Ενώ η Κομισιόν καθησυχάζει για τις συνέπειες του κλεισίματος του αγωγού που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη, επισημαίνοντας ότι η απόφαση αυτή ήταν αναμενόμενη και πως η ευρωπαϊκή υποδομή αερίου είναι αρκετά ευέλικτη, η επόμενη μέρα είναι αρκετά αβέβαιη.
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για έναν νέο γύρο αστάθειας με το βλέμμα στραμμένο στις καιρικές συνθήκες, οι οποίες αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τη διαμόρφωση τιμών του φυσικού αερίου.
Η λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης αερίου στην Κεντρική Ευρώπη μέσω Ουκρανίας σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής εντείνοντας τις αβεβαιότητες στην αγορά. Σύμφωνα με τη Citigroup, η αβεβαιότητα προέρχεται από την πολιτική που εμπλέκεται σε αυτή τη διαπραγμάτευση υψηλού διακυβεύματος, ιδιαίτερα δεδομένης της σχέσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ενώ η διακοπή μπορεί να διαρκέσει για μέρες, εβδομάδες ή να είναι ακόμα και μόνιμη.
Αυτό συνέβη παρά τις προσπάθειες πολλών χωρών της ΕΕ να διατηρήσουν τη ροή του φυσικού αερίου λίγες μόνο ημέρες πριν από την ημερομηνία λήξης και την προθυμία της Ρωσίας να συνεχίσει να προμηθεύει αέριο μέσω της Ουκρανίας. Προς το παρόν, η πολιτική στάση της Ουκρανίας, η οποία αντιτίθεται σθεναρά σε οποιαδήποτε διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της χώρας, φαίνεται να είναι ο κύριος μοχλός που οδήγησε στη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου, όπως σημειώνει η Citi. Ωστόσο, κατά την άποψή της, τα οικονομικά κίνητρα υποδηλώνουν ότι οι ροές φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας πιθανότατα θα ξαναρχίσουν τελικά μετά από ημέρες ή εβδομάδες διακοπής, εάν τα οικονομικά που οδηγούν την πολιτική σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υπερβούν τις τρέχουσες πολιτικές εκτιμήσεις.
Αναλυτές εκτιμούν ότι δεν υπάρχει πράγματι άμεσος κίνδυνος ενεργειακής κρίσης ή έλλειψης στην Ευρώπη, ενώ η ΕΕ δεν αναμένει επίσης άμεσες επιπτώσεις στις τιμές καταναλωτή. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ευάλωτη στη μεταβλητότητα της αγοράς ενέργειας, εάν επιχειρήσει να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο που της λείπει, καθώς οι τιμές του έχουν εκτοξευθεί κατά 50% σε ετήσια βάση, γεγονός που θα έχει περαιτέρω επιπτώσεις και στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι οι τιμές ενδεχομένως θα αυξηθούν, εάν η ΕΕ στραφεί στην αύξηση εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Πιο ευάλωτες από την απώλεια πρόσβασης στο ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας είναι οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν εναλλακτική οδό μέσω του TurkStream, προκειμένου να λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, δεν επαρκεί για να αντισταθμιστεί η απώλεια μέσω Ουκρανίας, που κάλυπτε το 65% της ζήτησης το 2023, αναφέρει η δεξαμενή σκέψης Bruegel.
Αδειάζουν οι αποθήκες
Στο μεταξύ, η αυξημένη ζήτηση για θέρμανση και η στενότητα των προμηθειών οδηγούν την Ευρώπη να καταναλώνει τα αποθέματα με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων τεσσάρων ετών. Μάλιστα, τα επίπεδα αποθήκευσης βρίσκονται λίγο πάνω από το 70%, σε σχέση με το 86% ένα χρόνο νωρίτερα. Έτσι, τα αποθέματα βρίσκονται σήμερα 25% κάτω από το περσινό μέγιστο επίπεδο, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων 7 ετών.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η ακόμα μεγαλύτερη πτώση αυτών που αναμένεται τις επόμενες ημέρες, θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στις τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σύμφωνα με αναλυτές. Οι ψυχρότερες από το μέσο όρο θερμοκρασίες που προβλέπονται αυτήν τη στιγμή για τη ΒΔ Ευρώπη για τις επόμενες δύο εβδομάδες, πάνω από 4°C κάτω από τον μέσο όρο της δεκαετίας, έρχονται να διαταράξουν ακόμα περισσότερο τις ισορροπίες φυσικού αερίου. Εάν οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν, τότε αναμένεται ότι οι τόσο χαμηλές θερμοκρασίες θα αυξήσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου στη ΒΔ Ευρώπη κατά πάνω από 100 mcm/d τον Ιανουάριο.
Να σημειωθεί ότι μέχρι την Παρασκευή, οι τιμές φυσικού αερίου στην ΕΕ έφτασαν σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο, ξεπερνώντας τα 50 ευρώ ανά MWh. Γερμανία και Ιταλία καλύπτουν τώρα το έλλειμμα των ροών, καταλαγιάζοντας την αρχική «νευρική» αντίδραση των αγορών, κι έτσι τις τελευταίες ημέρες η τιμή του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά παρουσίασε πτωτική τάση με την τιμή αναφοράς TTF να υποχωρεί στα 47,21 ευρώ/MWh.
Νορβηγία και οι ΗΠΑ έχουν αντικαταστήσει τη Ρωσία ως οι μεγαλύτεροι προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρώπης. Φυσικά, η επερχόμενη είσοδος του Τραμπ στον Λευκό Οίκο σε λίγες εβδομάδες, αναμένεται να παίξει καίριο ρόλο στη διεθνή ενεργειακή σκακιέρα αλλά και στις αλλαγές που έρχονται στο περιβάλλον της ενέργειας. Υπενθυμίζεται ότι ο νέος Πρόεδρος είναι γνωστός «φαν» των ορυκτών καυσίμων, δεν «συμπαθεί» τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σηματοδοτεί και εξετάζει σοβαρά την επαναφορά της πυρηνικής.
Καθησυχάζει ο Σκυλακάκης
Την ίδια ώρα, η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί εντόνως τις διεθνείς εξελίξεις χωρίς όμως να αντιμετωπίζει θέματα ενεργειακής ασφάλειας, καθώς είναι «θωρακισμένη» και δεν προκύπτει πρόβλημα εφοδιασμού φυσικού αερίου.
Ο αγωγός Turkstream που συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία θα συνεχίσει να λειτουργεί κανονικά και να φέρνει ρωσικό φυσικό αέριο στη χώρα μας ενώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ρόλος που παίζει η Άγκυρα στην ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδας αναβαθμίζεται σημαντικά.
Ταυτόχρονα, σημαντικό ρόλο στον δικό μας εφοδιασμό θα παίξει ο τερματικός σταθμός LNG στη Ρεβυθούσα και το FSRU Αλεξανδρούπολης, ενώ μικρότερες ποσότητες παραλαμβάνει η ελληνική αγορά και από τον αγωγό TAP, ο οποίος φέρνει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφερόμενος σε πιθανές επιπτώσεις από τη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου στις τιμές του ρωσικού αερίου εμφανίστηκε σε χθεσινή του συνέντευξη καθησυχαστικός.
«Δεν προβλέπω ότι θα έχουμε περαιτέρω επιδείνωση των τιμών», σημείωσε ο κ. Σκυλακάκης για να προσθέσει: «Εκτός κι αν έχουμε άσχημες καιρικές συνθήκες ή αν συμβεί κάποιο γεγονός το οποίο δεν μπορούμε τώρα να προβλέψουμε».
Ο ίδιος σημείωσε ότι η Ευρώπη είναι προετοιμασμένη ως προς τα θέματα επάρκειας αερίου. Αναφορικά με τις επιπτώσεις στην Ελλάδα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξεκαθάρισε: «Στην Ελλάδα είμαστε καλυμμένοι γιατί προμηθευόμαστε και LNG. Σε μας το LNG κοστίζει φθηνότερα σε σχέση με το ρωσικό αέριο, για αυτό και είμαστε σε διαμάχη με την Gazprom», συμπλήρωσε εννοώντας την προσφυγή της ΔΕΠΑ Εμπορίας στη Διαιτησία για τη σύμβαση προμήθειας αερίου.
