Η εβδομάδα αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ευρώπη, καθώς από χτες, 12 Οκτωβρίου, ξεκίνησε η δημόσια διαβούλευση για την έκδοση του ψηφιακού ευρώ, με το Ευρωσύστημα να ανοίγει εκτενή διάλογο με τις δημόσιες αρχές, τους πολίτες, τους πανεπιστημιακούς και τους φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Η παρούσα ανάλυση βασίζεται στην έκθεση που ανήρτησε στις 2 Οκτωβρίου η ΕΚΤ στην ιστοσελίδα της. Πρόκειται για μια –ας μας επιτραπεί η λέξη- «συγκινητική» έκθεση για τους στόχους του ευρωσυστήματος στην ψηφιακή εποχή και ο χαρακτηρισμός αυτός πηγάζει από το γεγονός ότι θέτει στο επίκεντρο της την εξασφάλιση της ελευθερίας των Ευρωπαίων πολιτών.
Καθώς οι Ευρωπαίοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο στις ψηφιακές επιλογές όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουν, αποταμιεύουν και επενδύουν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι αποφασισμένη όχι μόνο να τους δώσει το απαραίτητο εργαλείο για τις συναλλαγές τους, αλλά και να το βάλει κάτω από την εγγύηση της, αναγνωρίζοντας ότι όπως το Διαδίκτυο έφερε επανάσταση στον τρόπο που επικοινωνούμε, έτσι και η τεχνολογία αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο τα χρήματα θα μπορούσαν να λειτουργούν στο μέλλον.
Με την εισαγωγή ενός δημόσιου ψηφιακού ευρώ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να προσφέρει μια ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη εναλλακτική λύση έναντι των τραπεζικών χρημάτων και των κρυπτονομισμάτων.
Για τον σκοπό αυτό έχει δημιουργηθεί η ομάδα δράσης του Ευρωσυστήματος που αποτελείται από εμπειρογνώμονες της ΕΚΤ και από τις 19 εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ, η οποία έχει επιφορτιστεί με ένα πολύ σφιχτό χρονοδιάγραμμα: Tο σχέδιο για το ψηφιακό ευρώ να έχει ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2021.
Ο προσανατολισμός είναι σαφής: Η αυξημένη ζήτηση για ηλεκτρονικές πληρωμές στη ζώνη του ευρώ απαιτεί ένα ψηφιακό μέσο πληρωμής με μηδενικό κίνδυνο, με στόχο τη σημαντική –αλλά όχι εξάλειψη- της χρήσης μετρητών, προκειμένου η Ευρώπη να διασφαλίσει ότι δεν θα καθιερωθεί στον ηλεκτρονικό κόσμο συναλλαγών ένα παγκόσμιο ιδιωτικό μέσο πληρωμής που θα μπορούσε να εγείρει ανησυχίες ρυθμιστικής φύσης και να θέσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την προστασία των καταναλωτών.
Το ψηφιακό ευρώ ως δημόσιο αγαθό
Η βασική προτεραιότητα της ΕΚΤ είναι ό,τι παρέχει το ευρώ στους πολίτες της Ευρώπης ως δημόσιο αγαθό, να το παρέχει και το ψηφιακό ευρώ. Ήτοι, δωρεάν πρόσβαση σε ένα απλό, καθολικά αποδεκτό, αξιόπιστο μέσο πληρωμής με μηδενικό κίνδυνο.
Δώστε βάση στις λέξεις που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ προκειμένου να οριοθετήσει τους στόχους.
Γιατί σε αυτές τις λέξεις κρύβονται τα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα έναντι των κρυπτονομισμάτων.
Μέχρι τώρα, τα όρια στον χρηματοοικονομικό κόσμο ήταν σαφώς καθορισμένα: από τη μία πλευρά υπήρχαν τα ψηφιακά, μη κεντρικά ρυθμιζόμενα νομίσματα στον κυβερνοχώρο όπως το Bitcoin, το Ethereum κ.α.
Από την άλλη, τα παραδοσιακά νομίσματα υπό την επίβλεψη των κεντρικών τραπεζών.
Τα σύνορα όμως εδώ και καιρό έχουν αρχίσει να γίνονται όλο και πιο θολά.
Το Libra του Facebook για παράδειγμα είναι ένα εικονικό νόμισμα που συνδέεται με το δολάριο ή το ευρώ.
Μετά τη σουηδική κεντρική τράπεζα που δοκιμάζει ένα eKrona από φέτος, το ψηφιακό νόμισμα της ΕΚΤ θα παρέχει μια εναλλακτική λύση στα «ιδιωτικά ψηφιακά νομίσματα» για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασφαλίζοντας όμως ότι «τα κρατικά χρήματα θα παραμείνουν στον πυρήνα των ευρωπαϊκών συστημάτων πληρωμών», όπως τονίζει σε κάθε ευκαιρία η Λαγκάρντ.
Η ανάγκη για ψηφιακό νόμισμα κεντρικού φορέα
Πάντα υπήρχε ο φόβος των ρυθμιστικών αρχών και των κυβερνήσεων ότι ένα μαζικά δημοφιλές κρυπτονόμισμα θα μπορούσε να απειλήσει τη δύναμη των κεντρικών τραπεζών να ελέγχουν τη νομισματική πολιτική.
Η Πρόεδρος της ΕΚΤ υπήρξε κάτι παραπάνω από ειλικρινής :«Δεν μπορώ να αντιμετωπίσω ότι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία ενός κυρίαρχου κράτους, η νομισματική πολιτική, θα εμπίπτει στην αρμοδιότητα οντοτήτων που δεν υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο».
Η δεύτερη ανάγκη που ωθεί την Ευρώπη στο ψηφιακό ευρώ αποκαλύπτεται πάλι από την Κριστίν Λαγκάρντ, όταν σε ομιλία της τον περασμένο μήνα δήλωσε ότι «οι ξένοι πάροχοι έχουν ηγετικό ρόλο στην καινοτομία ηλεκτρονικών πληρωμών λόγω της έλλειψης ολοκληρωμένων υποδομών στην Ευρώπη, αλλά ένα ψηφιακό ευρώ θα επιτρέψει στο μπλοκ να αντισταθμίσει το χαμένο έδαφος και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πληρωμές λιανικής και να είναι προσιτό σε ένα ευρύ κοινό».
Το ψηφιακό ευρώ λοιπόν θα σχεδιαστεί ως ηλεκτρονική μορφή χρήματος κεντρικής τράπεζας.
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι η αξία του δεν θα είναι ασταθής.
Θα είναι προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις -ακριβώς όπως τα τραπεζογραμμάτια, αλλά σε ψηφιακή μορφή- και θα τους επιτρέπει να κάνουν τις καθημερινές πληρωμές τους γρήγορα, εύκολα και με ασφάλεια.
Θα συμπληρώνει τα μετρητά, δεν θα τα αντικαταστήσει, καθώς το Ευρωσύστημα θα συνεχίσει σε κάθε περίπτωση να εκδίδει μετρητά.
Επιπλέον από τη στιγμή που θα υποστηρίζεται από ένα ανεξάρτητο, αλλά υπεύθυνο δημόσιο ίδρυμα, θα απολαμβάνει δημόσια εμπιστοσύνη και δεν θα αντιμετωπίζει τις αναπόφευκτες συγκρούσεις συμφερόντων ιδιωτικών ιδρυμάτων, ούτε θα αντιμετωπίζει τις αστάθειες των κρυπτονομισμάτων.
Το Libra για παράδειγμα θα μπορέσει να εξασφαλίσει την ίδια εμπιστοσύνη από τη στιγμή που κάποια από τα μέλη του 28μελή οργανισμού που το επιβλέπουν, πρόσφατα έπρεπε να δώσουν εξηγήσεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη όσον αφορά τον χειρισμό των προσωπικών δεδομένων των πελατών τους μέσα στην κοινωνική πλατφόρμα;
Αν και το ψηφιακό ευρώ δεν στερείται κινδύνων- αύξηση του μεγέθους του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος, απώλεια καταθέσεων από τις εμπορικές τράπεζες, ενίσχυση της ισοτιμίας εξαιτίας σημαντικής μετατόπισης των παγκόσμιων χαρτοφυλακίων στο ψηφιακό ευρώ κλπ- η ΕΚΤ μελετάει την χρυσή τομή των επιλογών, ώστε οι κίνδυνοι αυτοί να μετριαστούν.
Ψηφιακό ευρώ VS Κρυπτονομισμάτων
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι το ψηφιακό ευρώ δεν θα είναι ένα κρυπτο-περουσιακό στοιχείο ή ένα stablecoin.
Το ψηφιακό ευρώ θα είναι μια ψηφιακή αναπαράσταση μετρητών, που σημαίνει ότι εκδίδεται από την κεντρική τράπεζα και παραμένει υπό την ευθύνη της ανά πάσα στιγμή.
Με απλά λόγια, το Ευρωσύστημα παραμένει υπόλογο στους Ευρωπαίους πολίτες όσον αφορά τη διασφάλιση ότι η αξία των μέσων που εκδίδει είναι αμετάβλητη με την πάροδο του χρόνου-δηλαδή ένα ευρώ σήμερα αξίζει ένα ευρώ αύριο, είτε με τη μορφή μετρητών, είτε ψηφιακού ευρώ-και το ποσό των αγαθών και των υπηρεσιών που θα μπορούν να αγοράσουν με τέτοια μέσα - η «αγοραστική δύναμη» των χρημάτων που εκδίδονται από την κεντρική τράπεζα - δεν θα κυμαίνεται πέρα από ένα προκαθορισμένο όριο.
Επιπλέον, οι καταθέσεις σε εμπορικές τράπεζες προστατεύονται στη ζώνη του ευρώ με συστήματα ασφάλισης καταθέσεων. Αυτός είναι ο στόχος και για τα ψηφιακά ευρώ.
Τα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία, αντίθετα, δεν αποτελούν ευθύνη οποιασδήποτε οντότητας, επομένως δεν υπάρχει αξιόπιστο πλαίσιο για τη διατήρηση της αξίας τους και την προστασία των άμεσων κατόχων τους.
Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι ως επί το πλείστον μη ρυθμιζόμενα, γεγονός που ενέχει υψηλούς κινδύνους για τους χρήστες.
Η τιμή τους είναι εξαιρετικά ευμετάβλητη επειδή ακριβώς δεν έχουν εγγενή αξία και στην ουσία διαπραγματεύονται σαν κερδοσκοπικό εμπόρευμα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά περιορίζουν τη χρήση τους σε ένα περιορισμένο σύνολο επενδυτών και καθιστούν την αγορά τους εξαιρετικά ρευστή.
Επιπλέον, υπάρχει η ανάγκη να μετριαστεί η πιθανότητα ότι ένα συμβάν στον κυβερνοχώρο, ή μια φυσική καταστροφή, μια πανδημία ή άλλα ακραία γεγονότα, θα μπορούσαν να εμποδίσουν την παροχή υπηρεσιών πληρωμών.
Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο είναι πάντοτε παρόντες και θ’ αυξάνονται οι κυβερνοεπιθέσεις μαζί με την αύξηση του ποσοστού των υπηρεσιών πληρωμών που ψηφιοποιούνται.
Ως αποτέλεσμα, οι διακοπές λειτουργίας ιδιωτικών συστημάτων πληρωμών με κάρτες, online τραπεζικές συναλλαγές και αναλήψεις μετρητών από αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές (ATM) θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τις πληρωμές λιανικής και να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα γενικά.
Κάτω από αυτά τα σενάρια, ένα ψηφιακό ευρώ, μαζί με μετρητά, θα μπορούσε να αποτελέσει έναν πιθανό μηχανισμό έκτακτης ανάγκης για ηλεκτρονικές λιανικές πληρωμές που θα μπορούσαν να παραμείνουν σε χρήση ακόμη και όταν δεν υπάρχουν ιδιωτικές λύσεις.
Η αναγκαιότητα των μετρητών
Λίγοι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα χρήματα στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς υπάρχουν μόνο ως χρήματα στην οθόνη του υπολογιστή. Η τράπεζα μας οφείλει αυτά τα χρήματα, αλλά μέχρι να κάνουμε ανάληψη είναι νόμιμη ιδιοκτησία της τράπεζάς μας.
Αντίθετα, τα φυσικά μετρητά (τραπεζογραμμάτια και κέρματα) είναι η μόνη μορφή χρήματος που δημιουργείται πραγματικά από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες και δεν συνδέεται με ένα συγκεκριμένο χρέος από μια τράπεζα σε ιδιώτες.(σ.σ: Όταν η κεντρική τράπεζα εκδίδει μετρητά, αυτό δημιουργεί επίσης εισόδημα για τις κυβερνήσεις - γνωστό ως seigniorage).
Επιπλέον, τα μετρητά είναι το μόνο σύστημα πληρωμών που είναι εντελώς δωρεάν και προσβάσιμο σε όλους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό.
Στην πραγματικότητα, τα κέρματα και τα τραπεζογραμμάτια είναι μια πολύτιμη υπηρεσία κοινής ωφέλειας.
Γιατί έχει σημασία το μέλλον των μετρητών;
Από κάρτες χωρίς επαφή έως εφαρμογές για κινητά και κρυπτονομίσματα, η ψηφιακή τεχνολογία σήμερα είναι παντού και μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε φιλικές προς τον χρήστη πληρωμές.
Με την αύξηση της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, υπάρχει ο κίνδυνος να εξαφανιστούν τα μετρητά.
Εάν συμβεί αυτό, ολόκληρο το σύστημα πληρωμών θα αφεθεί στα χέρια μερικών όλο και πιο ισχυρών χρηματοοικονομικών εταιρειών που θα έχουν πρόσβαση στα data μας όσον αφορά τι πληρώνουμε και σε ποιoν.
Για να μην αναφέρουμε ότι χωρίς τη δυνατότητα ανάληψης μετρητών, δεν υπάρχει τρόπος να εξαιρεθούμε από το τρέχον τραπεζικό σύστημα.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, το χρήμα είναι ένα δημόσιο αγαθό γι’αυτό και η ίδια η ΕΚΤ έχει σαν στόχο το δημόσιο ψηφιακό νόμισμα της να έχει τις ίδιες ιδιότητες με τα μετρητά.
Ένα δημόσιο λοιπόν σύστημα ψηφιακού νομίσματος στην Ευρωζώνη θα επέτρεπε ουσιαστικά στους πολίτες να αποθηκεύουν τα χρήματά τους στην κεντρική τράπεζα και να πραγματοποιούν κάθε είδους βασικές πληρωμές και συναλλαγές μαζί της.
Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς στην έκθεση του ΕΚΤ, το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα φυσικά μετρητά για τον απλούστατο λόγο ότι η ΕΚΤ είναι η πρώτη που θέλει να προστατεύσει την ελευθερία του πολίτη να χρησιμοποιεί χαρτονομίσματα και κέρματα.
Η ΕΚΤ όμως θέλει να μας εξασφαλίσει και άλλα.
To δημόσιo ψηφιακό ευρώ θα καταργήσει την προνομιακή πρόσβαση του τραπεζικού συστήματος στα χρήματα της κεντρικής τράπεζας.
Επιτρέποντας στους ανθρώπους να χρησιμοποιούν επίσης χρήματα από την κεντρική τράπεζα, θα μειώσει τη συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης από μερικά μεγάλα ιδρύματα.
Επειδή οι άνθρωποι θα έχουν περισσότερη ελευθερία με τα χρήματά τους και τα τραπεζικά ιδρύματα λιγότερο « σιωπηρές κρατικές επιδοτήσεις», το τραπεζικό σύστημα θα αναγκαστεί να είναι πιο ηθικά υπεύθυνο και ανταγωνιστικό.
Και για όσους σκέφτονται ότι όλα αυτά ανήκουν σε ένα μακρινό μέλλον από την άποψη τεχνολογικής υποστήριξης, θα αναφέρουμε ότι οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε χρήματα της κεντρικής τράπεζας σε ψηφιακή μορφή εδώ και δεκαετίες.
Με τις υπηρεσίες TARGET, το Ευρωσύστημα διαθέτει ήδη μια αποτελεσματική υποδομή για ψηφιακά χρήματα χονδρικής: Το TARGET2 (T2), το TARGET2 SECURITIES (T2S) για τον διακανονισμό συναλλαγών κινητών αξιών και το TARGET Instant Payment Settlement (TIPS) για άμεσες πληρωμές.
Συνοψίζοντας οι στόχοι του ψηφιακού ευρώ είναι:
Nα είναι φθηνό στη χρήση (δημιουργώντας πολύ χαμηλό κόστος για τους χρήστες, όπως τα φυσικά μετρητά), ασφαλές (παρέχοντας τα υψηλότερα επίπεδα πρόληψης της απάτης και προσφέροντας προστασία των καταναλωτών), χωρίς κίνδυνο ( οι κάτοχοι δεν πρέπει να υπόκεινται σε κίνδυνο αγοράς ή προεπιλεγμένο κίνδυνο εκδότη), εύχρηστο (ακόμη και για ανειδίκευτους καταναλωτές και εμπόρους) και αποτελεσματικό (επιτρέποντας γρήγορες πληρωμές).
Ένα ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να σχεδιαστεί για να αναπαράγει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά των μετρητών που είναι χρήσιμα στην ψηφιακή οικονομία, όπως η δυνατότητα πραγματοποίησης πληρωμών εκτός σύνδεσης.
Πόσα αλήθεια από αυτά τα χαρακτηριστικά καλύπτουν τα κρυπτονομίσματα;
*Αποποίηση Ευθύνης:Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλaμβ'aνονται ως τέτοιες.
