Η Ευρωπαϊκή Ένωση δυστυχώς για μία ακόμα φορά μας απογοήτευσε, πολύ εμάς πιστέψαμε σε αυτήν. Όπως σε κάθε άλλη μείζονα κρίση του παρελθόντος, έτσι και στην παρούσα κρίση της πανδημίας, η κατ’ επίφαση πλέον Ένωση φάνηκε και πάλι, άνευρη, αμήχανη και κατά γενική ομολογία παντελώς απροετοίμαστη παρά το ότι τα ανησυχητικά μηνύματα έφθαναν από την Κίνα από τον Ιανουάριο.
Η ανεπάρκεια της Ένωσης, έκανε τα κράτη – μέλη της να εφαρμόσουν, το κάθε ένα ξεχωριστά την δική του εθνική Στρατηγική στην σοβαρή αυτή κρίση της Δημόσιας Υγείας και φυσικά να αντιμετωπίσουν κατά το δοκούν τις παρεπόμενες συνέπειες, πρωτίστως τις οικονομικές. Μια κοινή αντιμετώπιση θα ήταν κατά πάσα πιθανότητα πιο αποτελεσματική ασπίδα για τους πολίτες της ΕΕ. Θα μου πείτε βέβαια ότι τα Συστήματα Υγείας είναι εθνική αρμοδιότητα αλλά τίποτα δεν εμπόδιζε μία υποτιθέμενη Ένωση με δυνατότητες, «άρρηκτους δεσμούς» και αλληλεξάρτηση να αναπτύξει εφεδρικά μέσα και προσωπικό για να επέμβει και συνδράμει τα κράτη – μέλη που θα πλήττονταν περισσότερο. Αντί αυτού εφαρμόστηκε το …« ο σώζων εαυτόν..σωθήτω» με ότι αυτό σημαίνει. Η αναστολή των υποχρεώσεων του Συμφώνου Σταθερότητας και το περίφημο… waiver ήταν εκ των ουκ άνευ.
Αποδεχθήκαμε επί δεκαετίες στα περισσότερα θέματα τον υπερεθνικό χαρακτήρα των «Βρυξελλών», όπως αποκαλούμε τις δομές και τους θεσμούς της ΕΕ, για να υπάρχει γενική και καλύτερη κάλυψη και συντονισμός αλλά αυτοί αποδείχθηκαν πολύ κατώτεροι των περιστάσεων. Οραματιστήκαμε μάλλον ματαίως μία Ένωση που θα μπορεί να είναι ακόμα και πολιτική υπερδύναμη για το κοινό συμφέρον των μελλών της. Εδώ και πολλά χρόνια παρουσιάζεται έλλειμμα Ηγεσίας και αντικειμενικής ανεπάρκειας και δεν αναφέρομαι μόνο στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή στον/στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και στους Επιτρόπους. Αφήσαμε να κυριαρχεί ένα Γερμανικό Διευθυντήριο και αυτό είναι πρωτίστως ευθύνη των ισχυρών κρατών-μελών όπως της Γαλλίας και του ΗΒ για όσο διάστημα ήταν στην Ένωση. Αφήνω κατά μέρος επί του παρόντος τις περιορισμένης εμβέλειας και επιρροής εθνικές ηγεσίες.
Βέβαια κανείς εχέφρων δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι η ΕΕ από την γέννηση του «πρόγονου» της πριν 69 χρόνια, της «Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα» και μετά με τις διαδοχικές μετεξελίξεις της, αποτέλεσε έναν από τους βασικούς πυλώνες της διαρκούς ειρήνης που απολαμβάνουμε και η βασική πλατφόρμα, ανάπτυξης και ευημερίας των περισσοτέρων λαών της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Όμως αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που οραματίστηκαν οι εμπνευστές της. Όπως και κανένας δεν αμφισβητεί το πόσο ωφελήθηκε η Ελλάδα από την συμμετοχή της από την ένταξη της το 1981. Το ότι δεν μεγιστοποίησε τα οφέλη της συμμετοχής της και δεν εκμεταλλεύτηκε «το χρήμα» που εισήλθε στην Χώρα είναι άλλο θέμα και για αυτό υπάρχουν σοβαρές εσωτερικές πολιτικές ευθύνες. Στην Ελλάδα από την μία πλευρά έχουμε αυτούς πετροβολούν απλά για να.. πετροβολούν την ΕΕ ίσως κάποιοι από αυτούς λόγω «μεταβυζαντινού συμπλεγματισμού» ενώ υπάρχουν και κάποιοι άλλοι υποστηρικτές της ιδέας του έθνους – κράτους που εύλογα προβληματίζονται για το τι μας προσφέρει. Αυτοί είναι όχι μόνον επιφυλακτικοί αλλά και εχθρικοί σε κάθε τι ακόμα και θετικό που προέρχεται από τις Βρυξέλλες. Ζητούν την διάλυση της ή την αποχώρηση της χώρας μας(!) που θα μας σώσει «από όλα τα κακά». Από την άλλη έχουμε τους «εξ επαγγέλματος» υποστηρικτές της ΕΕ και κάποιους άλλους «…ζηλωτές» που συμπεριφέρονται σαν να εξυβρίζεις «τα ιερά και τα όσια» τους όταν επικρίνεις την διαρκώς αυξανόμενη παρακμιακή πορεία της. Και οι δύο περιπτώσεις θα έλεγα όμως ότι στερούνται πολυπρισματικής οπτικής.
Αναντίρρητα η ΕΕ βρίσκεται με αφορμή την σοβαρή κρίση του κορονοϊού σε ένα κρίσιμο σημείο και αποκαλύπτοντας ξανά τις σημαντικές διαχρονικές παθογένειες της, που κατατρώγουν τις σάρκες και την ύπαρξη της. Για να μιλήσουμε με επίκαιρους ιατρικούς όρους, ασθενεί σοβαρά έχοντας «υποκείμενα νοσήματα. Όσοι από την πρώτη κατηγορία της προηγούμενης παραγράφου επιχαίρουν και αναμένουν οσονούπω γενική σύγκρουση και διάλυση της ΕΕ μάλλον θα απογοητευτούν. Στις επόμενες ημέρες εκτιμάται ότι θα υπάρξει τελικά συμβιβασμός στο θέμα του «κορωνοευρωομολόγου» και ότι θα αναληφθούν και κάποιες άλλες πρωτοβουλίες για να κλείσουν τα διαμαρτυρόμενα στόματα. Η «διάλυση» της αναβάλλεται λοιπόν μέχρι την επόμενη κρίση και σύγκρουση που ίσως αυτή θα είναι και η …τελική. Η πικρή αλήθεια είναι ότι τελικά δεν είμαστε όλα τα κράτη-μέλη στην «ίδια βάρκα» έχοντας την Γερμανία «λεμβούχο» και αυτή η… βάρκα κινδυνεύει να βυθιστεί.
Η Ελλάδα επειδή συνεχίζει να ωφελείται πρέπει να παραμείνει ενεργό μέλος της Ένωσης και να δώσει με όσες δυνάμεις διαθέτει την μάχη για μία δομική αναδιάρθρωση αλλά πρωτίστως για θεμελιώδη αλλαγή νοοτροπίας. Μία στενότερη συνεργασία με Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία θα μπορούσε να την βοηθήσει να απομακρυνθεί από το «στενό μαρκάρισμα» της Γερμανίας και στην δημιουργία νέων συσχετισμών που θα μπορούν να εξισορροπήσουν την επικυριαρχία της Γερμανίας όλα αυτά τα χρόνια που συνιστά φθοροποιό παράγοντα. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεσούσης της κρίσεως το ακόλουθο. Η Πρόεδρος της Επιτροπής κ. η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρώην Υπουργός Άμυνας στην Κυβέρνηση της κ. Μέρκελ μία πολιτικός με χαμηλές επιδόσεις κατά την θητεία της, την μία ημέρα επανέλαβε την γνωστή φράση του Κόνραντ Αντενάουερ είπε ότι «η ιστορία είναι το άθροισμα αυτών που θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει» λέγοντας μάλιστα εμφατικά «να κάνουμε μαζί το σωστό με μια μεγάλη καρδιά και όχι με 27 μικρές καρδιές». Και την επομένη ημέρα της τηλεδιάσκεψης κορυφής παρά το ότι είναι στην θεσμική κορυφή της ΕΕ και θα έπρεπε να παραμείνει «ουδέτερη» υποστήριξε ότι η αντίθεση του Βερολίνου στην έκδοση ειδικού ευρωπαϊκού ομολόγου είναι δικαιολογημένη.
Κανένα σύνθετο πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλοϊκές προσεγγίσεις και επειδή έρχονται ακόμα πιο δύσκολοι μήνες και μάλλον χρόνια, αυτή η κρίση που βιώνουμε τώρα ίσως να αποτελεί χρυσή ευκαιρία για μία ουσιαστική επανεκκίνηση και νέα πορεία της ΕΕ στον «μανιασμένο ωκεανό». Ναι το παρακμιακό συνυπάρχει με το ελπιδοφόρο! Με ακατάληπτες κραυγές και εξορκισμούς δεν επιλύονται τα προβλήματα και μάλιστα αυτής της φύσεως.
Πέρα από την οποιαδήποτε υπαρξιακή κρίση που υφίσταται η πολυτραυματίας ΕΕ, ο πρώτιστος σκοπός τώρα είναι να αντέξει σε αυτήν την καταιγίδα και να κάνει τα μέλη της ανθεκτικότερα. Η κρίση της πανδημίας δεν τρίζει συθέμελα μόνο την οικονομία αλλά επιπροσθέτως δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τις ίδιες τις κοινωνίες μας. Ας σταθεροποιηθούμε με τις λιγότερες δυνατές οικονομικές και οικονομικές απώλειες για να μπούμε με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες στην μετάκορωναική εποχή και μετά θα έλθει η ώρα για να απαντήσουμε ποια Ευρώπη θέλουμε τελικά, αν η ΕΕ εξυπηρετεί τα συμφέροντα των περισσοτέρων χωρών και ιδιαίτερα της Πατρίδας μας.
