Η κλιματική κρίση καθιστά τις πυρκαγιές πιο επιθετικές. Παράλληλα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με νέες κλιματικές συνθήκες, ενώ οι περισσότερες πυρκαγιές οφείλονται σε εμπρησμό. Σχετικά με τις επιπτώσεις των πυρκαγιών των τελευταίων ετών, ο καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κλιματική αλλαγή, Κωνσταντίνος Καρτάλης, αναφέρει πως είναι «εξαιρετικά δυσμενείς».
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
Ξεπηδούν συνεχώς νέα πύρινα μέτωπα. Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις πυρκαγιές;
Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε τόσα πύρινα μέτωπα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις πυρκαγιές. Αντιθέτως, πρέπει να μάθουμε να ζούμε με νέες κλιματικές συνθήκες που επιβάλλουν άλλα σχέδια ανθεκτικότητας στους φυσικούς κινδύνους, είτε πρόκειται για δασική πυρκαγιά, πλημμύρα, καύσωνες, κλπ. Ό,τι ξέραμε, αλλάζει. Οι προκλήσεις δεν αντιμετωπίζονται με τα παραδοσιακά μέσα.
Τι οδηγεί στις πυρκαγιές και ποια η συσχέτιση με την κλιματική κρίση;
Το 80% είναι από εμπρησμούς. Το υπόλοιπο 20% μπορεί να είναι από υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας και κεραυνούς. Η κλιματική κρίση καθιστά τις δασικές πυρκαγιές περισσότερο επιθετικές και πιό εύκολα εξαπλώσιμες λόγω της μείωσης των βροχοπτώσεων και των επίμονων καυσώνων που συνδυαστικά προκαλούν την ξήρανση της δασικής ύλης.
Όμως η κλιματική κρίση δεν ευθύνεται για όλες τις πυρκαγιές και είναι λάθος να την επικαλούμαστε σε κάθε φυσική καταστροφή καθώς έτσι δίνεται η εντύπωση ότι το κακό είναι αναπόφευκτο και κάθε προσπάθεια ανώφελη. Δεν το πιστεύω αυτό.
Ποιες οι επιπτώσεις στην Αττική και γενικότερα στην Ελλάδα εξαιτίας των συνεχών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια;
Οι δασικές πυρκαγιές έχουν εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις, καθώς επηρεάζουν το φυσικό περιβάλλον, το κλίμα, την ανθρώπινη υγεία, την κοινωνία και την οικονομία. Η καταστροφή της φυσικής βλάστησης αποσαθρώνει το έδαφος (με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι πλημμύρες), υποβαθμίζει την ποιότητα του νερού, ενώ οι επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα είναι συχνά μη αναστρέψιμες.
Σε ό,τι αφορά στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον, οι επιπτώσεις αφορούν την ποιότητα του αέρα που υποβαθμίζεται λόγω των αιωρούμενων σωματιδίων που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι σε πρόσφατες δασικές πυρκαγιές σημειώθηκε υπέρβαση του ορίου που θέτει η νομοθεσία κατά 20 φορές.
Οι πυρκαγιές εκπέμπουν επίσης σημαντικές ποσότητες θερμοκηπιακών αερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο με αποτέλεσμα να συνεισφέρουν στην κλιματική αλλαγή, ενώ η απώλεια των δασών περιορίζει σημαντικά το φυσικό μηχανισμό απομάκρυνσης διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Τέλος, μία σειρά από παραγωγικούς τομείς όπως η γεωργία και ο τουρισμός δέχονται σημαντικά πλήγματα.
Ένα μήνυμα που προκύπτει από τις δασικές πυρκαγιές είναι ότι δεν χωρά καμία έκπτωση στην προστασία των περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000, δηλαδή με άλλα λόγια θα πρέπει να εγκαταλειφθεί κάθε σκέψη για την αλλαγή του χαρακτήρα τους.
Πώς αξιολογείτε την αντίδραση του κρατικού μηχανισμού στις πυρκαγιές και τις εκκενώσεις που έγιναν;
Θεωρώ τις εκκενώσεις των οικισμών, ένα αναγκαίο προληπτικό μέτρο. Κανένα ρίσκο δεν χωράει όταν πρόκειται για ανθρώπινες ζωές. Καλύτερα να κάνεις μία εκκένωση που μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν χρειάζονταν, αντί να χάσεις μία εκκένωση. Σε ότι αφορά στην αντίδραση του κρατικού μηχανισμού, καλό είναι όλες οι αποτιμήσεις να γίνουν όταν σβήσει και η τελευταία δασική πυρκαγιά.
