Stream, προκειμένου να αυξηθούν οι ποσότητες που θα διοχετεύονται στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Το ερώτημα στην προκειμένη περίπτωση είναι τι νόημα μπορεί να έχει αυτή η πρόταση όταν ένα τέτοιο σχέδιο δημιουργίας νέου αγωγού απαιτεί στην καλύτερη περίπτωση, τουλάχιστον 2-3 χρόνια μέχρι να κατασκευαστεί. Και όταν η ΕΕ έχει πάρει την απόφαση να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο.
Το τυράκι στη φάκα φαίνεται πως είναι η πρόταση να καθιερωθεί η Τουρκία ως ένα ενεργειακό hub και εμπορική πλατφόρμα, όπου στα σύνορα με την Ευρώπη θα διαμορφώνεται τιμή φυσικού αερίου με πιθανό discount έναντι των σημερινών τιμών LNG, καθιστώντας την ελκυστική.
Το θέμα έθεσε αιφνιδιαστικά για πρώτη φορά την Τετάρτη ο Β. Πούτιν από το Καζακστάν και το επανέλαβε χθες κατά τη συνάντησή του με τον Ρ. Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας για αναδρομολόγηση της ροής του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, με μια νέα νότια όδευση, μέσω Τουρκίας, αντί για τη βόρεια διαδρομή υποθαλασσίως μέσω της Βαλτικής θάλασσας, με τους NORD STREAM I & II.
Στην πράξη με την κίνηση αυτή, ο Β. Πούτιν επιχειρεί να εκμεταλλευθεί τη σύγχυση στην οποία βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, μπροστά τον ενεργειακό του εκβιασμό, αλλά και την αδυναμίας της να μειώσει τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου.
Σημειωτέον ότι σήμερα στην Τουρκία λειτουργούν δύο υποθαλάσσιοι αγωγοί:
- Ο Blue Stream, ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες της Τουρκίας (¬16 bcm το 2021) και
- Και ο Turkstream, ο οποίος μεταφέρει 31.5 bcm ετησίως, ρωσικό αέριο στη Βουλγαρία και από εκεί σε Ρουμανία Σερβία, Ελλάδα, Βόρειο Μακεδονία, Ουγγαρία και Αυστρία.
Ο πρόεδρος Πούτιν για να δώσει έμφαση στην πρότασή του δήλωσε ότι η υλοποίηση της ιδέας του θα καταστήσει την Τουρκία «τον μεγαλύτερο κόμβο φυσικού αερίου στην Ευρώπη» υποκαθιστώντας τους χαμένους όγκους αερίου που θα διακινούνταν μέσω των NORD STREAM I & II. Τη σκυτάλη πήρε ο Αλεξέι Μίλερ CEO της Gazprom έβαλε την εμπορική διάσταση μιλώντας για τη δημιουργία εμπορικής πλατφόρμας στα σύνορα ΕΕ και Τουρκίας.
Αναλύοντας πρόχειρα την πρόταση του Ρώσου προέδρου επισημαίνονται, σε πρώτη ανάγνωση, τα παρακάτω:
1. Η πρόταση φαίνεται να αγνοεί παντελώς τις κυρώσεις της ΕΕ. Κινείται στη λογική εξασφάλισης φυσικού αερίου στην ΕΕ από διαφορετική όδευση, εφόσον η ΕΕ απέρριψε τις επανειλημμένες προτροπές του Ρώσου προέδρου να ανοίξουν πριν από την πράξη δολιοφθοράς τον αδρανή αγωγό NORD STREAM II.
2. Εμμέσως η Ρωσία αποστασιοποιείται από την πρόσφατη δολιοφθορά στους δυο αγωγούς, εφόσον προσφέρεται η ίδια να αποκαταστήσει από διαφορετική διαδρομή, την παροχή αερίου, λόγω αχρησίας των αγωγών NORD STREAM I & II.
3. Παρακάμπτει εντελώς την Ουκρανία, αδρανοποιώντας τον Druzhba.
4. Αν υποθετικά, υλοποιείτο ο TURKSTREAM plus, θα συναγωνιζόταν τον κόμβο LNG της Αλεξανδρούπολης που απευθύνεται στους ίδιους αγοραστές. Ενδεχομένως θα διαμορφώνονταν τιμή φυσικού αερίου στα σύνορα Τουρκίας - ΕΕ που θα λειτουργούσε ως δείκτης των επιμέρους συμβολαίων των αγοραστών της ΕΕ και της Gazprom κατά το ΤΤF κ.ό.κ. Επομένως, η Ρωσία, με ένα γενναίο discount στην τιμή, πώλησης του αερίου, μικρότερο της τιμής προς την οποία πουλάει στην Κίνα, θα επιχειρούσε να βάλει σε πειρασμό αγοραστές της πρώην Αν. Ευρώπης και νυν μελών της ΕΕ. Στην ουσία, η Μόσχα, θα επιχειρούσε να διεισδύσει ξανά στην ΕΕ, αφού θα προσέφερε τιμές χαμηλότερες του πλαφόν που εδώ και επτά άγονους μήνες συζητά να υιοθετήσει η ΕΕ. Στόχος της κίνησης της Μόσχας, να αποτρέψει τη διείσδυση του αμερικανικού LNG στην Αν. Ευρώπη, αφού θα προσέφερε χαμηλότερες τιμές.
5/ Όσο για την Τουρκία, θα χρησιμοποιούσε το ενδεχόμενο περαιτέρω ενεργειακής σύγκλισης με τη Ρωσία, μέσω του νέου αγωγού ως διαπραγματευτικό χαρτί (bargaining chip) στο συνεχές μπρα ντε φερ με τις ΗΠΑ. Εξάλλου η Άγκυρα θα ήταν αναμφίβολα ευτυχής, αν κατάφερνε να ελαχιστοποιήσει την εμβέλεια της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού κόμβου LNG της Ελλάδος.
6/ Εξ όλης της οικονομίας προκύπτει ότι, όσο η ΕΕ δεν είναι σε θέση να θεσπίσει σοβαρά μέτρα
- Απεμπλοκής φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού,
- Δημιουργίας cartel αγοραστών και
- Επιβολής οιονεί διατίμησης στις τιμές τους και,
όσο, ο επικείμενος χειμώνας προχωρά, σε συνδυασμό με την ύφεση, αυξημένο πληθωρισμό και ίσως με ελλείψεις ενέργειας, τότε επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας, με δέλεαρ τον συνδυασμό επάρκειας και χαμηλών τιμών αερίου, θα ακούγονται με δυσπιστία μεν, αλλά με ενδιαφέρον δε, στα αυτιά κάποιων χωρών.
Ο στόχος του Κρεμλίνου μέσα από το σχέδιο που προωθεί σε ένα διάστημα συνολικής ανακατάταξης του ενεργειακού χάρτη της Ευρώπης, είναι προφανώς να διατηρήσει τον κυρίαρχο ρόλο που παίζει, ξαναμπαίνοντας στις ευρωπαϊκές αγορές, όχι πλέον από την «πόρτα», αλλά από το «παράθυρο».
Και σε αυτή την επιδίωξη, ο Πούτιν βρίσκει σύμμαχο τη «φίλη» Τουρκία, την οποία επιβραβεύει για τη στάση της αναφορικά με τις κυρώσεις της ΕΕ και τον ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου» που έχει μέχρι σήμερα παίξει.
* Μ.Λ.Μυριάνθης, Ph.D. Ενεργειακός Αναλυτής. Ειδικός Σύμβουλος ΕΛΙΑΜΕΠ
