Ήταν πέρυσι περίπου τέτοια εποχή όταν στην 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, 200 χώρες δεσμεύτηκαν να βοηθήσουν να φτάσουμε στο «καθαρό μηδέν» (net zero).
Το net zero δεν είναι παρά εκείνο το κομβικό σημείο που θέλουμε να έχουμε φτάσει μέχρι το 2050, στο οποίο η ατμόσφαιρα δεν θα εκπέμπει πλέον αέρια του θερμοκηπίου, σηματοδοτώντας έτσι και την παύση της υπερθέρμανσης της Γης. Μάλιστα, μόνο πέρυσι, ο κόσμος επένδυσε 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια στην κλιματική τεχνολογία, κυρίως στις ΑΠΕ και στην ηλεκτροκίνηση των μεταφορών.
Για την πλήρη επίτευξη, όμως, του στόχου αυτού υπάρχουν βασικά στάδια που πρέπει να «περαστούν». Η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές στον τομέα της ενέργειας, ο πλήρης εξηλεκτρισμός και η αντιμετώπιση των υπολειμματικών εκπομπών είναι ζωτικής σημασίας για τη μετάβαση στο μηδενικό ισοζύγιο.
Αυτές οι τρεις βασικές προκλήσεις, για την επίτευξη των στόχων καθαρού μηδενικού ισοζυγίου, προκύπτουν από την ετήσια εμβληματική έκθεση Global Energy Scenarios 2024 της Rystad Energy. Η έκθεση που μόλις κυκλοφόρησε, παρέχει έναν στρατηγικό οδικό χάρτη για ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα και μια εμπεριστατωμένη ματιά στο τι θα χρειαστεί για να επιτευχθεί το σενάριο περί διατήρησης υπερθέρμανσης του πλανήτη σε περίπου 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Η επίτευξη του στόχου για καθαρές μηδενικές εκπομπές που απαιτείται για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα απαιτήσει έναν άνευ προηγουμένου μετασχηματισμό του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος - μια πραγματική επένδυση σε αυτό. Η προσπάθεια αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά πρέπει να γίνει πολύ περισσότερη δουλειά για τη δημιουργία ενός βιώσιμου και ανθεκτικού συστήματος, που θα μπορεί να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση, μειώνοντας παράλληλα σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Ο χρόνος δεν είναι με το «μέρος» μας. Έχουμε μόλις 26 χρόνια για να σημειώσουμε πρόοδο στην ενεργειακή απόδοση, την αιολική ενέργεια, την ηλιακή υποδομή, την αποθήκευση ενέργειας και πολλά άλλα. Με μια στοχευμένη επένδυση σε ένα νέο ενεργειακό σύστημα και αντιμετωπίζοντας κατά μέτωπο τις προκλήσεις, φαίνεται πως «γεννάται» η ελπίδα για να καταφέρουμε να πιάσουμε το «Net-Zero 2050», όσο απίθανο κι αν μπορεί να μοιάζει τώρα. Συνδυάζοντας δράση και πρόληψη, τότε ο στόχος για το καθαρό μηδέν, έρχεται πιο κοντά μας για να τον «αγγίξουμε».
Γιατί αυτές οι προκλήσεις;
Η απαλλαγή από τον άνθρακα, μόνο στον τομέα της ενέργειας συμβάλλει κατά 40% στις στοχευμένες μειώσεις, ενώ η ηλεκτροκίνηση στις μεταφορές, τη βιομηχανία και τα κτίρια προσθέτει άλλο ένα 40%. Η αντιμετώπιση του υπόλοιπου 20% επικεντρώνεται στις υπολειμματικές εκπομπές, ιδίως σε τομείς που είναι δύσκολο να ηλεκτροδοτηθούν πλήρως. Η κατανομή αυτή αντικατοπτρίζει την ισορροπία που απαιτείται για τη μείωση των εκπομπών, τονίζοντας τη σημασία της υιοθέτησης τεχνολογιών και ισχυρών πλαισίων πολιτικής.
Η ηλεκτροδότηση της οικονομίας αναδιαμορφώνει τη ζήτηση σε όλους τους βασικούς τομείς, αλλάζοντας ριζικά το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο. Στον τομέα των μεταφορών, για παράδειγμα, παρατηρείται ταχεία στροφή προς τα ηλεκτρικά οχήματα (EV), τα οποία αναμένεται να αντιπροσωπεύουν το 23% των παγκόσμιων πωλήσεων επιβατικών οχημάτων το 2024. Τα οφέλη της ηλεκτροκίνησης, όσον αφορά την αποδοτικότητα, είναι εξίσου αξιοσημείωτα. Τα ηλεκτρικά συστήματα, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα και οι αντλίες θερμότητας, είναι πολύ πιο αποδοτικά από τις τεχνολογίες που βασίζονται στην καύση.
Η αντιμετώπιση των υπολειμματικών εκπομπών, οι οποίες είναι πιο δύσκολο να εξαλειφθούν μέσω της ηλεκτροκίνησης, είναι επίσης κρίσιμη. Η δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα (CCUS), το πράσινο υδρογόνο και τα βιοκαύσιμα είναι απαραίτητα για τη μείωση των εκπομπών στη βαριά βιομηχανία, τις αερομεταφορές και την παραγωγή τσιμέντου. Στο τσιμέντο, για παράδειγμα, όπου οι εκπομπές είναι συνυφασμένες με τη διαδικασία παραγωγής, η CCUS προσφέρει μια βιώσιμη λύση. Η κλιμάκωση της χρήσης βιοκαυσίμων στις αερομεταφορές θα είναι επίσης το κλειδί για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών σε αυτόν τον τομέα, που είναι δύσκολο να αναχαιτιστεί.
Ειδική μνεία γίνεται και στη σημασία του μεθανίου, η οποία προσφέρει μια ευκαιρία για βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο, δεδομένης της φύσης του καυσίμου, με άμεσα οφέλη για το κλίμα. Ωστόσο, πολλά έργα παραμένουν υψηλού κινδύνου, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για στοχευμένη πολιτική στήριξη και τεχνολογική πρόοδο, ώστε να καταστούν βιώσιμες αυτές οι λύσεις.
Η έκθεση εξετάζει επίσης και ένα ακόμα σημείο στην όλη προσπάθεια που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: τις πρόσφατες καινοτομίες στη χρήση γης, όπως η αγροβολταϊκή. Με τη συνεγκατάσταση των ηλιακών εγκαταστάσεων και των γεωργικών δραστηριοτήτων, η αγροβολταϊκή επιτρέπει στις περιφέρειες να καλύψουν την αιχμή της ηλιακής ζήτησης με μόλις 1,1% της παγκόσμιας γεωργικής γης, ενώ μια επέκταση σε 3,8% θα μπορούσε να καλύψει τις συνολικές ενεργειακές ανάγκες στο πλαίσιο της πορείας 1,5°C.
