Πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων κινδυνεύει μέχρι το 2050 λόγω της παγκόσμιας κρίσης του νερού και αυτό ισοδυναμεί με απώλεια 8% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) σε διεθνή κλίμακα. Η έκθεση της Global Commission on the Economics of Water, υπό τον τίτλο «Τα οικονομικά του νερού: Αξιολογώντας τον υδρολογικό κύκλο ως παγκόσμιο κοινό αγαθό», κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την επισιτιστική ασφάλεια και την ανάπτυξη.
Η Παγκόσμια Επιτροπή για την Οικονομία των Υδάτων επισημαίνει ότι η αδύναμες οικονομίες, η καταστροφική χρήση γης και η συνεχής κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων, σε συνδυασμό με την επιδεινούμενη κλιματική κρίση, έχουν προκαλέσει στον παγκόσμιο κύκλο του νερού μία πρωτοφανή πίεση.
Ως αποτέλεσμα, περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων θα κινδυνεύσει μέσα στα επόμενα 25 χρόνια αν δεν ληφθούν επείγοντα μέτρα για τη διατήρηση των υδάτινων πόρων και την αποτροπή της καταστροφής των οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται το καθαρό νερό και κατ' επέκταση η διατήρηση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη. Χωρίς επείγουσα δράση, προειδοποιεί η διεθνής ομάδας επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων που συνέταξε αυτή την έκθεση-ορόσημο, ο ολοένα και πιο ανισόρροπος κύκλος του νερού θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά στην ανθρωπότητα και τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο.
Σχεδόν τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι και πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων βρίσκονται σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ξηρασία ή ασταθείς τάσεις στη διαθεσιμότητα καθαρού νερού. Η κρίση του νερού κινδυνεύει να δημιουργήσει μια μέση απώλεια του παγκόσμιου ΑΕΠ της τάξης του 8% στη διάρκεια του δεύτερου τετάρτου του αιώνα μας, δηλαδή μέσα στον κύκλο ζωής της παρούσης γενιάς των ανθρώπων. Στις χώρες με χαμηλό εισόδημα, το ποσοστό αυτό φτάνει το 15%.
Σχολιάζοντας στον Guardian την έκθεση, ο Γιόχαν Ρόκστρεμ, διευθυντής του Ινστιτούτου Potsdam για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων, τονίζει ότι «σήμερα, ο μισός πληθυσμός του πλανήτη αντιμετωπίζει έλλειψη νερού. Καθώς αυτός ο ζωτικός πόρος γίνεται όλο και πιο σπάνιος, η επισιτιστική ασφάλεια και η ανθρώπινη ανάπτυξη κινδυνεύουν, και εμείς επιτρέπουμε να συμβεί αυτό. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία ωθούμε τον παγκόσμιο κύκλο του νερού σε ανισορροπία».
Σύμφωνα με την έκθεση, οι τρέχουσες προσεγγίσεις ασχολούνται κυρίως με το «μπλε νερό» σε ποτάμια, λίμνες και υδροφόρους ορίζοντες, αγνοώντας συχνά μια κρίσιμη πηγή γλυκού νερού, το «πράσινο νερό», την υγρασία της βλάστησης.
Το «μπλε» αποτύπωμα νερού είναι η ποσότητα νερού που υπάρχει στην επιφάνεια του εδάφους -οι λίμνες, οι ποταμοί, αλλά και το νερό που υπάρχει στο υπέδαφος και χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους για τις δραστηριότητές τους. Αντίστοιχα, το «πράσινο» αποτύπωμα νερού αφορά το νερό της βροχής που χρησιμοποιείται από τα φυτά για την ανάπτυξή τους και δεν επιστρέφει στις κοίτες των ποταμών. Το νερό αυτό, ωστόσο, εξατμίζεται, επιστρέφει και κυκλοφορεί μέσω της ατμόσφαιρας, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ήμισυ των κατακρημνισμάτων. Επομένως, η βιώσιμη παροχή πράσινου νερού συνδέεται άμεσα με τα σταθερά πρότυπα βροχοπτώσεων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για τις οικονομίες και τα μέσα διαβίωσης.
Την ίδια ώρα, και πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επειδή η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίση νερού που η ίδια δημιούργησε και οι χώρες της ΕΕ δεν κάνουν αρκετά για να την αποτρέψουν. Η ήπειρος είναι καλυμμένη με μολυσμένα ποτάμια και υποβαθμισμένους οικοτόπους, όπου η υπερβολική χρήση και οι επιδεινούμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θέτουν σε κίνδυνο την πρόσβαση σε καθαρό νερό. Η Τριν Κρίστιανσεν του ΕΟΠ προειδοποιεί ότι «μπορεί απλώς να μην έχουμε αρκετό νερό, αρκετά καλής ποιότητας, για όλους τους σκοπούς για τους οποίους θα θέλαμε να το χρησιμοποιήσουμε».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η ΕΕ κινδυνεύει να αντιμετωπίσει ετήσιες ζημίες ύψους 1,6 τρισ. ευρώ από τις παράκτιες πλημμύρες. Από το 1980, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες έχουν κοστίσει στην ΕΕ περίπου 9 δισ. ευρώ και 170 δισ. ευρώ ετησίως, αντίστοιχα. «Η ανεπαρκής ή καθυστερημένη εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων θα είναι ασύμφορη» αναφέρεται σε έγγραφο της Κομισιόν που αποκάλυψε το Politico τον περασμένο Μάρτιο.
Σημαντικοί ευρωπαϊκοί ποταμοί όπως ο Δούναβης, ο Ρήνος, ο Πάδος στην Ιταλία και ο Έβρος της Ισπανίας, οι οποίοι είναι ζωτικής σημασίας για τη διαβίωση των μεγαλύτερων αστικών κέντρων και των αγροτικών περιοχών της Ευρώπης, θα επηρεαστούν πλέον έντονα από τις μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας. Ορισμένες περιοχές διαπληκτίζονται ήδη για τις προμήθειες. Στην Ισπανία, η Καταλονία που πλήττεται από την ξηρασία προσπαθεί να πείσει την ισπανική κεντρική κυβέρνηση να εκτρέψει το νερό του ποταμού από τη γειτονική Αραγονία, τροφοδοτώντας πολιτικές εντάσεις. Η Γαλλία είδε πέρυσι βίαιες συγκρούσεις για τα σχέδια σχετικά με τους ταμιευτήρες νερού.
Οι άνθρωποι χρειάζονται 50 έως 100 λίτρα νερού την ημέρα για να καλύψουν βασικές ανάγκες υγείας και υγιεινής. Ωστόσο, για μια ιδανική ζωή, που περιλαμβάνει επαρκή διατροφή και κατανάλωση, η ημερήσια απαίτηση νερού ανά άτομο μπορεί να φτάσει τα 4.000 λίτρα. Σε πολλές περιοχές, η ποσότητα νερού που απαιτείται για τη βέλτιστη διαβίωση δεν είναι διαθέσιμη σε τοπικό επίπεδο. Ακόμη και αν καταβληθούν προσπάθειες για την εξασφάλιση μιας πιο δίκαιης κατανομής των υδάτινων πόρων μέσω του εμπορίου, οι ασύμβατες μεταξύ τους πολιτικές και η κρίση του νερού εμποδίζουν την παροχή αυτής της ποσότητας. Από την άλλη πλευρά, ένα μεγάλο μέρος των περίπου 700 δισ. δολαρίων σε γεωργικές επιδοτήσεις παγκοσμίως κάθε χρόνο είναι λανθασμένα προσανατολισμένο, γεγονός που ενθαρρύνει τους αγρότες να χρησιμοποιούν περισσότερο νερό από ό,τι χρειάζονται.
Στην Ευρώπη η εντατική χρήση θρεπτικών ουσιών και φυτοφαρμάκων από τον γεωργικό τομέα επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων -και είναι μακράν ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού στην Ευρώπη.
Ο ΕΟΠ καλεί τις χώρες της ΕΕ και τους τομείς με «βαρύ αντίκτυπο» στο νερό, όπως η γεωργία, η ενέργεια και οι μεταφορές, να επιταχύνουν την εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών και πρωτοβουλιών για να επιτύχουν πιο απτές περιβαλλοντικές βελτιώσεις.
Η παγκόσμια κρίση του νερού πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ανάπτυξη μιας «νέας οικονομίας του νερού», συλλογικά μέσω συντονισμένης δράσης και πολιτικών σε κάθε χώρα, σημειώνει η έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία των Υδάτων. Η διεθνής συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων για την προστασία των υδάτινων πόρων, την κατάργηση των στρεβλών επιδοτήσεων και τη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας είναι ζωτικής σημασίας για την επίλυση της παγκόσμιας κρίσης νερού.
