Η σφοδρότητα και η διάρκεια της πανδημικής κρίσης συνηγορούν στο ότι το μεγαλύτερο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα αφού νικήσει τον covid-19 είναι οι χαμένες δουλειές. Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα τι θα συμβεί στην αγορά εργασίας όταν περάσει η πανδημία και σταματήσουν – ενδεχομένως αρκετά νωρίτερα - οι επιδοματικές πολιτικές. Πόσο μεγάλο θα είναι το σοκ και πόσο θα διαρκέσει; Πόσα εκατομμύρια εργαζόμενοι θα βγουν από τα διάφορα προγράμματα αλλά δεν θα επιστρέψουν στην εργασία τους; Μπορεί να αφήσει χρόνιο πρόβλημα στην παγκόσμια οικονομία;
Η μοναδική απάντηση που μπορεί να δοθεί σήμερα είναι ότι τίποτα δεν θα επιστρέψει άμεσα στα προ κρίσης επίπεδα μόλις κυκλοφορήσει το εμβόλιο και τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η «κρυφή» ανεργία, ήτοι τα εκατομμύρια των ανέργων που λόγω των συνθηκών δεν αναζητούν πλέον εργασία.
Είναι τέτοια η επίπτωση των lockdown και των περιοριστικών μέτρων που συνεχίζουν να εφαρμόζονται σε ολόκληρο τον πλανήτη που η ανεργία σε ΗΠΑ και Ευρώπη θα μπορούσε να ξεπεράσει το επίπεδο που βρισκόταν μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09 και την ευρωπαϊκή κρίση χρέους και να καταγράψει υψηλό δεκαετιών. Η πανδημία απειλεί να «εξαφανίσει» δεκάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας χωρίς να μπορεί κάποιος ειδικός να προβλέψει με βεβαιότητα το ποσοστό των θέσεων που θα χαθούν για πάντα και εκείνων που θα επανέλθουν.
Το σίγουρο είναι ότι η πρωτοφανής κρίση που βιώνουμε προκαλεί μία έκρηξη ανεργίας της οποίας η διάρκεια επίσης δεν μπορεί να προβλεφθεί, ενώ λόγω των εκτεταμένων προγραμμάτων στήριξης της απασχόλησης και των εισοδημάτων, εκφράζονται φόβοι ότι τα επίσημα στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα οι στατιστικές υπηρεσίες απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.
Ας δούμε τι συμβαίνει στις ΗΠΑ. Τα επίσημα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εργασίας δείχνουν ότι το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 7,9% τον Σεπτέμβριο, ακολουθώντας σταθερά πτωτική πορεία από το 14,7% που καταγράφηκε την περίοδο του lockdown και αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο της σύγχρονης ιστορίας. Αυτή όμως δεν είναι όλη η αλήθεια για την πραγματικά ανεργία.
Όπως έγινε χθες γνωστό η αμερικανική οικονομία πρόσθεσε 661.000 θέσεις εργασίας τον Σεπτέμβριο, εμφανίζοντας τη μικρότερη αύξηση από το Μάιο. Πλέον, τα διαρκή επιδόματα ανεργίας υποχωρούν πολύ πιο απότομα από ότι αυξάνονται τα νέα μισθολόγια που συνεπάγεται ότι πολλοί βγαίνουν εκτός αγοράς αντί να ψάχνουν για εργασία. Εκτιμάται, λοιπόν, ότι περίπου 700.000 Αμερικανοί σταμάτησαν να ψάχνουν για δουλειά τον Σεπτέμβριο και άρα δεν υπολογίζονται.
Συνολικά από τον Φεβρουάριο, το εργατικό δυναμικό στις ΗΠΑ έχει μειωθεί στα 164,5 εκατομμύρια από 160,1 εκατομμύρια, που σημαίνει ότι 4,4 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βγει από την αγορά εργασίας, κυρίως γιατί έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια αφού οι κενές θέσεις είναι λιγοστές.
Όπως εκτιμά με δηλώσεις του στο αμερικανικό MarketWatch, ο Joe Brusuelas, επικεφαλής οικονομολόγος της συμβουλευτικής RSM, το πραγματικό ποσοστό ανεργίας ξεπερνά το 11%-12%, καθώς πολλοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι έχουν εργασία ενώ βρίσκονται σε αναστολή και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα επιστρέψουν κανονικά στις δουλειές τους. Όλα αυτά δείχνουν ότι περίπου 1 στους 9 Αμερικανούς που θέλουν να εργαστούν δεν μπορεί να βρει δουλειά. Είναι μακράν το υψηλότερο σημείο που έχει φτάσει η ανεργία στις ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς το επόμενο υψηλό σημειώθηκε το 1982 στο 10,8%.
Στην Ευρώπη, η Eurostat τοποθετεί την ανεργία στο 8,1% τον Αύγουστο με το ποσοστό να αυξάνεται για πέντε διαδοχικούς μήνες και τον αριθμό των ανέργων να φτάνει στα 13,2 εκατομμύρια, ενώ αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να είναι έως και 5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο, ξεπερνώντας το 13%.
Το να προσπαθούμε να κάνουμε εκτιμήσεις για το μέγεθος της καταστροφής και τον ακριβή αριθμό των θέσεων εργασίας που θα χαθούν μπορεί να είναι χρήσιμο αλλά δεν έχει καμία αξία αν δεν φανεί ότι υπάρχει η πολιτική διάθεση και η επιχειρηματική αποφασιστικότητα τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ να ληφθούν τολμηρά μέτρα για να μη γυρίσουμε δεκαετίες πίσω και σε πολύ χειρότερες καταστάσεις από το 2010 στις ΗΠΑ και το 2013 στην Ευρώπη.
