Στη Σλοβακία της πόλωσης και της διαίρεσης δύο δρόμοι προβάλλουν μετά την απόπειρα δολοφονίας του Ρόμπερτ Φίτσο. Μία συντονισμένη προσπάθεια του πολιτικού συστήματος να βάλει φρένο στην τοξικότητα και τη ρητορική μίσους είναι η απάντηση και το ανάχωμα στην πολιτική βία. Αντί να γίνει μία στιγμή εθνικής ενότητας και συμφιλίωσης, το δολοφονικό χτύπημα κατά του φιλορώσου λαϊκιστή πρωθυπουργού θα μπορούσε όμως να επιδεινώσει την εσωτερική ένταση και να οδηγήσει σε μεγαλύτερους περιορισμούς στα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών.
Στις δύσκολες ημέρες και εβδομάδες που έρχονται, και με φόντο τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, μένει να διαφανεί πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό κλίμα στη Σλοβακία, το οποίο και σαφώς θα διαχυθεί ιδίως στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Στις σκηνές που εκτυλίχθηκαν στην Χαντλόβα αναδείχθηκαν με τον πλέον δραματικό τρόπο οι κίνδυνοι της ακραίας πόλωσης, των βαθύτατων κοινωνικών και πολιτικών διαιρέσεων, του εμπρηστικού λόγου και της παραπληροφόρησης, και το ζήτημα δεν αφορά προφανώς μόνο τη Σλοβακία.
Καθ’ οδόν προς τις ευρωεκλογές έχει καταγραφεί κύμα βίαιων επιθέσεων κατά πολιτικών των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων στη Γερμανία σε βαθμό που να υποδηλώνεται η ύπαρξη σκόπιμου σχεδίου με στόχο την αύξηση της έντασης και τη διάχυση φόβου, και με υπ΄αριθμόν ένα ύποπτο την εθνολαϊκιστική Ακροδεξιά για τη Γερμανία (ΑfD). Ο ευρωβουλευτής του SPD Ματίας Έκε χρειάστηκε να υποβληθεί σε επέμβαση αφότου ξυλοκοπήθηκε άγρια από νεαρούς στη Δρέσδη.
Τις ώρες μετά την απόπειρα δολοφονίας του Ρόμπερτ Φίτσο, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, δέχθηκε απειλές, όπως ο ίδιος γνωστοποίησε. «Συνέβησαν πολλά χθες», ανέφερε σε ανάρτησή του στο X που συνοδεύεται από στιγμιότυπο οθόνης ενός σχολίου, επίσης στο X, που γράφει «Σήμερα, οι Σλοβάκοι μας έδωσαν ένα παράδειγμα για το τι πρέπει να γίνει με τον Ντόναλντ Τουσκ» αν αποφασίσει να μη συνεχίσει την επένδυση σε ένα μεγάλο αεροδρόμιο στην κεντρική Πολωνία.
Έχουν ενισχυθεί, κατά πληροφορίες, τα μέτρα ασφαλείας για τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που έθεσε προ μηνών τέλος στην επταετή διακυβέρνηση της Πολωνίας από τους εθνικιστές του Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (Pis). Η Πολωνία είχε συγκλονιστεί το 2019 από τη δολοφονία του φιλελεύθερου δημάρχου της πόλης Γκντανσκ, ο οποίος επέκρινε τις αντιμεταναστευτικές πολιτικές του τότε κυβερνώντος PiS. Η αντιπολίτευση και μέλη της οικογένειας του Πάβελ Αντάμοβιτς είχαν καταγγείλει τα ελεγχόμενα κρατικά μέσα ενημέρωσης για υποδαύλιση μίσους.
Ισχυρές φωνές από ολόκληρη την Ευρώπη έχουν υψωθεί για την καταδίκη της επίθεσης κατά του Ρόμπερτ Φίτσο και η ανησυχία είναι έκδηλη για την αυξημένη πόλωση που τροφοδοτείται από λαϊκιστικές και εξτρεμιστικές ιδεολογίες. Το πολιτικό φάσμα σε ολόκληρη την Ευρώπη και διεθνώς έχει διχαστεί βαθιά εν μέσω πολυκρίσεων την τελευταία δεκαετία, με τους ακροδεξιούς και τους ριζοσπαστικούς αριστερούς λαϊκιστές να αυξάνουν την επιρροή τους τόσο στην εγχώρια πολιτική όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στη Σλοβακία, οι πυροβολισμοί κατά του Ρόμπερτ Φίτσο σημειώθηκαν σε περίοδο οξύτατατου πολιτικού διχασμού σχετικά με τη θέση της χώρας στον κόσμο, τον γεωπολιτικό της προσανατολισμό και το δημοκρατικό μέλλον της. Η σκληρή πόλωση και ο διχασμός δεν είναι νέο στοιχείο για τη Σλοβακία εν μέσω των μετασχηματισμών που βίωσε μετά τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989.Ωστόσο, η επάνοδος του Ρόμπερτ Φίτσο στην εξουσία το φθινόπωρο του 2023 και οι προεδρικές εκλογές που περασμένου μήνα ήλθαν να δώσουν νέες διαστάσεις στην πόλωση και τη διαίρεση υπό το φως του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι μαζικές διαδηλώσεις που είχε πυροδοτήσει η δολοφονία του δημοσιογράφου που ερευνούσε σκάνδαλα διαφθοράς Γιαν Κούτσουκ και της συντρόφου του Μαρτίνα Κουσνίροβα είχαν οδηγήσει τον Φίτσο σε παραίτηση το 2018, αλλά η φιλορωσική ατζέντα σε συνδυασμό με μία πλατφόρμα κοινωνικού συντηρητισμού, εθνικισμού, στοχοποίησης της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας έφερε την επιστροφή του. Πυλώνας του φιλοπουτινισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Φίτσο έχει διακόψει τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία καθώς οδηγεί τη χώρα στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, ενώ στο εσωτερικό έχει στοχοποιήσει τους ανεξάρτητους θεσμούς και τα μέσα ενημέρωσης.
Χιλιάδες Σλοβάκοι έχουν βγει στους δρόμους στους επτά μήνες της πρωθυπουργίας Φίτσο καταγγέλλοντας την κατάργηση του Γραφείου του γενικού εισαγγελέα που είχε επιφορτιστεί με τη διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς που συνδέονται ευθέως με τον ίδιο και το κόμμα του, τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα προς την κατεύθυνση της μείωσης ποινών, καθώς και τα σχέδια να κλείσει τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα RTVS, αντικαθιστώντας τον με έναν οργανισμό υπό τον άμεσο κυβερνητικό έλεγχο.
O δράστης της απόπειρας δολοφονίας του Ρόμπερτ Φίτσο ενήργησε μόνος και μετείχε σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, δήλωσε χθες ο Σλοβάκος υπουργός Εσωτερικών Μάτους Σουτάι Εστόκ. «Πρόκειται για έναν μοναχικό λύκο που είχε ριζοσπαστικοποιηθεί την τελευταία περίοδο μετά τις προεδρικές εκλογές», δήλωσε ο Εστόκ στους δημοσιογράφους. Χαρακτήρισε την επίθεση πολιτικά υποκινούμενη, υπονοώντας ότι ο συλληφθείς είχε διαφωνήσει με τα κυβερνητικά σχέδια που αφορούν τα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σύστημα.
Η ένταση κλιμακώθηκε κατά πολύ στη Σλοβακία κατόπιν της εκλογής του Πέτερ Πελεγκρίνι, συμμάχου του Ρόμπερτ Φίτσο, στην προεδρία τον περασμένο μήνα, καθώς ουσιαστικά λύθηκαν τα χέρια στον Σλοβάκο πρωθυπουργό να προχωρήσει με την αμφιλεγόμενη ατζέντα του -την οποία προσπαθούσε να αποκρούσει η απερχόμενη πρόεδρος Ζουζάνα Τσαπούτοβα. Η πρόεδρος έχει επίσης δεχθεί απειλές κατά της ζωής της τα τελευταία χρόνια, γεγονός που πιθανότατα συνέβαλε στην απόφασή της, αν και δημοφιλής, να μην θέσει υποψηφιότητα για επανεκλογή νωρίτερα φέτος.
Ο ίδιος ο Ρόμπερτ Φίτσο ήταν ανέκαθεν διχαστικός πολιτικός, ένα μείγμα μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ και Βίκτορ Όρμπαν. Έχει φθάσει να κατηγορήσει την Ζουζάνα Τσαπούτοβα ότι είναι «πράκτορας των Αμερικανών», με συμμάχους της να αναφέρουν πως οι δηλώσεις Φίτσο οδήγησαν σε απειλές κατά της ζωής της, Η Τσαπούτοβα έχει επικαλεστεί τις λεκτικές επιθέσεις εναντίον της ίδιας και της οικογένειάς της ως έναν από τους λόγους για τους οποίους ένιωθε ότι «δεν είχε αρκετή δύναμη» για να υπηρετήσει για άλλη μια θητεία.
«Περάσαμε μια κόκκινη γραμμή»
«Ας βγούμε από τον φαύλο κύκλο του μίσους και των αλληλοκατηγοριών», δήλωσε χθες η απερχόμενη πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου στη Μπρατισλάβα μαζί με τον Πέτερ Πελεγκρίνι (που αναλαμβάνει προεδρικά καθήκοντα τον Ιούνιο) σε μία προσπάθεια να μετριάσουν την πολιτική ένταση. Καταδικάζοντας με τους ισχυρότερους όρους την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρόμπερτ Φίτσο, η Ζουζάνα Τσαπούτοβα ανέφερε ότι «αυτό που συνέβη χθες ήταν μία ατομική πράξη, αλλά η τεταμένη ατμόσφαιρα μίσους ήταν συλλογικό μας έργο».
Ο Πέτερ Πελεγκρίνι απηύθυνε έκκληση για ενότητα σε μια «διαιρεμένη Σλοβακία», όπως τη χαρακτήρισε, καλώντας τους πολίτες να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Ανεξάρτητα από τις πολιτικές ή θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, οι πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι «περάσαμε μια κόκκινη γραμμή» με τους πυροβολισμούς, ανέφερε, προσθέτοντας: «Θα ήθελα να ζητήσω από όλους στη Σλοβακία να απορρίψουν οποιαδήποτε μορφή βίας, παρακαλώ ας μην κλιμακώσουμε αυτή τη βία».
Η Τσαπούτοβα, εν τω μεταξύ, προανήγγειλε ότι θα συγκαλέσει σύσκεψη των αρχηγών όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων σε μία προσπάθεια να «ηρεμήσει» τις πολιτικές εντάσεις -οι οποίες κατά δήλωση του υπουργού Εσωτερικών, Μάτους Σουτάι Εστόκ, οδηγούν τη χώρα στα «πρόθυρα εμφυλίου πολέμου». Σχόλια μίσους αναρτώνται στα κοινωνικά δίκτυα της Σλοβακίας μετά την απόπειρα κατά Φίτσο και παραπληρηφόρηση κατακλύζει το Διαδίκτυο, μεταξύ άλλων με ψευδείς ισχυρισμούς ότι ο 71χρονος κατηγορούμενος συνδέεται με το Προοδευτικό Κόμμα (PS) της αντιπολίτευσης.
Αν και όλα τα πολιτικά κόμματα και πρόσωπα καταδίκασαν την επίθεση, αρκετοί πολιτικοί κατηγορούσαν τις πρώτες ώρες μετά τους πυροβολισμούς τα «φιλελεύθερα» μέσα ενημέρωσης, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και την αντιπολίτευση ότι φέρουν έμμεση ευθύνη για την απόπειρα δολοφονίας. «Εσείς φταίτε γι' αυτό», δήλωσε ο Λούμπος Μπλάχα, αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου προερχόμενος από το κυβερνών κόμμα Smer, απευθυνόμενος στους πολιτικούς της αντιπολίτευσης πριν στραφεί κατά των μέσων ενημέρωσης, λέγοντας: «Εξαιτίας σας, ο τέσσερις φορές πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο σημαντικότερος πολιτικός άνδρας στη σύγχρονη ιστορία της Σλοβακίας, δίνει σήμερα μάχη για τη ζωή του».
Εκ μέρους της ηγεσίας και μελών του μικρότερου εταίρου του κυβερνώντος συνασπισμού υπό το SMER, του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας (SNS), ήλθαν την ίδια στιγμή δηλώσεις περί «έναρξης πολιτικού πολέμου» και ότι «θα βάλουν σε τάξη τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, τους ξένους πράκτορες στις μη κυβερνητικές οργανώσεις και θα υποβάλει πρόταση για τη διάλυση του κόμματος Προοδευτική Σλοβακία».
