Με ή χωρίς την επίτευξη συμφωνίας για εκεχειρία στη Γάζα -και όλες οι ενδείξεις συνηγορούν προς το δεύτερο-, το ισλαμικό καθεστώς του Ιράν εκπέμπει το μήνυμα ότι βάζει στον «πάγο» τις απειλές για αντίποινα κατά του Ισραήλ, με τον κίνδυνο μίας δυνητικά ανεξέλεγκτης περιφερειακής σύγκρουσης να δείχνει να απομακρύνεται, τουλάχιστον προσώρας. «Θερμαίνεται» ωστόσο την ίδια στιγμή επικίνδυνα το μέτωπο στα σύνορα με τον Λίβανο, όπου ανταλλάσσουν πλήγματα Χεζμπολάχ και Ισραήλ.
Το κέντρο βάρος των ισραηλινών επιχειρήσεων μετατοπίζεται σταδιακά προς το βορρά από τη Λωρίδα της Γάζας, όπου η εκεχειρία παραμένει άπιαστη και οι αναφορές που φθάνουν είναι συγκεχυμένες ως προς το ποιος έχει συμφωνήσει (εάν έχει συμφωνήσει) και σε τι, ποιο είναι το ακριβές πλαίσιο της «πρότασης-γέφυρα» των ΗΠΑ που τέθηκε επί τάπητος στη Ντόχα, και κατά πόσο αυτή, και σε ποιο βαθμό, καλύπτει τις αδιαπραγμάτευτες θέσεις της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, ολοκλήρωσε την ένατη κατά σειρά περιοδεία του στη Μέση Ανατολή μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου δίχως συμφωνία, αναγνωρίζοντας ότι παραμένουν αποκλίσεις και ζητώντας «ευελιξία». Σε αυτό το πλαίσιο ήλθε και η χθεσινοβραδυνή τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε διαψεύσει προγενέστερες αναφορές πως είχε συναινέσει σε στρατιωτική απόσυρση από τον διάδρομο της Φιλαδέλφειας κατά μήκος των συνόρων Γάζας-Αιγύπτου.
Ο Άντονι Μπλίνκεν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες έχοντας επιμείνει ότι αυτή μπορεί να είναι «η τελευταία ευκαιρία» να τερματιστεί ένας πόλεμος που μετρά πλέον 321 ημέρες και ότι οι προσπάθειες θα συνεχιστούν από πλευράς Ουάσινγκτον, Ντόχας και Καΐρου, αν και η γενική εικόνα παραπέμπει πλέον σε μία ακόμη «νεκρή» μεσολαβητική προσπάθεια, με τον Γιαχία Σινουάρ αρνούμενο ουσιαστικά να συναινέσει σε οτιδήποτε δεν θα επιτρέψει την επιβίωση του ίδιου και της Χαμάς.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου προτάσσει ως αδιαπραγμάτευτη θέση τη διατήρηση της ισραηλινής στρατιωτικής παρουσίας στο διάδρομο της Φιλαδέλφειας κατά μήκος των συνόρων Γάζας-Αιγύπτου για να αποτραπεί ο επανεξοπλισμός της Χαμάς και η ανακατασκευή τούνελ, ζητά έναν μηχανισμό που θα αποτρέπει την επιστροφή ενόπλων της Χαμάς από τη νότια στη βόρεια Γάζα μέσω του διαδρόμου Νετζαρίμ, την απελευθέρωση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού ζωντανών ομήρων στην πρώτη φάση της εκεχειρίας διάρκειας έξι εβδομάδων, και την επιλογή να επιστρέψει στις μάχες μετά τη λήξη του αρχικού σταδίου κατάπαυσης του πυρός. Σε πλήρη απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων και μόνιμη κατάπαυση του πυρός επιμένει η Χαμάς, και αν υπάρχει μέση οδός για εκεχειρία η διεθνής διπλωματία δεν την έχει βρει ακόμη.
Το μέτωπο της Γάζας παραμένει ανοιχτό, ωστόσο το «κέντρο βάρος» μετατοπίζεται σταδιακά από το νότο προς το βορρά, κατά δήλωση του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ. Οι διασυνοριακές ανταλλαγές πληγμάτων είναι διαρκείς και το Ισραήλ δείχνει να ετοιμάζεται για σοβαρή κλιμάκωση της σύγκρουσης με τη Χεζμπολάχ. «Θέλουμε να φέρουμε πίσω τους κατοίκους στον βορρά. Θέλουμε να τους φέρουμε πίσω με ασφάλεια. Εάν αυτό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο μιας συμφωνίας, θα το κάνουμε έτσι», δήλωσε ο Γκάλαντ, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση το Ισραήλ θα αναλάβει δράση. Εξήντα χιλιάδες είναι οι εσωτερικά εκτοπισμένοι στο Ισραήλ και 100.000 στον Λίβανο εν μέσω εχθροπραξιών εδώ και δέκα μήνες.
Με ομοβροντία ρουκετών και drones έχει επιτεθεί το τελευταίο 48ωρο η Χεζμπολάχ στο βόρειο Ισραήλ και τα ελεγχόμενα εδάφη των Υψιπέδων του Γκολάν, όπου χτυπήθηκαν κατοικίες και τραυματίστηκαν άμαχοι. Κατά τη σιιτική οργάνωση στόχος ήταν ισραηλινή στρατιωτική βάση. Το Ισραήλ έχει πλήξει αποθήκες πυρομαχικών βαθιά στο έδαφος του Λιβάνου, στην κοιλάδα Μπεκάα, που αποτελεί σημαντικό προπύργιο της Χεζμπολάχ. Νεκρός σε ισραηλινό πλήγμα στη Σιδώνα του νότιου Λιβάνου έπεσε επίσης χθες διοικητής των Ταξιαρχιών των Μαρτύρων του Αλ-Άκσα, της ένοπλης πτέρυγας της Φατάχ, που έχει κατηγορηθεί από το Τελ Αβίβ ως ενορχηστρωτής επιθέσεων στη Δυτική Όχθη και ενδιάμεσος κρίκος του Ιράν.
Η Χεζμπολάχ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να χτυπήσει στο Ισραήλ για να εκδικηθεί για την εξόντωση του διοικητή της Φουάντ Σουκρ ανεξάρτητα από οτιδήποτε προτίθεται να πράξει το Ιράν ως απάντηση στην εξουδετέρωση του αρχηγού του πολιτικού σκέλους της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη. «Ως έχει η κατάσταση, ο Νασράλα μπορεί να σύρει τον Λίβανο να πληρώσει εξαιρετικά βαρύ τίμημα. Το βαρύτερο όλων. Δεν συνειδητοποιούν τι μπορεί να τους συμβεί», έχει προειδοποιήσει ο Γιοάβ Γκάλαντ.
Όσον αφορά το το ίδιο το Ιράν, τόσο από δηλώσεις του εκπροσώπου του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), Αλί Μοχαμάντ Ναεϊνί, όσο και μέσω ανακοίνωσης της μόνιμης αντιπροσωπείας της Ισλαμικής Δημοκρατίας στα Ηνωμένα Έθνη, συνάγεται ότι τα προαναγγελθέντα «σκληρά αντίποινα» για την εξουδετέρωση Χανίγια ίσως δεν θα έλθουν άμεσα.
Δείχνει να απομακρύνεται τουλάχιστον ο άμεσος κίνδυνος ενός ιρανικού πλήγματος κατά του Ισραήλ, που θα μπορούσε να ανοίξει ορθάνοιχτα πλέον το Κουτί της Πανδώρας στη Μέση Ανατολή, μολονότι σε ένα τόσο εύφλεκτο σκηνικό τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Οι ίδιες πλευρές επιμένουν ότι η απάντηση κάποια στιγμή θα έρθει παρουσιάζοντας την αναμονή ως μέρος της… τιμωρίας του Ισραήλ, ωστόσο η πραγματική εικόνα κατά τους αναλυτές είναι πιθανότατα ότι όσο οι μέρες περνούν το σοκ και η ταπείνωση έχουν δώσει τη θέση τους σε μία πιο ρεαλιστική εκτίμηση του κινδύνων ενός ανοιχτού πολέμου με το Ισραήλ.
«Ο χρόνος είναι με το μέρος μας και είναι πιθανό η περίοδος αναμονής για την απάντηση να διαρκέσει πολύ», δήλωσε ο στρατηγός Ναεϊνί σε συνέντευξη Τύπου στην Τεχεράνη, σύμφωνα με βίντεο που μεταδόθηκε από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης. «Είναι πιθανό η απάντηση του Ιράν να μην είναι επανάληψη προηγούμενων επιχειρήσεων. Η ποιότητα της αντίδρασης, τα σενάρια και τα εργαλεία δεν είναι πάντα τα ίδια», είπε ο ίδιος με την αναφορά σε προηγούμενες επιχειρήσεις να παραπέμπει στο χτύπημα του Απριλίου.
Εάν τελικά το Ιράν αναβάλλει ένα χτύπημα, οι εσωτερικοί υπολογισμοί μάλλον θα έχουν διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο από τη διεθνή διπλωματία, κατά την «ανάγνωση» της Φαρνάζ Φασίχι των New York Times. Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κυβερνά με ένα βασικό δόγμα: Nα διατηρήσει το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην εξουσία.
Ένα ισραηλινό χτύπημα σε κρίσιμες υποδομές του Ιράν, όπως σταθμοί παραγωγής ενέργειας, διυλιστήρια πετρελαίου και πυρηνικές εγκαταστάσεις, θα μπορούσε να γυρίσει τη χώρα χρόνια πίσω και να βαθύνει περαιτέρω την οικονομική κρίση. Το καθεστώς είναι ήδη απονομιμοποιημένο στα μάτια πολλών όπως μαρτυρούν τα κύματα διαμαρτυρίας των τελευταίων ετών για τον τερματισμό της εξουσίας των μουλάδων. Διακοπές στην ηλεκτροδότηση ή ελλείψεις σε καύσιμα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη σπίθα μίας νέας εξέγερσης.
Στην ανακοίνωση που εκδόθηκε παράλληλα χθες από τη μόνιμη αντιπροσωπεία του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη, και την οποία επικαλείται η Washington Post, αναφέρεται ότι οποιαδήποτε απάντηση «πρέπει να είναι προσεκτικά διαβαθμισμένη ώστε να αποφευχθεί κάθε πιθανή αρνητική επίπτωση που θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει μια μελλοντική κατάπαυση του πυρός». Η συγκεκριμένη αναφορά δείχνει πιο συνδεδεμένη με τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία στη Γάζα -που θα μπορούσαν να προσφέρουν και ένα ικανό άλλοθι στο Ιράν για να κάνει πίσω, αλλά δεν φαίνεται να ευοδώνονται.
Παρόλα αυτά, η μόνιμη αντιπροσωπεία επέμεινε ότι μια απάντηση θα έρθει. «Ο χρόνος, οι συνθήκες και ο τρόπος της απάντησης του Ιράν θα ενορχηστρωθούν σχολαστικά για να διασφαλιστεί ότι θα συμβεί σε μια στιγμή μέγιστου αιφνιδιασμού», αναφέρεται στο κείμενο της ανακοίνωσης.
Κεντρική φωτογραφία: Το ισραηλινό σύστημα αεράμυνας Iron Dome αναχαιτίζει ρουκέτες από τον Λίβανο πάνω από την περιοχή της Γαλιλαίας, όπως φαίνεται από τα Υψίπεδα του Γκολάν, 4 Αυγούστου 2024 (AP Photo/Leo Correa)
