Σβήνει τους αστερίσκους στη βοήθεια προς την εμπόλεμη Ουκρανία, καταδικάζει την ξενοφοβία με την οποία οι εθνικιστές του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) εμπότισαν επί οκτώ χρόνια τη χώρα του και τάσσεται υπέρ μίας ισχυρότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο βετεράνος της ευρωπαϊκής σκηνής Ντόναλντ Τουσκ αναλαμβάνει τα ηνία με αποστολή να αναστρέψει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση και να επαναφέρει την Πολωνία σε τροχιά σεβασμού των αξιών της Ένωσης και του Κράτους Δικαίου.
Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ντόναλντ Τουσκ σηματοδοτεί την απόρριψη και απομάκρυνση από τραμπικές πολιτικές. Είναι μία ισχυρή τονωτική ένεση για την ΕΕ εν μέσω ακροδεξιών ανέμων, και ειδικά στη σκιά του πανευρωπαϊκού σοκ με την ανάδειξη του κόμματος του Γκέερτ Βίλντερς ως πρώτη κοινοβουλευτική δύναμη στην Ολλανδία, η οποία θεωρούνταν επί μακρόν ως μία από τις πιο φιλελεύθερες χώρες του μπλοκ.
«Αν κάποιος μπορεί να επαναφέρει την Πολωνία σε μια δημοκρατική, ευρωπαϊκή πορεία, αυτός είναι ο Τουσκ. Εμπιστευόμαστε την ηγεσία του» δήλωνε ανώτερος κοινοτικός αξιωματούχος μετά τις πολωνικές κάλπες της 15ης Οκτωβρίου απηχώντας το κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες για τον Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος διατέλεσε πρωθυπουργός της Πολωνίας από το 2007 έως το 2014 προτού αναλάβει πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την περίοδο μεταξύ 2014 και 2019.
Όσο ιστορικής βαρύτητας ήταν η εκλογική αναμέτρηση -στην οποία και κατεγράφη ρεκόρ προσέλευσης αγγίζοντας ποσοστό 74%-, τόσο ιστορικής σημασίας είναι και η επιτυχία της αποστολής που αναλαμβάνει ο Τουσκ. Και είναι μία αποστολή εξαιρετικά δύσκολη.
Πέραν του ότι η ίδια η πολωνική κοινωνία είναι χωρισμένη σε δύο κόσμους έπειτα από μία οκταετία υπό την αυταρχική διακυβέρνηση του λαΐκιστικού, ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), τα περιθώρια για μείζονες αλλαγές εκτιμάται ότι θα περιοριστούν από τη λαβή τη λαβή του «κύματος» διορισθέντων από το PiS στο δικαστικό σώμα, σε ισχυρούς κρατικούς φορείς όπως η Κεντρική Τράπεζα, η εισαγγελία, το εθνικό ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο και μεγάλες εταιρείες που ελέγχονται από το κράτος.
Το περιθώριο ελιγμών του Ντόναλντ Τουσκ θα περιοριστεί επίσης από το «χέρι» του προέδρου Αντρέι Ντούντα, ο οποίος είναι στενά συνδεδεμένος με το απερχόμενο κυβερνών κόμμα και έχει δικαίωμα άσκησης βέτο σε νομοθετήματα. Η προεδρική θητεία του Αντρέι Ντούντα λήγει το 2025.
Η εθνικιστική κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, συνοδοιπόρος του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, ενεπλάκη συστηματικά σε σκληρές συγκρούσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της διάβρωσης του Κράτους Δικαίου στο… όνομα της υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας και της εθνικής ταυτότητας. Μετατροπή των μέσων ενημέρωσης σε όργανα προπαγάνδας, πλήρης υποταγή των δικαστηρίων στην πολιτική εξουσία και υπονόμευση των δικαιωμάτων των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σφράγισαν την οκταετία που έληξε.
Το PiS «κατέβηκε» στην κάλπη με «σημαία» την εθνική ασφάλεια και τις κλειστές πόρτες σε πρόσφυγες και μετανάστες. Τοξικό κλίμα, ακραία πόλωση, αντιμεταναστευτικές κορόνες και φρασεολογία «Αποκάλυψης» συνόδευσαν τις κάλπες, με τον επικεφαλής του PiS Γιάροσλαβ Κατσίνκι, ντε φάκτο ηγέτη της Πολωνίας που κινούσε όλα τα νήματα από το 2015, να χαρακτηρίζει τον Τουσκ «προσωποποίηση του απόλυτου κακού» και να τον χαρακτηρίζει «πράκτορα» γερμανικών συμφερόντων.
Τα ίδια έλεγε ο Κατσίνσκι ωρυόμενος αφότου ο απερχόμενος πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι του PiS απέτυχε να εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης του πολωνικού Κοινοβουλίου. Το κόμμα συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους στις εκλογές της 15ης Οκτωβρίου, όχι όμως και αυτοδυναμία. Έλαβα παρόλα αυτά πρώτο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, όμως δεν είχε την απαραίτητη πλειοψηφία καθώς όλα τα κόμματα απέκλεισαν τη συνεργασία μαζί του. Όταν ήρθε η σειρά του επικεφαλής της φιλελεύθερης Πλατφόρμας Πολιτών Ντόναλντ Τουσκ, έλαβε 248 ψήφους υπέρ έναντι 201 κατά. Ένας εξαγριωμένος Κατσίνσκι όρμησε στο βήμα του Κοινοβουλίου και φώναξε στον Τουσκ: «Είσαι Γερμανός πράκτορας»…
Όμως, ήταν πολύ πιο ηχηρό το χειροκρότημα όσων επευφημούσαν το τέλος της διακυβέρνησης των εθνικιστών, περιλαμβανομένου του Λεχ Βαλέσα, του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού και ιδρυτή τη δεκαετία του 1980 της «Αλληλεγγύης». Μακροχρόνιος εχθρός του Κατσίνσκι, ο τιμηθείς με Νόμπελ Ειρήνης Λεχ Βαλέσα ήθελε τόσο να δει την πτώση του PiS που παρά το γεγονός ότι πρόσφατα νόσησε με Covid ταξίδεψε στη Βαρσοβία από το σπίτι του στο λιμάνι του Γκντανσκ για να παρακολουθήσει την ψηφοφορία. Στεκόταν στα έδρανα των επισκεπτών παρακολουθώντας με δακρυσμένα μάτια τον Ντόναλντ Τουσκ να χρίζεται πρωθυπουργός της Πολωνίας.
Μια μακρά και τοξική προεκλογική εκστρατεία έριξε βαριά σκιά πάνω από την ισχυρή υποστήριξη που είχε επιδείξει η Πολωνία στην Ουκρανία, καθώς το PiS προσπάθησε να αποφύγει τη διαρροή ψήφων προς ένα ακροδεξιό κόμμα που αντιτίθεται σθεναρά στη βοήθεια προς το Κίεβο. Ενώπιον της Βουλής, ο Ντόναλντ Τουσκ τόνισε: «Πρέπει να μιλήσουμε με μία φωνή για την Ουκρανία. Η επίθεση στην Ουκρανία είναι επίθεση σε όλους μας. Θα απαιτήσουμε την πλήρη κινητοποίηση της Δύσης για να βοηθήσει την Ουκρανία. Δεν μπορώ πλέον να ακούω πολιτικούς να λένε πως έχουν κουραστεί από την κατάσταση στην Ουκρανία. Λένε στον πρόεδρο Ζελένσκι ότι έχουν κουραστεί από την κατάσταση. Θα απαιτήσω βοήθεια για την Ουκρανία από την πρώτη μέρα».
Και σηματοδοτώντας ότι η Πολωνία επιστρέφει στην Ευρώπη, αναφέρθηκε στην επικείμενη συμμετοχή του στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ λέγοντας: «Θα μεταβώ στις Βρυξέλλες, ελπίζοντας ότι θα πείσουμε τους συμμάχους μας να υπερασπιστούν τις δημοκρατικές αξίες και την Ουκρανία από τη ρωσική επιθετικότητα». Παράλληλα, στηλίτευσε την ξενοφοβία με την οποία δηλητηρίασε τη χώρα η απερχόμενη κυβέρνηση, ενώ σημείωσε πως μπορούμε να προστατεύσουμε τα σύνορα, αλλά να έχουμε ταυτόχρονα ανθρώπινο πρόσωπο.
Κεντρικός στόχος του Ντόναλντ Τουσκ είναι να «ξεπαγώσει» επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους 35 δισεκατομμυρίων ευρώ από το πρόγραμμα της ΕΕ για την ανακούφιση από την πανδημία και άλλων 76,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα τακτικά αναπτυξιακά κονδύλια της Ένωσης, που έχουν μπλοκαριστεί από την Κομισιόν έως ότου λυθεί η «θηλιά» που πέρασε η κυβέρνηση Μοραβιέτσκι στο σύστημα απονομής Δικαιοσύνης θέτοντας τους δικαστές υπό πολιτικό έλεγχο.
Εκεί, ο Τουσκ θα έχει να αντιμετωπίσει τους δικαστές και τον πρόεδρο Ντούντα. Το Συνταγματικό Δικαστήριο -ένα από τα δικαστήρια που βρέθηκε στο επίκεντρο της διαμάχης με τις Βρυξέλλες για το Κράτος Δικαίου- έκρινε αντισυνταγματική τη δικαστική μεταρρύθμιση που πρέπει να υιοθετήσει η Πολωνία προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στα κονδύλια. Όσο για τον παράγοντα Ντούντα, εφόσον ασκήσει βέτο, ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός δεν έχει τις ψήφους για να τον αποκρούσει. Ο Πολωνός πρόεδρος μόλις την περασμένη εβδομάδα επικύρωσε το διορισμό 76 δικαστών που προκρίθηκαν από όργανο, το οποίο έχει καταγγελθεί από την Ένωση ως μη ανταποκρινόμενο στα δημοκρατικά πρότυπα. Η πρόκληση είναι πολύ μεγάλη, όμως ο Ντόναλντ Τουσκ είναι γνωστός για την επιμονή του...
