Δεν μας προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι το σκρολάρισμα στα social media δεν είναι καθόλου «πράσινο». Είναι λίγο-πολύ γνωστό πως η χρήση τους επιβαρύνει την κλιματική αλλαγή, όμως οι αριθμοί και τα νούμερα για το μεγάλο ανθρακικό τους αποτύπωμα, κυριολεκτικά «ζαλίζουν». O μέσος χρήστης social media παράγει αέρια θερμοκηπίου ισοδύναμα με το να οδηγεί 198 χιλιόμετρα με ένα βενζινοκίνητο αυτοκίνητο ετησίως.
Η καθημερινή συνήθεια της χρήσης του διαδικτύου όσο επιφανειακά αθώα ως προς το περιβάλλον κι αν φαίνεται, όχι μόνο δεν είναι αλλά αποδεικνύεται ολοένα και πιο ρυπογόνα με τεράστιο ανθρακικό αποτύπωμα. Το «κλικ» μας έχει άμεση επίπτωση, συν τοις άλλοις, στην κλιματική αλλαγή με την τηλεργασία και την τηλεκπαίδευση να δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
Αν βάλουμε στην εξίσωση και τα πολύ συζητημένα- τελευταίως- data centers και την ενέργεια που καταναλώνουν, τότε το αποτύπωμα αυτό παίρνει άλλες διαστάσεις. Τα κέντρα δεδομένων παγκοσμίως καταναλώνουν το 1-2% της συνολικής ενέργειας, αλλά αυτό το ποσοστό πιθανότατα θα αυξηθεί στο 3-4% μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ομοίως, το ChatGPT καταναλώνει 25 φορές περισσότερη ενέργεια από την Google με την κατανάλωση ενέργειας από την Tεχνητή Nοημοσύνη να αυξάνεται ραγδαία. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, μέχρι το 2030 η Tεχνητή Nοημοσύνη θα καταναλώνει διπλάσια ενέργεια από όση ολόκληρη η Γαλλία.
Τούτων δοθέντων, δε μας προξενεί εντύπωση ότι το ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα της πλατφόρμας «TikTok» αποδεικνύεται μεγαλύτερο και από αυτό ολόκληρης της Ελλάδας, σύμφωνα με μια νέα ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της πλατφόρμας social media.
Οι έρευνες
Οι εκτιμήσεις της Greenly, μιας συμβουλευτικής εταιρείας υπολογισμού άνθρακα με έδρα το Παρίσι, τοποθετούν τις εκπομπές του TikTok το 2023 στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία σε περίπου 7,6 εκατ. μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) – υψηλότερες από εκείνες που σχετίζονται με το Twitter/X και το Snapchat στην ίδια περιοχή. Συγκριτικά, λοιπόν, οι ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Ελλάδας για το 2023 ήταν 51,67 εκατ. μετρικοί τόνοι CO2e.
Το TikTok έχει 1 δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως και τα ευρήματα της Greenly τοποθετούν το αποτύπωμα άνθρακα του ακριβώς πάνω από αυτό του Instagram, παρόλο που το Instagram έχει σχεδόν διπλάσια βάση χρηστών. Ο λόγος πίσω από αυτό έγκειται στη μοναδική ικανότητα της πλατφόρμας να προκαλεί εθισμό. Ο μέσος χρήστης του Instagram ξοδεύει 30,6 λεπτά στην εφαρμογή την ημέρα. Εν τω μεταξύ, ο μέσος χρήστης του TikTok ξοδεύει 45,5 λεπτά scrolling.
«Ολόκληρος ο αλγόριθμος είναι χτισμένος γύρω από τη μαζικότητα των βίντεο», εξήγησε ο Αλέξις Νορμάν, διευθύνων σύμβουλος της Greenly. «Ο εθισμός έχει επίσης συνέπειες όσον αφορά την παροχή κινήτρων στους ανθρώπους να δημιουργούν όλο και περισσότερο αποτύπωμα άνθρακα σε ατομική βάση».
Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία αποτελούν μόλις το 15% της παγκόσμιας βάσης χρηστών του TikTok, το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα της πλατφόρμας είναι πιθανότατα περίπου 50 εκατ. μετρικοί τόνοι CO2.
Και δεδομένου ότι αυτοί οι υπολογισμοί για τα κέντρα δεδομένων δεν περιλαμβάνουν άλλες μικρότερες πηγές εκπομπών της TikTok, όπως οι εκπομπές που σχετίζονται με τους χώρους γραφείων και τις μετακινήσεις των υπαλλήλων, ακόμα και αυτός ο αριθμός πρόκειται πιθανότατα για υποεκτίμηση.
Οι χρήστες
Οι χρήστες του TikTok έχουν επίσης τις δεύτερες υψηλότερες εκπομπές ανά λεπτό χρήσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σύμφωνα με την ανάλυση της Greenly, αμέσως μετά το YouTube.
Ένα λεπτό στο TikTok θα κάψει 2,921 γραμμάρια CO2, κατά μέσο όρο, ενώ ένα λεπτό στο YouTube θα κάψει 2,923 γραμμάρια. Ένα λεπτό στο Instagram καίει 2,912 γραμμάρια.
Οι μικρές διαφορές αθροίζονται. Λόγω της τεράστιας ποσότητας περιεχομένου στην πλατφόρμα, καθώς και του μεγαλύτερου μέσου χρόνου, οι χρήστες του TikTok έχουν τις υψηλότερες ετήσιες εκπομπές.
Σύμφωνα με την ανάλυση, ο μέσος χρήστης του TikTok θα κάψει 48,49 κιλά CO2e στην εφαρμογή σε ένα χρόνο. Στη δεύτερη θέση έρχεται το YouTube, με έναν μέσο χρήστη να καίει 40,17kg CO2e. Οι χρήστες του Instagram θα κάψουν μόλις 32,52kg CO2.
Σε αντίθεση με άλλες μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, όπως η Meta και η Google, το TikTok δε δημοσιεύει αναφορές για τις εκπομπές ρύπων του. Παρότι έχει δεσμευθεί να επιτύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2030, τα δεδομένα σχετικά με τα περιβαλλοντικά του σχέδια είναι περιορισμένα. Μια από τις πιο αξιοσημείωτες κινήσεις του ήταν η δημιουργία ενός κέντρου δεδομένων 12 δισεκατομμυρίων ευρώ στη Νορβηγία που λειτουργεί αποκλειστικά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ωστόσο, η συνολική πρόοδος παραμένει ασαφής. Η μελλοντική ιδιοκτησία του TikTok παραμένει αβέβαιη, καθώς οι ΗΠΑ απαιτούν την πώλησή του από την κινεζική ByteDance έως τον Ιανουάριο του 2025. Αν το TikTok περάσει σε αμερικανική ιδιοκτησία, νέοι κανονισμοί θα μπορούσαν να απαιτήσουν μεγαλύτερη διαφάνεια στις εκπομπές.
