Εάν υπάρχει ένα εκπαιδευτικό επίπεδο που όντως τα τελευταία πολλά χρόνια στη χώρα μας είχε περάσει σε δεύτερη μοίρα, αυτό ήταν η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση. Σε όλο τον κόσμο, η επένδυση στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στις προτεραιότητες των κρατών και των κυβερνήσεων, με δεδομένη την υψηλή σημασία που έχει αυτή για την οικονομική ανάπτυξη, την ενίσχυση της παραγωγικότητας, και βέβαια την καταπολέμηση της ανεργίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της Στρατηγικής της για την Εκπαίδευση και τη μετάβαση στην Κοινωνία της Γνώσης, έθεσε τις τελευταίες δύο δεκαετίες την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Και όχι τυχαία, αφού τα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θεωρούνται είναι άμεσα συνδεδεμένα με την παραγωγικότητα, αποδοτικότητα και ανθεκτικότητα των οικονομικών και παραγωγικών συστημάτων.
Στην Ελλάδα, όμως, η εικόνα ήταν έως πρόσφατα σημαντικά διαφορετική, αφού η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση δεν γνώριζε κοινωνική αποδοχή, δεν ήταν ελκυστική επιλογή για τους νεότερους, και η αποτελεσματικότητά της ως προς την προετοιμασία αυτών αμφισβητούνταν συνεχώς. Τα αποτέλεσμα ήταν αν βρίσκεται για χρόνια στις τελευταίες θέσεις των κρατών - μελών της Ε.Ε. για την ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης και τη συμμετοχή των νέων σε αυτήν, αλλά και στις τελευταίες θέσεις στους δείκτες δεξιοτήτων.
Είχε καταστεί κοινός τόπος σε όλους, εξάλλου, και τεκμηριωθεί από ένα πλήθος μελετών και ερευνών, πως παρά την υψηλή ανεργία, και ιδιαίτερα των νέων, ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που αναζητούσαν εργατικό δυναμικό δεν έβρισκαν τις ειδικότητες και τις γνώσεις που ζητούσαν. Με την αναντιστοιχία αυτή μεταξύ ζήτησης και προσφοράς στην αγορά εργασίας να τροφοδοτεί τη διατήρηση της ανεργίας περαιτέρω, και τη χαμηλή συμμετοχή των νέων στην απασχόληση, δύο από τις βασικότερες διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας.
Ήταν σαφές, επομένως, πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Ούτε για το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, ούτε για το ανθρώπινο δυναμικό, ούτε για τις επιχειρήσεις και την εθνική οικονομία. Κάτι που γνωρίζαμε όλοι, αλλά το συντηρήσουμε είτε με τις πράξεις είτε με την αδράνειά μας, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές αρχές και πρακτικές, αλλά και με την κοινή λογική.
Η κατάσταση αυτή άρχισε να αλλάζει από το καλοκαίρι του 2019, όταν μετά τις εθνικές εκλογές σχηματίστηκε Κυβέρνηση από τη Νέα Δημοκρατία, με Πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων ξεκίνησε να υλοποιεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, σε όλες του τις βαθμίδες. Άλλωστε, είχε προηγηθεί την περίοδο 2017 – 2018 η κατάρτιση του προγράμματος του κόμματος για την εκπαίδευση, το οποίο είχε παρουσιαστεί στους πολίτες και το οποίο αποτέλεσε τον οδικό χάρτη για την υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών.
Για όσους γνωρίζουμε ειδικότερα το χώρο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, τα όσα έγιναν σε αυτόν τα τελευταία τρεισήμισι και πλέον χρόνια ήταν, χωρίς υπερβολή, εμφατικά. Επιχειρήθηκε να αλλάξουν τα πάντα στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε να πάψει να είναι ο «φτωχός συγγενής» του εγχώριου εκπαιδευτικού συστήματος.
Μέσα από μεθοδικές, άρτια σχεδιασμένες, και συντονισμένες παρεμβάσεις, η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση άρχισε να αναβαθμίζεται δραστικά, και να προσεγγίζει τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες και κοινές πρακτικές.
Εκσυγχρονίστηκε το σχετικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο και άρχισε να βάζει τάξη με ολοκληρωμένο τρόπο σε ένα έως τότε νεφελώδες τοπίο. Διαμορφώθηκε για πρώτη φορά κοινός στρατηγικός σχεδιασμός στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, ανά επίπεδο προσόντων 3,4 και 5, ώστε να σταματήσουν οι επικαλύψεις μεταξύ των διαφορετικών δομών και υπηρεσιών. Καθιερώθηκε νέο, σύγχρονο σύστημα διακυβέρνησης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, σε κεντρικό, περιφερειακό και επιστημονικό επίπεδο, με εμπλοκή και των κοινωνικών εταίρων και παραγωγικών φορέων, οι οποίοι και γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και αγοράς εργασίας, και πώς αυτές μπορούν να αποτυπωθούν στις ειδικότητες που θα παρέχει η επαγγελματική εκπαίδευση.
Επιπλέον, αναβαθμίζεται η παρεχόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση, αρχική και συνεχιζόμενη, σε επίπεδο δομών, διαδικασιών, προγραμμάτων σπουδών και πιστοποίησης. Ιδρύθηκαν πέντε νέα Θεματικά και δέκα Πειραματικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, με στόχο να επεκταθούν σταδιακά σε υφιστάμενες δομές. Αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός του συνόλου των δομών, ενισχύεται το ανθρώπινο δυναμικό τους, ενώ προωθούνται συμπράξεις με Πανεπιστήμια, Επιμελητήρια, επιχειρήσεις, αλλά και φορείς εκτός Ελλάδος, ώστε το σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης να συνδεθεί με τις διεθνείς τάσεις και εξελίξεις.
Μαζί με τα παραπάνω, δρομολογείται και πλήθος δράσεων εκσυγχρονισμού και βελτίωσης του συστήματος, των δομών και υποδομών, των υπηρεσιών, των προγραμμάτων εκπαίδευσης και των δυνατοτήτων, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΕΣΠΑ.
Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση άλλαξε πρόσωπο και συνεχίζει να αλλάζει διαρκώς. Εξελίσσεται σε ουσιαστική και ελκυστική εναλλακτική επιλογή για τους απόφοιτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε να ενισχύσουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους και να βελτιώσουν την εργασιακή τους προοπτική. Οι αρμόδιες αρχές και φορείς αφουγκράζονται τις ανάγκες και τα προβλήματα της οικονομίας, της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας, διαμορφώνουν έξυπνες και ευέλικτες λύσεις, και τις εφαρμόζουν, ανατρέποντας παγιωμένες νοοτροπίες πολλών ετών.
Η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας πραγματοποίησε στον δύσκολο αυτό χώρο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης μια μικρή επανάσταση, χωρίς θόρυβο και τυμπανοκρουσίες, αλλά με πυκνό και μετρήσιμο έργο. Ήταν δε απόλυτα συνεπής με όσα παρουσίασε πριν τις εκλογές του 2019, τα οποία και έκανε πράξη. Υπάρχουν αναμφίβολα πολλά ακόμα που μπορούν και πρέπει να γίνουν, κάποια για τα οποία έχουν τεθεί τα θεμέλια ή έχουν δρομολογηθεί ή σχεδιάζονται. Ο σχηματισμός κυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία ύστερα από τις επερχόμενες εθνικές εκλογές, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη θέση του Πρωθυπουργού, που έχει άλλωστε υπογραμμίσει τη βαρύτητα που δίνει ο ίδιος στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης, θα δώσει τη δυνατότητα ώστε να ολοκληρωθεί το σημαντικό αυτό μεταρρυθμιστικό έργο, που θα επεκτείνει περαιτέρω τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες για τους νέους, για την οικονομία και για την κοινωνία.
*Ο Γιώργος Βρεττάκος είναι Μηχανολόγος Μηχανικός και υποψήφιος Βουλευτής στη Β΄ Πειραιά με τη Νέα Δημοκρατία
