Η Άγκυρα στρέφει την προσοχή της στην επιστροφή της στο πρόγραμμα των F-35, επιβραδύνοντας έτσι τη συμφωνία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για μαχητικά αεροσκάφη F-16 με τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα από την τουρκική προεδρία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε από τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, να επανεξετάσει το τουρκικό αίτημα για την αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-35 κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας που είχαν τον Μάρτιο.
Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία, οι δύο κυβερνήσεις ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για την επίλυση του βασικού εμποδίου που οδήγησε στον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα το 2019: την απόκτηση από την Άγκυρα των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, σύμφωνα με το Middle East Eye.
Η Τουρκία ήταν ένας από τους κύριους εταίρους στην κοινοπραξία του F-35 και ήταν υπεύθυνη για την παραγωγή ορισμένων εξαρτημάτων. Ενώ, οι ΗΠΑ διατηρούν αποθηκευμένα έξι μαχητικά F-35 που κατασκευάστηκαν για την Τουρκία και έχουν εξοφληθεί πλήρως, αλλά παραμένουν σε εκκρεμότητα από το 2019.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν δήλωσε ότι νομικοί εμπειρογνώμονες και από τις δύο πλευρές εξετάζουν βιώσιμες επιλογές που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην κυβέρνηση Τραμπ να άρει τις κυρώσεις που συνδέονται με τους S-400.
Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για ευρύτερες αμυντικές συνεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς ανταλλακτικών και πυρομαχικών αξίας 20 δισ. δολαρίων.
Πέρυσι, η Τουρκία μείωσε το σχέδιο προμήθειας των F-16, επιλέγοντας να μην αγοράσει 79 κιτ εκσυγχρονισμού και αντ' αυτού να δεσμευτεί να αγοράσει 40 F-16 Vipers μαζί με τα σχετικά πυρομαχικά, μειώνοντας τη συνολική αξία της συμφωνίας από 23 δισ. δολάρια σε 7 δισ. δολάρια.
«Η Τουρκία πάτησε φρένο στη συμφωνία για τα F-16», δήλωσε μία πηγή στο MEE. «Η προκαταβολή που κατέβαλε η Άγκυρα ενδέχεται να ανακατευθυνθεί προς το πρόγραμμα των F-35, αν η Ουάσιγκτον συμφωνήσει να επανεντάξει την Τουρκία».
Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι η Άγκυρα δεν σχεδιάζει να ακυρώσει εντελώς τη συμφωνία για τα F-16, αλλά θέλει να δώσει προτεραιότητα στα F-35.
Ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ δήλωσε τον Νοέμβριο ότι η Άγκυρα είχε καταβάλει προκαταβολή ύψους 1,4 δισ. δολαρίων για τα F-16.
Δεύτερη πηγή σημείωσε ότι, καθώς τόσο τα F-16 όσο και τα F-35 κατασκευάζονται από τον αμερικανικό αμυντικό εργολάβο Lockheed Martin, η ανακατεύθυνση της πληρωμής θα ήταν εφικτή.
«Υπάρχει μεγάλη ουρά παραγωγής για τα F-16. Η Άγκυρα μπορεί να χρειαστεί να περιμένει χρόνια πριν παραλάβει τα πρώτα της μαχητικά», ανέφερε η πηγή, επισημαίνοντας την περίπτωση της Βουλγαρίας, η οποία περίμενε τρία χρόνια για την πρώτη της παράδοση F-16.
Αν η Τουρκία επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35, θα μπορούσε άμεσα να παραλάβει τα έξι μαχητικά αεροσκάφη που έχουν ήδη κατασκευαστεί για λογαριασμό της. Ο Υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ δήλωσε τον Νοέμβριο, κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικής συνεδρίασης, ότι η Άγκυρα στοχεύει συνολικά στην αγορά 40 F-35 από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η κίνηση αυτή έχει επίσης στρατηγική σημασία στο πλαίσιο της ισορροπίας δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα πρόκειται να παραλάβει τα πρώτα της F-35 το 2028, ενώ ο γερασμένος στόλος των F-16 της Τουρκίας συνεχίζει να παρουσιάζει επιχειρησιακές προκλήσεις.
«Η Τουρκία χρειάζεται κάθε εναέριο μέσο που μπορεί να διαθέσει σε όλα τα πολλαπλά θέατρα επιχειρήσεων», δήλωσε η δεύτερη πηγή, επαναλαμβάνοντας ότι πρόθεση της Άγκυρας δεν είναι να ακυρώσει τη συμφωνία για τα F-16, αλλά να δώσει προτεραιότητα στο πρόγραμμα των F-35, εάν υπάρξει απτή πρόοδος.
Ωστόσο, περιφερειακοί παράγοντες -κυρίως το Ισραήλ, αλλά και η Ελλάδα- πιέζουν την Ουάσινγκτον να εμποδίσει την πώληση. Το Ισραήλ διατηρεί εδώ και καιρό ένα de facto βέτο στις πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ σε χώρες της Μέσης Ανατολής για να διατηρήσει το ποιοτικό στρατιωτικό του πλεονέκτημα.
Σημειώνεται πως η διαμάχη ΗΠΑ-Τουρκίας για το F-35 χρονολογείται από το 2019, όταν η Άγκυρα αγόρασε το σύστημα S-400 από τη Ρωσία, προκαλώντας την απομάκρυνσή της από το πρόγραμμα F-35. Το 2020, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά αυτή.
