Με πολλά «αν» σχεδιάζεται η προγραμματισμένη επίσκεψη του Ν. Δένδια την επόμενη Τετάρτη στην Τουρκία, για μια συνάντηση με τον ομόλογο του Μ. Τσαβούσογλου στην πιο λεπτή και ευαίσθητη στιγμή των τελευταίων δυο ετών, καθώς εκεί θα κριθεί εάν υπάρχει πραγματική διάθεση από την τουρκική κυβέρνηση να προχωρήσει σε σοβαρό διάλογο με την Ελλάδα και την Ευρώπη, ή απλώς ροκανίζει τον χρόνο μέχρι να βρει την επόμενη ευκαιρία να επιβάλει τετελεσμένα.
Ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών στην συνάντηση του χθες με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο φρόντισε όχι μόνο να είναι συγκρατημένος σχετικά με τις προσδοκίες από την επίσκεψη του στην Τουρκία αλλά δεν απέκλεισε ακόμη και την ματαίωση της επίσκεψης εάν η τουρκική πλευρά επιχειρήσει μια από τις γνωστές προβοκάτσιες η προσβλητικές κινήσεις:
«Εάν η Τουρκία κρατήσει μια καλή συμπεριφορά θα πάω και ελπίζω ότι και εκεί θα υπάρξει μια επανέναρξη συνεννόησης. Δεν έχω υπεραισιοδοξία, αλλά τουλάχιστον να υπάρχει μία δυνατότητα να μιλάμε, μέσα στα πλαίσια της λογικής και του δικαίου βεβαίως. Γιατί αν είναι να μιλάμε στο πλαίσιο της αυθαιρεσίας, δεν χρειάζεται να μιλάμε» δήλωσε ο κ. Δένδιας.
Το κλίμα που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα δεν είναι το ιδανικό. Ένα κακό δεν έρχεται ποτέ μόνο του. Αυτό συμβαίνει και με τον Τ. Ερντογάν καθώς μόνο την τελευταία εβδομάδα είτε με επιλογή του είτε συμπτωματικά άνοιξαν μέτωπα προς κάθε κατεύθυνση.
Στο εσωτερικό οι κεμαλιστές έστειλαν το μήνυμα τους με την επιστολή των απόστρατων ναυάρχων, η Ουάσιγκτον συγκεκριμενοποίησε το θέμα των S400, η επίσκεψη Μισέλ - Φον ντερ Λάιεν στην Άγκυρα πέραν του σκανδάλου με τον παραμερισμό της προέδρου της Κομισιόν ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία για τούρκο πρόεδρο, ο οποίος την μεθεπόμενη δέχθηκε τον χαρακτηρισμό «δικτάτορας» από τον Ιταλό πρωθυπουργό. Και ο κύκλος έκλεισε με την απειλή Πούτιν να μην τολμήσει η Τουρκία να επιχειρήσει, μέσω του Καναλιού της Κωνσταντινούπολης να αλλοιώσει το καθεστώς του Μοντρέ…
Και σε αυτό το περιβάλλον ετοιμάζεται ο Ν. Δένδιας την επόμενη Τετάρτη να πάει στην Τουρκία, όπου πρώτα σε μια συμβολική κίνηση θα μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη για να συναντηθεί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ.Βαρθολομαίο και κατόπιν θα πάει στην Άγκυρα όπου θα έχει συνάντηση το απόγευμα με τον Μ. Τσαβούσογλου.
Σχεδιάζοντας την επίσκεψη, όλοι είναι επιφυλακτικοί έχοντας την δυσάρεστη εμπειρία του 2005 από την επίσκεψη του τότε ΥΠΕΞ Π. Μολυβιάτη στην Τουρκία όπου λίγο πριν την συνάντηση του στο τουρκικό ΥΠΕΞ, ενημερώθηκε ότι τουρκική ακταιωρός είχε φθάσει στην περιοχή των Ιμίων. Τότε ο κ. Μολυβιάτης είχε παραμείνει στο ξενοδοχείο του, και ξεκίνησε για το τουρκικό ΥΠΕΞ μόνον όταν ενημερώθηκε από την Αθήνα ότι το τουρκικό σκάφος είχε αποχωρίσει.
Η Αθήνα έχει κάνει έναν πολύ καλό σχεδιασμό: την Δευτέρα ο ίδιος ο κ. Δένδιας μεταβαίνει για δεύτερη φορά σε λίγες ημέρες στην Λιβύη, αυτή την φορά στην Βεγγάζη, όπου σε τελετή που θα συμμετέχει και εκπρόσωπος της νέας κυβέρνησης και πιθανότατα και ο πρόεδρος της Λιβυκής Βουλής Α. Σάλεχ θα τοποθετηθεί ο πρώτος Έλληνας Γενικός πρόξενος στην σημαντική αυτή πόλη της Λιβύης.
Συγχρόνως για τις επόμενες ημέρες και μετά την επίσκεψη του Ν. Δένδια στην Άγκυρα έχουν προγραμματισθεί σημαντικές διπλωματικές πρωτοβουλίες που κάθε άλλο παρά θα είναι ευχάριστες στην τουρκική κυβέρνηση.
Όμως και στο περιεχόμενο της αυτή η συνάντηση θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Δεν υπάρχουν περιθώρια σύγκλισης η έστω στοιχειώδους συνεννόησης. Η Τουρκία «πουλάει» διαρκώς την αποκλιμάκωση στην Αν Μεσόγειο, όμως είναι σαφές ότι αυτό δεν είναι αρκετό και πρόκειται περί μιας προσχηματικής κίνησης, καθώς όλο το πλαίσιο των αμφισβητήσεων και των διεκδικήσεων παραμένει στο τραπέζι. Φροντίζουν μάλιστα καθημερινά να το υπενθυμίζουν ανώτεροι αξιωματούχοι της Τουρκίας και ο ίδιος ο κ. Ερντογάν. Εξάλλου αυτή την ώρα ο κ. Ερντογάν δεν έχει κανένα ισχυρό κίνητρο για να επιλέξει την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ελλάδα.
Γνωρίζει ότι η Ευρώπη πλέον δεν καθορίζει αποκλειστικά την στάση της απέναντι στα αιτήματα του και στην θετική ατζέντα, από τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό.
Η επίσκεψη των επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών στην Άγκυρα μπορεί να επισκιάστηκε από το sofa-gate το οποίο προκάλεσε σοβαρή ζημιά στην εικόνα που θέλει να καλλιεργήσει το τουρκικό καθεστώς για το προφίλ της Τουρκίας, όμως ακόμη κι αν ο Σαρλ Μισέλ και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι περιορισμένων δυνατοτήτων, κατόρθωσαν και πέρασαν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα στον Τ. Ερντογάν. Μεταφέροντας την θέση ότι για την Ε.Ε. τα «ανθρώπινα δικαιώματα είναι αδιαπραγμάτευτα» και ότι η Ε.Ε. θα προστατεύσει τα συμφέροντα των κρατών μελών της, οι δυο ευρωπαίοι αξιωματούχοι αποφεύγοντας ουσιαστικά τον διάλογο με τον κ. Ερντογάν απλώς του υπαγόρευσαν την απόφαση της Συνόδου Κορυφής της 25ης Μαρτίου και πλέον του κατέστησαν σαφές ότι ματαίως αναφέρεται σε «δυο χώρες»(την Ελλάδα και την Κύπρο) που παρασύρουν την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή θέση είναι ενιαία και αδιαπραγμάτευτη.
Ο κ. Ερντογάν μέσα σε λίγες ημέρες όμως φορτώθηκε πολύ πιο σοβαρά προβλήματα. Ξαφνικά ο πρωθυπουργός μιας χώρας που αποτελεί το μεγάλο στήριγμα του στην Ευρώπη και διεθνώς, ο Μ. Ντράγκι με την αναφορά του στον Ερντογάν ως δικτάτορα, ουσιαστικά ρίχνει απολύτως τις γέφυρες με την Άγκυρα. Ο κ .Ντράγκι είναι προφανές ότι εννοούσε αυτό που είπε και πιθανότατα επεδίωκε τις αντιδράσεις της Άγκυρας και την κρίση που ακολουθεί. Εκτός όλων των άλλων η Ιταλία θεωρεί ότι η πρωτοκαθεδρία της στις εξελίξεις στην Λιβύη, που συνδέεται με συμφέροντα δισεκατομμυρίων δολαρίων αμφισβητείται από την Τουρκία του κ. Ερντογάν. Και η αντιπαράθεση της Ιταλίας με την Τουρκία, δεν θα είναι περί ιδεολογημάτων αλλά περί τεραστίων συμφερόντων στον ενεργειακό και κατασκευαστικό τομέα.
Όσο για την Μαύρη Θάλασσα η προειδοποίηση του Β. Πούτιν για διατήρηση του καθεστώτος της Συνθήκης του Μοντρέ ενείχε μορφή τελεσιγράφου. Ο κ. Ερντογάν γνωρίζει ότι το πιο εμβληματικό έργο που έχει εξαγγέλλει, το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, μπορεί να είναι βιώσιμο μόνο εάν αποσπάσει την διέλευση των εμπορικών πλοίων από τον Βόσπορο. Βάσει όμως της Συνθήκης του Μοντρέ η διέλευση από τα Στενά και τον Βόσπορο γίνεται δωρεάν (η έναντι ενός ασήμαντου αντίτιμου) και έτσι μόνο η αμφισβήτηση της συνθήκης θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες του κ. Ερντογάν στέλνοντας τα πλοία από το νέο κανάλι όπου θα καταβάλλεται υψηλό τέλος διέλευσης.
Όμως αυτό είναι κίνηση που ξεπερνάει τις κόκκινες γραμμές.
Οι απόστρατοι ναύαρχοι προειδοποίησαν για τον κίνδυνο αμφισβήτησης μιας Συνθήκης που απέδωσε τον πλήρη έλεγχο στα Στενά και αποκατέστησε την κυριαρχία που είχε δοθεί υπό αίρεση στην τουρκική Δημοκρατία με την Συνθήκη της Λοζάνης. Ήταν μια Συνθήκη που επέτρεψε στην Τουρκία να παίζει το χαρτί του «επιτήδειου ουδέτερου» στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ μέχρι σήμερα της προσδίδει ρόλο καθώς είναι ο τοποτηρητής της εφαρμογής των διατάξεων για την διέλευση και παραμονή πολεμικών πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα.
Σε σχέση με την Ρωσία ο κ. Ερντογάν φθάνει στα όρια: Εξαρτάται πλήρως από την Ρωσία στην Συρία, έχει μεγάλη εξάρτηση από το φυσικό αέριο της Gazprom και από τον ρωσικό τουρισμό και το εμπόριο των αγροτικών προϊόντων. Συγχρόνως πουλάει drones στην Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τις ρωσικές δυνάμεις, ο ίδιος ο Ερντογάν υποδέχεται τον Ουκρανό πρόεδρο, την ώρα που η Ρωσία αναπτύσσει δυνάμεις εναντίον της Ουκρανίας. Το να αμφισβητεί όμως την Συνθήκη του Μοντρέ, μέσω της κατασκευής του Καναλιού της Κωνσταντινούπολης, την ώρα που επισήμως υπέβαλαν το αίτημα να πλεύσουν προς την Μαύρη Θάλασσα δυο μεγάλα αμερικανικά πολεμικά σκάφη, δεν είναι απλώς μια ανησυχητική κίνηση. Είναι ύψιστη απειλή ασφάλειας για την Ρωσία του κ. Πούτιν. Και αυτό μάλλον θα το εξήγησε με τον δικό του πειστικό τρόπο ο Ρώσος πρόεδρος στον κ. Ερντογάν στη χθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία τους…
