Τον Σεπτέμβριο 2000, ναυαγεί το πλοίο Εξπρές Σάμινα λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πάρο γιατί το πλήρωμα του παρακολουθούσε στην τηλεόραση τον Ευρωπαϊκό αγώνα του Παναθηναϊκού και αμέλησε να αποφύγει τον ύφαλο που υπάρχει στην πορεία προς το λιμάνι της Παροικιάς. Χάθηκαν 81 επιβάτες.
Αντιδρώντας στην καταστροφή, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης κάνει μια δήλωση που, είμαι βέβαιος, θα συμβάλλει στην κάθε άλλο παρά γενναιόδωρη αποτίμηση της θητείας του και του ίδιου από τους ιστορικούς του μέλλοντος: «Αυτή είναι η Ελλάδα, δεν την γνωρίζουμε;...» Με άλλα λόγια, η ευθύνη για το ναυάγιο και τους 81 νεκρούς ανήκει στην «Ελλάδα», την απρόσωπη έννοια «Ελλάδα» που, κατά τον τότε πρωθυπουργό, είναι ένας συνδυασμός ερασιτεχνισμού, ανευθυνότητας, αμέλειας και τριτοκοσμικών λειτουργιών.
Το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα δεν αφορούσε στο δημόσιο. Ήταν ένα δυστύχημα που αφορούσε αποκλειστικά σε δυσλειτουργία μιας ιδιωτικής εταιρίας. Όμως, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος θεώρησε εκείνη τη στιγμή καθήκον του να αναλάβει τον ρόλο σχολιαστή και να επιδοθεί στο αγαπημένο άθλημα της πλειοψηφίας των πολιτών αυτής της χώρας: την αυτομαστίγωση, ως φυσιολογική συνέπεια του συνδρόμου της Ψωροκώσταινας που μας διακρίνει.
Όμως, στα 10 χρόνια πριν από το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα, η Ευρώπη έζησε μια σειρά ναυτικών καταστροφών, η κάθε μια από τις οποίες είχε πολύ περισσότερα θύματα από το ναυάγιο έξω από την Πάρο.
Το 1994 πνίγηκαν 852 άνθρωποι όταν βούλιαξε το πλοίο Εστόνια σε ταξίδι στην Βαλτική θάλασσα γιατί δεν είχαν κλείσει καλά τους καταπέλτες του πλοίου. Το 1987 το Βρετανικό φέρι Herald of Free Enterprise βούλιαξε λίγο μετά τον απόπλου του από το λιμάνι Τζέερμπρυγκε του Βελγίου, επίσης λόγω ελλιπούς ασφάλισης του καταπέλτη του πλοίου από το πλήρωμα: 193 επιβάτες και πλήρωμα πνίγηκαν στο ναυάγιο. Το 1990 έπιασε φωτιά το πλοίο Scandinavian Star, με σημαία Δανίας, ενώ έπλεε στην Βαλτική, με αποτέλεσμα τον θάνατο 159 επιβατών.
Δε θυμάμαι να διάβασα τότε κάποιον από τους πρωθυπουργούς ή τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών που ενεπλάκησαν στα πολύνεκρα δυστυχήματα να λένε «Αυτή είναι η Εσθονία/Βρετανία/Δανία». Ευχήθηκαν συλλυπητήρια στις οικογένειες των θυμάτων, διεξήγαγαν έρευνες για τα αίτια των δυστυχημάτων, δίκασαν και καταδίκασαν υπεύθυνους, θεσμοθέτησαν μεταρρυθμίσεις για να μην επαναληφθούν τέτοια επεισόδια.
Το ίδιο ακριβώς έκανε και η Ελλάδα. Το πλήρωμα του Εξπρές Σάμινα και οι υπεύθυνοι της πλοιοκτήτριας εταιρίας δικάσθηκαν και καταδικάσθηκαν σε βαριές ποινές φυλάκισης. Μόνο που στη δικιά μας περίπτωση, η αντιμετώπιση της τραγωδίας διανθίστηκε από επικολυρικές κορώνες σχετικά με τα, δήθεν, εθνικά μας ελαττώματα και κακομοιριά.
Είναι ενδιαφέρον ότι η προχθεσινή τραγωδία στα Τέμπη συνδέεται με μια ευθεία γραμμή με τον πρωθυπουργό του «Αυτή είναι η Ελλάδα». Γιατί η Ελλάδα, ο ΟΣΕ, προμηθεύτηκε το 2001 ένα πλήρες σύστημα ηλεκτρονικού ελέγχου της κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, το οποίο ποτέ δεν εγκαταστάθηκε από την Κυβέρνηση που το προμηθεύτηκε, παρ’ ότι ήταν κυβέρνηση για άλλα τρία χρόνια μετά την αγορά του. Εάν το σύστημα αυτό είχε εγκατασταθεί και λειτουργούσε, το προχθεσινό ατύχημα δε θα γινόταν. Άρα, η «Ελλάδα» είναι «έτσι» γιατί είχε πρωθυπουργό τον άνθρωπο που ήξερε να κάνει σχόλια αλλά δε μπορούσε να κυβερνήσει...
Άλμα στο σήμερα. Αμέσως μόλις ξημέρωσε η Τετάρτη, άρχισαν οι ομοβροντίες, από παντού, σχετικά με το πόσο «τριτοκοσμικοί» και «αδιόρθωτοι» είμαστε και για το πόσο «κατά τύχη ζούμε» στη χώρα αυτή. Για άλλη μια φορά, όμως, οι έμποροι της μιζέριας και της Ψωροκώσταινας πουλάνε ληγμένο εμπόρευμα.
Τον Νοέμβριο του 2000, τελεφερίκ σε σήραγγα των Αυστριακών Άλπεων πιάνει φωτιά με αποτέλεσμα να απανθρακωθούν 155 άνθρωποι. Το 1998, ταχεία των Γερμανικών σιδηροδρόμων χτυπάει σε γέφυρα με ταχύτητα 200 χλμ την ώρα με αποτέλεσμα τον θάνατο 101 επιβατών. Το 2013, αμαξοστοιχία προαστιακού σιδηροδρόμου στην Ισπανία εκτροχιάζεται λόγω υπερβολικής ταχύτητας με αποτέλεσμα τον θάνατο 80 ανθρώπων. Αμαξοστοιχία του μετρό της Βαλένθια το 2006 προσκρούει με υπερβολική ταχύτητα στα τοιχώματα της σήραγγας με αποτέλεσμα τον θάνατο 43 επιβατών.
Αυστρία. Γερμανία. Ισπανία. Τρεις Ευρωπαϊκές χώρες με σιδηροδρομικά δίκτυα που συγκαταλέγονται ανάμεσα στα καλύτερα του κόσμου. Κι όμως, υπέστησαν καταστροφικά δυστυχήματα με δεκάδες νεκρούς. Ποιος τόλμησε να δηλώσει δημόσια μετά τα ατυχήματα αυτά ότι η Αυστρία είναι «τριτοκοσμική χώρα και ο πολίτης αισθάνεται απροστάτευτος» ή ότι η Γερμανία «αυτή είναι, δεν την ξέρουμε;» ή ότι η Ισπανία «ποτέ δε θα αλλάξει και κατά τύχη ζούνε οι Ισπανοί;»
Αστεία πράγματα
Τέλος, έχουμε την αντιπολίτευση και τις αναπόφευκτες αντικυβερνητικές κορώνες που θα ακούσουμε τις επόμενες μέρες σχετικά με «κυβερνητικές ευθύνες» και «εγκληματική αμέλεια» για την έλλειψη ασφάλειας στις σιδηροδρομικές συγκοινωνίες, και άλλα λυρικά παρόμοια. Να ποια είναι η αλήθεια σχετικά με την ασφάλεια των Ελληνικών σιδηροδρόμων:
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2014 η Ελλάδα βρισκόταν στην 8η θέση στην Ευρώπη σε θανάτους που είχαν σχέση με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Στα τέλη του 2015, ύστερα από ένα χρόνο κυβέρνησης ΠΦΑ, ανέβηκε στην 1η θέση, όπου και παρέμεινε μέχρι και το 2019.
Αυτή είναι η πραγματικότητα
Κανείς δε λέει ότι η χώρα είναι Ελβετία. Ούτε, καν, ότι δεν έχουμε εκατοντάδες μεγάλα ή μικρά προβλήματα που απαιτούν λύση, πολλά εκ των οποίων εκκρεμούν από χρόνια ή δεκαετίες. Όμως, σε αυτό δε διαφέρουμε από σχεδόν κάθε άλλη χώρα του κόσμου και της Ευρώπης.
Σε αυτό, δυστυχώς, που διαφέρουμε από τις άλλες χώρες, σ’ αυτό που ξεχωρίζουμε είναι η έλλειψη ψυχραιμίας και ορθολογικής αποτίμησης της πραγματικότητας καθώς το σύνδρομο κατωτερότητας που έχει παρεισφρήσει στο DNA μας και μας παραλύει κάθε φορά που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια δυσκολία ή να σχεδιάσουμε μια υπέρβαση.
*Ο Περικλής Φ. Κωνσταντινίδης είναι ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της επενδυτικής εταιρίας Syracuse Main, Inc.
