Σύμφωνα με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες, αργότερα σήμερα είναι πολύ πιθανόν να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πάνω στο θέμα της ανώτατης επιτρεπόμενης τιμής αγοράς φυσικού αερίου.
Μέχρι τώρα οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών δεν είναι μικρές, καθώς φαίνεται πως υπάρχουν δύο βασικές απόψεις: η άποψη που λέει πως πρέπει αυτή η τιμή να είναι χαμηλή, αρκετά κάτω από τα 200 Ευρώ/Mwh, έτσι ώστε να μην υπάρχουν πολλά περιθώρια κερδοσκοπικών κινήσεων στις χρηματιστηριακές αγορές φυσικού αερίου και η άποψη που λέει πως η τιμή πρέπει να είναι πολύ ψηλότερη, ίσως και στα 300 Ευρώ/Mwh, αφενός για να υπάρχει κίνητρο μείωσης της κατανάλωσης και αφετέρου γιατί μία «χαμηλή» τιμή μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα ομαλού εφοδιασμού των χωρών της Ε.Ε. Είναι λίγο πολύ γνωστό πως την πρώτη άποψη την υποστηρίζουν με θέρμη η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Πολωνία και η Ιταλία ενώ την δεύτερη η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters από την προηγούμενη εβδομάδα, αμέσως μετά την τελευταία συνάντηση των αρμόδιων υπουργών της Ε.Ε., έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις και το μόνο σημαντικό εμπόδιο που παραμένει είναι αυτό του ορισμού της ανώτατης τιμής. Ο μηχανισμός ενεργοποίησης της απαγόρευσης αγορών φυσικού αερίου πάνω από την τιμή που τελικά θα οριστεί, το πλαφόν όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε, μάλλον δεν θα είναι πολύ απλός.
Η πρόταση της Τσεχικής προεδρίας της Ε.Ε. προβλέπει πως η ενεργοποίηση θα γίνεται αν η τιμή του συμβολαίου του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου (Dutch TTF) στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων ξεπεράσει για τρεις συνεχόμενες μέρες την τιμή του πλαφόν που θα αποφασίσει τελικά η Ε.Ε. (η τσεχική προεδρία είχε προτείνει την τιμή των 200 Ευρώ/Mwh).
Αυτή δεν θα είναι η μόνη προϋπόθεση ενεργοποίησης, καθώς η χρηματιστηριακή τιμή του συμβολαίου Dutch TTF θα πρέπει να υπερβαίνει κατά 35 Ευρώ/Mwh μία τιμή αναφοράς για τα φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Σύμφωνα με τον Τσέχο υπουργό ενέργειας, τα κράτη μέλη έχουν ήδη συμφωνήσει πως το πλαφόν δεν θα έχει ισχύ, τουλάχιστον αρχικά, σε ιδιωτικές συμφωνίες αγοράς φυσικού αερίου πέρα από τα διεθνή χρηματιστήρια.
Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος πως σήμερα θα επιτευχθεί συμφωνία γιατί οι διαφωνίες μεταξύ των δύο «παρατάξεων» είναι ακόμα μεγάλες. Σύμφωνα με το Reuters, σημαντικό ρόλο θα παίξει η Γαλλία η οποία αρχικά είχε υποστηρίξει τις θέσεις της ομάδας που επιθυμεί μία χαμηλή τιμή πλαφόν και στην συνέχεια εξέφρασε φόβους για τις πιθανές αρνητικές συνέπειες αυτού του μέτρου στις διεθνείς αγορές.
Η τελική της στάση είναι σχεδόν βέβαιο πως θα επηρεάσει σημαντικά τις συνομιλίες. Μία άλλη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι και η πρόσφατη παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, εκπρόσωποι της οποίας είχαν δηλώσει πως «ο παρών σχεδιασμός του μηχανισμού ρύθμισης των τιμών του φυσικού αερίου θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να θέσει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα της Ευρωζώνης».
Δεν ξέρουμε περισσότερες λεπτομέρειες για το τι ακριβώς φοβάται η ΕΚΤ, θεωρούμε όμως αδύνατον να μην ληφθούν υπόψη οι προβληματισμοί της πριν την λήψη των τελικών αποφάσεων από τα κράτη μέλη.
Δεν ξέρουμε πότε θα επιτευχθεί η τελική συμφωνία για το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, ίσως αύριο ίσως σε λίγες εβδομάδες. Δεν μπορούμε να είμαστε και σίγουροι για την τελική μορφή αυτού του μηχανισμού. Μπορούμε όμως να πούμε πως και τα δύο «στρατόπεδα» μέσα στην Ε.Ε. έχουν σοβαρά επιχειρήματα στο οπλοστάσιό τους.
Οι χώρες που επιδιώκουν την θεσμοθέτηση μίας χαμηλής τιμής για το πλαφόν ανησυχούν για το κόστος της υψηλής τιμής του φυσικού αερίου και κατ’ επέκταση του ηλεκτρικού ρεύματος πάνω στους κρατικούς προϋπολογισμούς τους, καθώς είναι βέβαιο πως θα πρέπει να συνεχίσουν την οικονομική ενίσχυση των πολιτών και των επιχειρήσεών τους.
Η άλλη «παράταξη» ανησυχεί για τις παρενέργειες που μπορεί να έχει η εφαρμογή ενός χαμηλού πλαφόν στον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς. Αν συμβεί κάτι στις διεθνείς αγορές και η τιμή ανεβεί παντού και ξεπεράσει το ευρωπαϊκό πλαφόν, οι διεθνείς προμηθευτές φυσικού αερίου δεν πρόκειται να κάνουν εύκολα χάρη στην Ευρώπη πουλώντας το αέριό τους φθηνότερα απ’ όσο θα μπορούν να το πουλήσουν στους πρόθυμους Ασιάτες πελάτες τους.
Όπως παρατήρησε εύστοχα πριν μερικές εβδομάδες ο γνωστός αρθρογράφος του Bloomberg Javier Blas, η πρώτη ομάδα δεν μπορεί να εξηγήσει στην δεύτερη πως θα αποφευχθεί η πιθανή ανωμαλία στον εφοδιασμό και η δεύτερη δεν μπορεί να εξηγήσει στην πρώτη που θα βρεθούν τα χρήματα για την ενίσχυση των πολιτών αν η τιμή φθάσει και πάλι στα ύψη του προηγούμενου Αυγούστου.
Εδώ βέβαια υπάρχει και μία κρίσιμη λεπτομέρεια, η οποία έχει άμεση σχέση με την αρχηγό της δεύτερης παράταξης, δηλαδή την Γερμανία. Η Γερμανία έχει την οικονομική δυνατότητα να ενισχύσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ενώ οι περισσότερες άλλες χώρες δεν την έχουν και θα χρειαστούν την βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που φυσικά δεν ενθουσιάζει την Γερμανία.
Αν όμως καταλαβαίνουμε καλά, το γεγονός ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν πως η ανώτατη επιτρεπτή τιμή αγοράς δεν θα εφαρμόζεται στις συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου εκτός χρηματιστηριακών αγορών μπορεί να είναι μία παραχώρηση προς την Γερμανία, η οποία γενικά κινείται αυτόνομα σε αυτόν τον τομέα.
Ο συλλογισμός μας μπορεί να είναι κάπως «τραβηγμένος από τα μαλλιά», υποθέτουμε όμως πως αυτή η εξαίρεση μπορεί να είναι απαίτηση της Γερμανίας προκειμένου να μπορεί να συνεχίσει τον εφοδιασμό της με φυσικό αέριο ακόμα και αν έχει ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός επιβολής πλαφόν.
Δεν ξεχνάμε πως η καλοκαιρινή εκτόξευση των τιμών του πολύτιμου αυτού καυσίμου οφείλεται σε έναν βαθμό και στην απεγνωσμένη προσπάθεια των ευρωπαϊκών χωρών, με προεξάρχουσα την Γερμανία, να εξασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου πληρώνοντας όσο όσο.
Ανεξάρτητα όμως από τις προθέσεις της Γερμανίας, πραγματικές ή στην φαντασία μας, η απάντηση στον σημερινό μας τίτλο δεν είναι καθόλου εύκολη. Εφόσον υπάρξει τελικά συμφωνία αργότερα σήμερα, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι επιπτώσεις θα έχει στην αγορά φυσικού αερίου.
Αν οι καιρικές συνθήκες συνεχίσουν να μην είναι πολύ ακραίες στην Ευρώπη και την Ασία και οι ευρωπαίοι καταναλωτές δεν σταματήσουν την προσπάθεια περιορισμού της κατανάλωσης, το πιθανότερο είναι πως οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν πρόκειται να παίξουν κανένα ουσιαστικό ρόλο μέχρι το τέλος του χειμώνα καθώς οι διεθνείς τιμές δεν θα έχουν κανέναν λόγο να ανεβούν και να πλησιάσουν την ανώτατη ευρωπαϊκή τιμή.
Από το τέλος του χειμώνα και μετά, το τι θα γίνει θα εξαρτηθεί από το ύψος των ευρωπαϊκών αποθεμάτων εκείνη την εποχή, καθώς αυτό θα κρίνει το πόσο υψηλή θα είναι η ζήτηση και κατ’ επέκταση την πορεία των τιμών. Αν επιβεβαιωθεί το θετικό σενάριο στο οποίο αναφέρθηκε την Παρασκευή το Black Box (Στον διάδρομο απογείωσης η Intrakat, έρχεται η ώρα της Eldorado και κινητικότητα στη Lavipharm| Liberal) τότε η πιθανότητα ενεργοποίησης του μηχανισμού ανώτατης τιμής θα παραμείνει μικρή για ακόμα περισσότερους μήνες. Υπενθυμίζουμε πως το σενάριο αυτό προβλέπει πως στο τέλος του Μαρτίου τα αποθέματα στις χώρες της Ε.Ε. θα είναι σημαντικά ανώτερα από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας.
Αν όμως ο καιρός χαλάσει και τα ψυχρά μέτωπα αρχίσουν να επισκέπτονται τακτικά την Ευρώπη και την Ασία, τότε τα πράγματα δεν θα είναι και πολύ απλά, ίσως μάλιστα να είναι αρκετά δύσκολα. Εφόσον η πρόταση της τσεχικής προεδρίας γίνει τελικά αποδεκτή όσον αφορά στο ύψος του πλαφόν και αυτό οριστεί στα 200 Ευρώ/Mwh, τότε η ενεργοποίηση του σχετικού μηχανισμού δεν θα αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Δεδομένου του ότι πολύ συχνά οι μηχανισμοί τύπου πλαφόν λειτουργούν σαν μαγνήτες, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα μίας γρήγορης κίνησης των χρηματιστηριακών τιμών του φυσικού αερίου προς αυτό το επίπεδο. Μη γνωρίζοντας ακόμα τις λεπτομέρειες του μηχανισμού δεν είναι δυνατόν να προβλέψουμε το τι θα γίνει σε μία τέτοια περίπτωση. Αν είναι πραγματικά αυστηρός και δεν είναι γεμάτος παραθυράκια, τότε είναι βέβαιο πως θα μειωθεί απότομα η ζήτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το πως θα αντιδράσουν οι προμηθευτές θα εξαρτηθεί στην ουσία από το πόσο μεγάλη ανάγκη θα έχουν τότε οι χώρες της Ασίας. Αν δεν έχουν μεγάλη ανάγκη, τότε δεν πρόκειται να αυξήσουν τις παραγγελίες τους, καθώς δεν θα έχουν κανένα συμφέρον να ανεβάσουν μόνοι τους την τιμή του αερίου. Σε μία τέτοια περίπτωση το πλαφόν ίσως έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα και συντελέσει σε μία γρήγορη αποθέρμανση της κατάστασης και πτώση των τιμών, αφού οι προμηθευτές δεν θα έχουν και πολλές επιλογές στην διάθεσή του.
Το πολύ δύσκολο σενάριο είναι αυτό στο οποίο οι μεγάλοι Ασιάτες καταναλωτές θα έχουν πραγματικά μεγάλη ανάγκη να παραγγείλουν άμεσα φυσικό αέριο. Τότε θα πληρώσουν αυτοί τις αυξημένες τιμές και θα επιβεβαιωθούν οι γερμανικοί φόβοι, καθώς τα φορτία LNG θα αλλάζουν πορεία και αντί για την Ευρώπη θα κατευθύνονται προς την Ασία, θα γίνει δηλαδή το αντίθετο από αυτό που έγινε στο τέλος του 2021 και μέχρι το καλοκαίρι του 2022.
Δύσκολη λοιπόν η οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις επιπτώσεις της πιθανής ευρωπαϊκής συμφωνίας για επιβολή πλαφόν στην τιμή αγοράς φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη. Εύκολο όμως να επανέλθουμε σε κάτι πολύ σημαντικό: ο μόνος πραγματικός τρόπος να προστατευθούμε από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου (και της ενέργειας γενικότερα) είναι να μειώσουμε την κατανάλωση όσο περισσότερο μπορούμε, ειδικά αν οι καιρικές συνθήκες μας δίνουν την δυνατότητα να το κάνουμε. Άλλη μέθοδος προστασίας που να εξαρτάται μόνο από εμάς δεν υπάρχει.
