Θορυβημένο από την ανασταλτική επίδραση που έχουν οι καταχρηστικές αγωγές στην ελευθερία της έκφρασης, το Συμβούλιο της Ευρώπης κάλεσε σήμερα τα 46 κράτη-μέλη του να «καταπολεμήσουν τις καταχρηστικές αγωγές που αποσκοπούν στη φίμωση των δημοσιογράφων και άλλων κριτικών παρατηρητών της πολιτικής ζωής».
Το Συμβούλιο Υπουργών απηύθυνε σύσταση στα κράτη-μέλη, καλώντας τα «να επεξεργαστούν καθολικές και αποτελεσματικές πολιτικές προκειμένου να καταπολεμήσουν τις στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού» (Strategic Lawsuits Against Public Participation - SLAPP).
Αυτές ορίζονται ως ενέργειες ή απειλές για ενέργειες στη δικαιοσύνη με σκοπό την παρενόχληση ή τον εκφοβισμό των δημοσιογράφων οι οποίες αποσκοπούν να «εμποδίσουν, παρακωλύσουν, περιορίσουν ή τιμωρήσουν την ελευθερία της έκφρασης σε θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος».
Αυτές οι διώξεις μπορεί να διενεργούνται από μεγάλες εταιρείες, πλούσια πρόσωπα, ή ακόμη κυβερνητικά όργανα εναντίον δημοσιογράφων ή άλλων κριτικών παρατηρητών της δημόσιας ζωής.
Με σκοπό να διευκολύνει την αναγνώριση των αγωγών SLAP, η σύσταση των υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης παραθέτει έναν μη εξαντλητικό κατάλογο δέκα δεικτών, μεταξύ των οποίων «η εκμετάλλευση μιας ανισορροπίας ισχύος, η πλήρης ή μερική απουσία βάσης επιχειρημάτων που προβάλλει ο αιτών, ο δυσανάλογος, υπερβολικός ή παράλογος χαρακτήρας των αιτούμενων αποζημιώσεων, και η χρήση παρελκυστικών τακτικών».
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, θεματοφύλακας των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην ευρωπαϊκή ήπειρο, προτρέπει τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα με σκοπό τη γρήγορη επεξεργασία διαδικασιών όπως αυτές «και να αποτρέψουν οποιαδήποτε παρελκυστική τακτική». Επιθυμεί επίσης σε περίπτωση αγωγής SLAP οι αιτούντες να υφίστανται «όλα τα δικαστικά έξοδα και τα έξοδα της διαδικασίας, περιλαμβανομένου του συνόλου των εξόδων εκπροσώπησης στη δικαιοσύνη του εναγομένου».
Ζητεί ακόμη από τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή μέτρα «υποστήριξης στους στόχους και στα θύματα και τη δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον Φεβρουάριο κανόνες για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπέρμαχων δικαιωμάτων απέναντι σε αγωγές SLAP.
Αυτές οι καταχρηστικές νομικές διαδικασίες αναδείχθηκαν δραματικά με τη δολοφονία το 2017 της Μαλτέζας δημοσιογράφου Ντάφνε Καρουάνα Γκαλίτσια. Τη στιγμή του θανάτου της, από έκρηξη βόμβας που είχε τοποθετηθεί στο αυτοκίνητό της, είχε τεθεί στο στόχαστρο τουλάχιστον 40 διώξεων.
