Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να ανακοινώσει την Τετάρτη μια νέα πρόταση για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ταμείο Ανάκαμψης, που στοχεύει στη στήριξη των οικονομιών της ΕΕ ώστε να ξεπεράσουν τις επιπτώσεις του κορονοϊού.
Τα μέτρα αυτά είναι αμφιλεγόμενα και οι απόψεις αποκλίνουν ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να γίνουν πράξη. Το πακέτο ανάκαμψης δημιουργεί επίσης νέα ρήγματα επειδή συνεπάγεται χρηματοδότηση μέσω δανεισμού που θα βαρύνει ολόκληρη την ΕΕ.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία διαφωνίας που έχει να αντιμετωπίσει η Κομισιόν και για τα οποία οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να βρουν συμβιβαστικές λύσεις.
Μέγεθος ταμείου
Το πακέτο ανάκαμψης αναμένεται να είναι ένας συνδυασμός επιχορηγήσεων, δανείων και εγγυήσεων που θα φτάσουν όλα μαζί το ποσό των 1-2 τρισ. ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια. Κατά πάσα πιθανότητα μόνο ένα μέρος αυτού του ποσού θα χορηγηθεί σε μετρητά: το υπόλοιπο θα έχει μάλλον τη μορφή μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής όπως η μόχλευση.
Τρόπος χορήγησης χρημάτων
Βασικό σημείο αντιπαράθεσης προβλέπεται να είναι η αναλογία των χρημάτων που θα χορηγηθούν ως επιχορηγήσεις και ως δάνεια. Η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ζητήσει τη χορήγηση 500 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Η Ολλανδία, η Αυστρία, η Σουηδία και η Δανία θέλουν να μην υπάρχουν καθόλου επιχορηγήσεις, μόνο δάνεια. Η Κομισιόν θα προτείνει έναν συνδυασμό των δύο, αλλά είναι άγνωστο σε ποια αναλογία.
Οι δεσμεύσεις των χωρών
Η πρόσβαση στα χρήματα του ταμείου ανάκαμψης θα συνδέεται με «συνετές οικονομικές πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αγκάθι για την Ιταλία και την Ισπανία, που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία, και είναι επιφυλακτικές απέναντι στην ιδέα του να υπαγορεύουν τις πολιτικές τους τα «δημοσιονομικά γεράκια» του Βορρά.
Πού θα διοχετευθούν τα χρήματα;
Τα χρήματα που θα χορηγηθούν για την ανάκαμψη θα πρέπει να διοχετευτούν σε δαπάνες που η ΕΕ αντιμετωπίζει ως μακροπρόθεσμες προτεραιότητες: να γίνει η Ένωση κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, ψηφιοποίηση της οικονομίας, επενδύσεις στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας.
Από που θα αντληθούν;
Η Κομισιόν θα μπορούσε να δανειστεί χρήματα φτηνά από τις αγορές χάρη στην ΑΑΑ αξιολόγησή της, χρησιμοποιώντας κρατικές εγγυήσεις για τον κοινό πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ ως ασφάλεια.
Πότε θα είναι διαθέσιμα;
Οι χρηματοδοτήσεις θα χορηγηθούν μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια όπου είναι περισσότερο αναγκαίες, όμως λόγω της πολύπλοκης νομικής διαδικασίας που απαιτείται δεν είναι ξεκάθαρο αν θα μπορέσουν να γίνουν εκταμιεύσεις νωρίτερα από το 2021.
Χρηματοδότηση της ανάκαμψης
Τα δάνεια του πακέτου ανάκαμψης θα πρέπει να αποπληρωθούν από τις κυβερνήσεις που θα τα χρησιμοποιήσουν. Οι επιχορηγήσεις δεν χρειάζεται να αποπληρωθούν, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα: Η ΕΕ θα πρέπει να δανειστεί τα χρήματα για τις επιχορηγήσεις, και κάποιοι αμφιβάλλουν για το αν αυτό είναι νόμιμο, μια που το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν επιτρέπει να παρουσιάζει έλλειμμα ο κοινοτικός προϋπολογισμός.
Μία λύση θα μπορούσε να είναι μελλοντικά έσοδα από κάποιον νέο φόρο που θα επιβληθεί στην ΕΕ να αποδοθούν στους προϋπολογισμούς μετά το 2027 στην αποπληρωμή αυτού του δανείου. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ορόσημο για την περαιτέρω ολοκλήρωση της ΕΕ και σημαντικό βήμα προς τη δημοσιονομική ένωση. Αυτός είναι και ο λόγος που κάποιες κυβερνήσεις θα εναντιωθούν.
Αν δεν υπάρξει νέος φόρος, ο δανεισμός της Κομισιόν θα μπορούσε επίσης να αποπληρωθεί μέσω υψηλότερων εθνικών συνεισφορών στον κοινοτικό προϋπολογισμό στο μέλλον – που θα ήταν επίσης μια πρωτοφανής επίδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
Σύνδεση με τον προϋπολογισμό
Το ταμείο ανάκαμψης θα συνδέεται με τον κοινοτικό προϋπολογισμό για τα έτη 2021-2027, που λειτουργεί βάσει μη επιστρεπτέων επιχορηγήσεων και αποτελεί από μόνος του θέμα αντιπαράθεσης. Οι κυβερνήσεις και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν συμφωνούν ως προς το συνολικό μέγεθος του προϋπολογισμού, που φτάνει γύρω στο 1 τρισ. ευρώ για την περίοδο των επτά ετών, ούτε και για τη φύση των δαπανών.
Πηγή: Reuters
