Με τον γαλλογερμανικό άξονα σε αδράνεια και τους κοινοτικούς θεσμούς σε θέση αδυναμίας μπροστά στο μοντέλο της πιο συναλλακτικής σχέσης με την ΕΕ που προοιωνίζεται η δεύτερη προεδρία Τραμπ, ένα από τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι ποιος ή ποιοι ηγέτες μπορούν να λειτουργήσουν ως «γέφυρα» μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, βγαίνει μπροστά διεκδικώντας ηγετικό ρόλο επί εποχής «Trump 2.0», η Τζόρτζια Μελόνι προβάλλει ως «φυσικός συνομιλητής» του, ενώ ο Βίκτορ Όρμπαν μάλλον θα περιοριστεί στις δηλώσεις αμοιβαίου θαυμασμού.
Η προσδοκία στην Ευρώπη είναι ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα επικεντρωθεί περισσότερο στις διμερείς σχέσεις με τα κράτη-μέλη παρά με την Ένωση στο σύνολό της. Αρκετοί στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι ο Ντόναλντ Τουσκ μπορεί να ανοίξει ένα προνομιακό διάλογο με την Ουάσινγκτον, και ο ίδιος ο Πολωνός πρωθυπουργός -που διατελούσε πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ επί πρώτης θητείας Τραμπ- έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλία οργανώνοντας συναντήσεις με Ευρωπαίους ηγέτες για να χαράξουν κοινή γραμμή μπροστά στις νέες προκλήσεις για τις διατλαντικές σχέσεις και για το ζήτημα της Ουκρανίας.
Ο Ντ. Τουσκ έχει προαναγγείλει ότι θα φιλοξενήσει συνομιλίες στη Βαρσοβία με τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ενώ θα έλθει ενώπιος ενωπίω και με τον Βρετανό πρωθυπουργό, Κιρ Στάρμερ, στην πολωνική πρωτεύουσα ή το Λονδίνο. Στην ατζέντα περιλαμβάνονται επίσης συναντήσεις με τους ηγέτες των σκανδιναβικών χωρών και της Βαλτικής στη Στοκχόλμη, και κατά πληροφορίες όλες οι επαφές θα λάβουν χώρα εντός του έτους -έγκαιρα, πριν την ορκωμοσία Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ την 20ή Ιανουαρίου.
Απαρατήρητο δεν περνά ότι από το πρόγραμμα συναντήσεων του Πολωνού πρωθυπουργού λείπει το όνομα του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς. Ο τελευταίος απέκλεισε τον Τουσκ από συνάντηση ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας τον Οκτώβριο, και ο Πολωνός πρωθυπουργός μάλλον «ανταποδίδει» επικαλούμενος την πολιτική κρίση με την κατάρρευση του κυβερνώντος τρικομματικού συνασπισμού στο Βερολίνο.
Η Γερμανία πράγματι θα βρίσκεται στο μέσον μίας τεταμένης προεκλογικής εκστρατείας όταν θα ορκίζεται ο Ντόναλντ Τραμπ, και ούτε η ίδια, ούτε η Γαλλία -με τον Μακρόν αποδυναμωμένο και το πολιτικό σκηνικό ασταθές-, μπορούν να προβάλλουν την ισχυρή ηγεσία που χρειάζεται τη δεδομένη στιγμή η Ευρώπη.
Η Βαρσοβία επιδιώκει «να συντονίσει πολύ εντατικά τη συνεργασία με χώρες που έχουν πολύ παρόμοια άποψη για τη γεωπολιτική και διατλαντική κατάσταση και την κατάσταση στην Ουκρανία», σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τουσκ. Κατά τον Ράφαου Τσασκόφσκι, δήμαρχο της Βαρσοβίας που προαλείφεται για υποψήφιος πρόεδρος με το κυβερνών κόμμα στις κάλπες του 2025, η Πολωνία μπορεί να καταστεί ο πολιτικός ηγέτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι άλλωστε η μόνη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που δαπανά σχεδόν το 5% του ΑΕΠ της στην άμυνα, όπως φροντίζει να επισημάνει ο Ράφαου Τσασκόφσκι -«πάνω από 4% για αμυντικούς στόχους το 2024, με την προοπτική να δαπανήσει έως και 4,7% του ΑΕΠ το 2025». Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι επίσης ο μεγαλύτερος προμηθευτής στρατιωτικού υλικού της Πολωνίας και η συνεργασία των δύο χωρών προχωρά επίσης και στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Μόλις τέσσερις ημέρες πριν από τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, ο Ντόναλντ Τουσκ έγραφε στο Χ: «Χάρις ή Τραμπ; Κάποιοι λένε ότι το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από τις αμερικανικές εκλογές, ενώ εξαρτάται πρωτίστως από εμάς. Υπό την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη θα ωριμάσει επιτέλους και θα πιστέψει στις δικές της δυνάμεις. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, η εποχή του γεωπολιτικού outsourcing έχει τελειώσει». Η αποστασιοποίηση και από τους δύο υποψηφίους, και σαφώς οι δαπάνες στο ΝΑΤΟ, θεωρείται ότι δίνουν «προβάδισμα» στην Πολωνία για να κρατήσει μεσολαβητικό ρόλο με τον Τραμπ δεδομένων των εκπεφρασμένων θέσεών του.
Οι αμυντικές δαπάνες είναι αντίθετα πεδίο στο οποίο υστερεί η Ιταλία και θα μπορούσε ενδεχομένως να περιπλέξει τις σχέσεις της Τζόρτζια Μελόνι με τον Ντόναλντ Τραμπ, παρόλο που μοιράζονται κοινές θέσεις, ιδίως ως προς το μεταναστευτικό, και παλαιότερα η Μελόνι μετείχε τακτικά σε πολιτικές συγκεντρώσεις στις ΗΠΑ στις οποίες μιλούσε ο Τραμπ, τον οποίο και χαρακτήριζε πηγή έμπνευσης για την ιταλική πολιτική.
Αντιμετωπίζοντας ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, η Ιταλία βρίσκεται αντικειμενικά σε θέση αδυναμίας να εκπληρώσει το στόχο του 2% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες. Η συνεισφορά της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ είναι μόλις 1,5% του ΑΕΠ, και αν ο Τραμπ επιμείνει στο 2%, τουλάχιστον, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα.
Σε κάθε περίπτωση όμως η Τζόρτζια Μελόνι προβάλλει ως ο «φυσικός συνομιλητής» του Ντόναλντ Τραμπ στην Ευρώπη, όπως τονίζει ο Αντόνιο Τζορντάνο, μέλος του κυβερνώντος κόμματος Αδέλφια της Ιταλίας (FdL) και γενικός γραμματέας της πολιτικής ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών. Εκτός από τη μακρόχρονη σχέση της με τους ρεπουμπλικανικούς κύκλους του Τραμπ, η Μελόνι έχει αναπτύξει πρόσφατα φιλία με τον Ίλον Μασκ, ο οποίος στήριξε με κάθε μέσο την εκστρατεία Τραμπ και πλέον θα ηγηθεί δραστικών μεταρρυθμίσεων στην αμερικανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Από την άλλη, η Τζόρτζια Μελόνι ως πρωθυπουργός έχει μετατοπιστεί προς μία πιο μετριοπαθή φιλοευρωπαϊκή προσέγγιση, στηρίζοντας το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία -κάτι που της αναγνώρισε ο Τζο Μπάιντεν βοηθώντας στην πολιτική αποδοχή της-, αλλά κατά ορισμένους αναλυτές αυτό μπορεί για μερίδα Ρεπουμπλικανών να είναι απογοητευτικό.
Μπορεί λοιπόν η Τζόρτζια Μελόνι να αποτελέσει «γέφυρα» μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής; Η Corriere della Sera ρώτησε τον Στιβ Μπάνον, «στρατηγό» της νίκης του Τραμπ το 2016, ο οποίος τώρα ηγείται του βραχίονα των μέσων ενημέρωσης του κινήματος MAGA: «Αν η Μελόνι μείνει πιστή στις βασικές της πεποιθήσεις, ναι», απάντησε, εξηγώντας ότι «δεν χρειαζόμαστε βοήθεια από κανέναν στην Ευρώπη.
«Ο Τραμπ είναι ένας σπουδαίος ηγέτης και είμαι σίγουρος ότι θα είναι μεγαλόψυχος, αλλά το κίνημα MΑGA, που είναι πιο δεξιά από τον Τραμπ, θα πει ότι η Ευρώπη δεν έχει κάνει τίποτα για τις ΗΠΑ. Σας σώσαμε στον A’ και στον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Ψυχρό Πόλεμο και στην Ουκρανία. Αρκετά. Γιατί να χρειαζόμαστε μια γέφυρα; Έχουμε ένα μοντέλο, το ‘Πρώτα η Αμερική’: να φέρουμε την οικονομική και εργασιακή ασφάλεια πίσω στη χώρα. Αν θέλετε έναν εταίρο, εντάξει, αν όχι, εντάξει, ό,τι πείτε. Το κίνημα MAGA δεν χρειάζεται γέφυρα, γιατί η Λεπέν, ο Φάρατζ και ο Όρμπαν είναι μαζί μας. Θα συνιστούσα στην Μελόνι: Γίνετε αυτό που ήσασταν όταν τα Αδέλφια της Ιταλίας βρίσκονταν στο 3%». O Στιβ Μπάνον είχε προσκληθεί για να μιλήσει στο συνέδριο του κόμματος Fratelli d'Italia το 2018.
Όσο για τον Βίκτορ Όρμπαν, είναι ο πρώτος που συνεχάρη τον Ντόναλντ Τραμπ για τη νίκη του δίχως να κρύβει τις μεγάλες προσδοκίες της Ουγγαρίας που εδράζονται στην «προσωπική σχέση και φιλία» μεταξύ των δύο. Η Βουδαπέστη ελπίζει να ξεφύγει από την απομόνωση που βιώνει στην ΕΕ, αλλά ήταν και παραμένει «μαύρο πρόβατο» και ουδείς αναμένει ότι οι Βρυξέλλες θα ανέθεταν στον Βίκτορ Όρμπαν οποιοδήποτε μεσολαβητικό ρόλο στη νέα αμερικανική διακυβέρνηση. Αλλά και πέραν αυτού, είναι προφανές ότι τόσο η Ιταλία, όσο και η Πολωνία, έχουν από κάθε άποψη πολύ μεγαλύτερο ειδικό βάρος από την Ουγγαρία.
