Του Γιώργου Παυλόπουλου
Στο Παρίσι θα παιχτεί σήμερα η δεύτερη πράξη της νέας παράστασης που δίνεται γύρω από το Ουκρανικό Ζήτημα, στην προσπάθεια να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Είχε προηγηθεί η πρώτη, τον Σεπτέμβριο, με την καταρχήν συμφωνία για τη θεσμοθέτηση ενός «ειδικού καθεστώτος» το οποίο θα διέπει την περιοχή του Ντονμπάς, στα ανατολικά της χώρας, η οποία βρίσκεται υπό τον έλεγχο των φιλορώσων αυτονομιστών.
Πρωταγωνιστές στο σκηνικό το οποίο θα στηθεί στο Μέγαρο των Ηλυσίων, με οικοδεσπότη τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, και επίτιμη καλεσμένη την Γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, θα είναι οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Των δύο χωρών, δηλαδή, που καλούνται να πουν τα μεγάλα και δύσκολα «ναι» ή «όχι» στη συγκεκριμένη υπόθεση.
Η αλήθεια, βεβαίως, είναι ότι ελάχιστοι τρέφουν αυταπάτες αναφορικά με το τι μπορεί να προκύψει από αυτό το τετ-α-τετ του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, του δημοφιλούς κωμικού ο οποίος βρίσκεται στο προεδρικό μέγαρο του Κιέβου από τον περασμένο Μάιο. Η ευρεία πλειοψηφία που διασφάλισε, ωστόσο, παρά το γεγονός ότι αποτυπώνει τον απόγνωση εκατομμυρίων συμπολιτών του για την επιστροφή της χώρας σε μια (υποτυπώδη έστω) κανονικότητα και τον τερματισμό του εμφυλίου, δεν συνεπάγεται αυτομάτως ότι τα χέρια του είναι λυμμένα στη διαπραγμάτευση που θα γίνει σήμερα και δεν αποκλείεται να συνεχιστεί.
Τι επιδιώκουν οι «3»
Κάθε άλλο – κι αυτό για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή ο Ζελένσκι καλείται, πρακτικά, να τετραγωνίσει τον κύκλο: Να ικανοποιήσει κάποιες από τις βασικές απαιτήσεις των συνομιλητών του, χωρίς παράλληλα να δώσει την αίσθηση ότι ξεπουλά ένα τμήμα της χώρας του στη Μόσχα. Και δεύτερον, επειδή στην πράξη, ό,τι κι αν λέγεται επισήμως και δημοσίως, αυτός είναι που βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση, είναι στριμωγμένος από όλους και διαθέτει τα μικρότερα περιθώρια ελιγμών.
Ο Πούτιν, για παράδειγμα, μάλλον έχει τους λιγότερους λόγους από όλους τους άλλους να βιάζεται και να αγωνιά για να δοθεί μια λύση. Ήδη, εξάλλου, έχει κατοχυρώσει αυτά που ήθελε στην Ουκρανία, αφενός με την προσάρτηση της Κριμαίας και, αφετέρου, με την ντε φάκτο απόσπαση του Ντονμπάς από τον έλεγχο του Κιέβου, το οποίο δεν είναι σε θέση να τον ανακτήσει.
Πρακτικά, λοιπόν, δεν θέλει τίποτα περισσότερο – και σίγουρα όχι ένα γενικευμένο πόλεμο για την κατάκτηση όλης της Ουκρανίας, που θα τον έφερνε σίγουρα αντιμέτωπο με το ΝΑΤΟ. Όσο για τις κυρώσεις, η αλήθεια είναι ότι δεν του στοιχίζουν και ακριβά, όπως αποδεικνύει και η μεγάλη συμφωνία με τους Γερμανούς για τον αγωγό Nord Stream II...
Μακρόν και Μέρκελ, από την πλευρά τους, ασφαλώς θα ήθελαν να κλείσει αυτό το κεφάλαιο (για το άνοιγμα του οποίου οι ηγεσίες Γαλλίας και Γερμανίας φέρουν μεγάλη ευθύνη...), για δύο λόγους: Αφενός, για να έχουν ένα μέτωπο λιγότερο ανοιχτό στη γειτονιά τους και, αφετέρου, για να επαναδιαπραγματευτούν τις σχέσεις τους με τη Μόσχα σε διαφορετική βάση, χωρίς τα «βαρίδια» των κυρώσεων και τον κίνδυνο να τους κατηγορήσουν κάποιοι για ενδοτισμό.
Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας, με αφορμή τη συζήτηση που έχει ανοίξει για το μέλλον του ΝΑΤΟ, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν αντιμετωπίζει τη Ρωσία ως απειλή, αλλά ως συνομιλητή και δυνάμει εταίρο. Παρ'' όλα αυτά, είναι φανερό ότι Παρίσι και Βερολίνο μπορούν να κάνουν και χωρίς μια συμφωνία για το Ουκρανικό.
Σε ηλεκτρική καρέκλα ο Ζελένσκι
Για τον Ζελένσκι, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς νιώθει ήδη ότι κάθεται σε μια ηλεκτρική καρέκλα. Διότι εκτός του ακανθώδους «εθνικού» ζητήματος και της ισχυρής πίεσης που του ασκεί η ιδιαιτέρως ισχυρή ουκρανική Ακροδεξιά, έχει να αντιμετωπίσει και μια χώρα που βρίσκεται διαρκώς στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης και της χρεοκοπίας. Και, σαν κερασάκι στην τούρτα, διαπιστώνει πως η Ουάσινγκτον δεν είναι πια τόσο... θερμή απέναντι στη χώρα του, ούτε στηρίζει τα δίκαιά της όπως το έκανε στο παρελθόν.
Είναι μάλιστα τόσο οξύ το οικονομικό πρόβλημα ώστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται πως αυτό που πραγματικά και πιο επιτακτικά ζητά ως αντάλλαγμα για να συναινέσει σε μια συμφωνία ο Ζελένσκι – πέρα, φυσικά, από το να μην περιέχει εξευτελιστικούς όρους για τη χώρα του – είναι να του προσφέρουν μια γενναία αναδιάρθρωση του χρέους, αν όχι μερική διαγραφή του. Και μαζί, τη «χάρη» να μην διαγραφεί πλήρως η χώρα του από τον χάρτη των δρόμων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
Όπως είναι προφανές, η παραπάνω «εξίσωση» είναι πολύ δύσκολο να λυθεί. Γι'' αυτό και κάπιοι αναλυτές θεωρούν ότι το πιο αισιόδοξο σενάριο σε αυτή τη φάση δεν είναι άλλο από μια εκεχειρία με πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.
AP Photo/Efrem Lukatsky
