Αυξάνονται καθημερινά τα προβλήματα για την τουρκική οικονομία καθώς η αλλοπρόσαλλη οικονομική στρατηγική του Ερντογάν σε συνδυασμό με την πανδημία καταστρέφουν τις όποιες άμυνες κατά της ύφεσης. Το ΑΕΠ της Τουρκίας αναμένεται να συρρικνωθεί το 2020 σε ποσοστό άνω του 4%, ενώ η τελευταία φορά που η τουρκική οικονομία βρέθηκε σε ύφεση ήταν το 2009.
Σήμερα, μετά τη μεγάλη διολίσθηση της λίρας και τη μαζική φυγή επενδυτών από τη χώρα, οι Τούρκοι βλέπουν τα πάντα να ακριβαίνουν με την τιμή της βενζίνης να αυξάνεται κατά 3,5% χθες και κατά 18,5% από τον Μάιο, ενώ εκφράζονται φόβοι για πολλαπλάσια ανεργία σε σύγκριση με αυτή που δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.
Σύμφωνα με τουρκικά μέσα, η τιμή της βενζίνης εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί κατά μέσο όρο στην Κωνσταντινούπολη στις 6,67 λίρες/λίτρο, από 6,38 λίρες προηγουμένως, όταν στις αρχές του Μαΐου βρισκόταν στις 5,63 λίρες.
Στην Κωνσταντινούπολη, λοιπόν, η τιμή της βενζίνης έχει εκτιναχθεί κατά 18,5% το τελευταίο τρίμηνο, αντανακλώντας την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στη χώρα από τη μεγάλη κατρακύλα της τουρκικής λίρας σε ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου και του ευρώ.
Όπως αναφέρει η τουρκική έκδοση του Independent, οι τιμές των καυσίμων αυξάνονται από τα τέλη του 2018, μετά τη νομισματική κρίση που βίωσε η χώρα, σε μία χρονιά που η λίρα έχασε το 28% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Μόνο το 2019 οι τουρκικές αρχές προχώρησαν στην αύξηση των τιμών της βενζίνης 12 φορές και του ντίζελ 8 φορές. Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη εβδομάδα η τουρκική λίρα κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση σε διάστημα άνω του ενός έτους για να φτάσει σε νέο ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ.
Επίσης την περασμένη εβδομάδα, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) αναθεώρησε προς τα πάνω την πρόβλεψη για τον πληθωρισμό στο τέλος του έτους, στο 8,9% έναντι αρχικού στόχου 7,4%, επικαλούμενη την αναβάθμιση των προβλέψεων για τις τιμές του πετρελαίου και των τροφίμων. Τον Οκτώβριο του 2018 ο πληθωρισμός στην Τουρκία ξεπέρασε το 25% για να γράψει υψηλό 15 ετών, ενώ τον φετινό Ιούλιο διαμορφώθηκε στο 11,76%.
Από τη μία η πανδημία και από την άλλη η επιμονή του Τούρκου στη διοχέτευση φθηνού χρήματος στην αγορά μέσω δανείων σε δολάρια, καθιστούν την κατάσταση ιδιαίτερα εύθραυστη και είναι πολύ πιθανό μέσα σε όλα τα υπόλοιπα να πρέπει άμεσα να βρει λύση και στην εκτίναξη της ανεργίας. Τουρκικές οργανώσεις, μάλιστα, αμφισβητούν τα επίσημα στοιχεία που τοποθετούν το ποσοστό των ανέργων στο 12,9% και κάνουν λόγο για πολλαπλάσιο ποσοστό.
Μέσα στο 2019 οι άνεργοι στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά περίπου 1 εκατομμύριο. Το 2020 ήρθε η πανδημία να δώσει το τελειωτικό χτύπημα. Σύμφωνα με το τουρκικό μέσο Ahval, η προσφορά θέσεων εργασίας μειώθηκε κατά 50,4% στις 95.000 θέσεις από 191.556 θέσεις τον Ιούλιο του 2019. Τα στοιχεία επίσης δείχνουν ότι μειώνεται συνεχώς ο αριθμός των ανέργων που ψάχνουν για δουλειά, κάτι που υποδεικνύει ότι αυξάνονται όσοι έχουν χάσει κάθε ελπίδα. Μάλιστα, οι καταγεγραμμένοι άνεργοι στον τουρκικό οργανισμό απασχόλησης ISKUR μειώθηκαν από τα 4 εκατομμύρια στα 3,3 εκατομμύρια μέσα σε 1 χρόνο.
Όσον αφορά την πανδημία, και η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με το δεύτερο κύμα καθώς ξεπερνούν τα 1.000 τα νέα κρούσματα σε καθημερινή βάση, με αποτέλεσμα οι τουρκικές αρχές να εξετάζουν την εφαρμογή νέων και πιο αυστηρών μέτρων από τα μέσα Σεπτεμβρίου, που θα θυμίζουν lockdown. Όπως αναφέρουν τουρκικά μέσα, το υπουργείο Υγείας εξετάζει την επαναφορά μέτρων που εφαρμόστηκαν τον περασμένο Απρίλιο και παράλληλα την αύξηση των ελέγχων για την τήρηση των υγειονομικών μέτρων.
Επιστρέφοντας στο μέτωπο της οικονομίας, την περασμένη εβδομάδα η CBRT ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να «προστατεύσει» τη λίρα και να ρίξει τον πληθωρισμό, μειώνοντας τα όρια ρευστότητας σε τουρκική λίρα. Αυτή την εβδομάδα αποφάσισε να… σφίξει ακόμη περισσότερο τις στρόφιγγες της ρευστότητας, μπλοκάροντας στην ουσία το φθηνό χρήμα στην αγορά για να περιορίσει την κατρακύλα. Αναλυτές χαρακτηρίζουν την κίνηση αυτή ως μία «σιωπηρή αύξηση των επιτοκίων», όμως και πάλι η τουρκική λίρα πήρε την κατιούσα στις συναλλαγές της Τετάρτης υποχωρώντας εκ νέου έως και κάτω από το επίπεδο των 7,30 λιρών/δολάριο.
Όπως σημείωσε σε άρθρο του στο Foreign Policy ο Αμερικανός Κρις Μίλερ, ο Ερντογάν κρύβει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας του στο τραπεζικό σύστημα και όσο συνεχίζει, τόσο ξεμένει από επιλογές. Ο καθηγητής διεθνών σχέσεων και διπλωματίας της σχολής Fletcher του διάσημου πανεπιστημίου Tufts, λέει με νόημα ότι το οικονομικό πείραμα του Τούρκου προέδρου ήταν ενδιαφέρον όσο διήρκεσε, αλλά δημιούργησε μια ψευδή αίσθηση σταθερότητας. Ωστόσο, το να κρύψει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας στις τουρκικές τράπεζες ήταν απλώς μια προσωρινή λύση και πλέον ο χρόνος τελειώνει.
