Ως «κεραυνός εν αιθρία» έπεσε για πολλές ευρωπαϊκές χώρες που συνεχίζουν να προμηθεύονται ρωσικό αέριο η αιφνιδιαστική κίνηση των ΗΠΑ να επιβάλουν κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank, τον χρηματοδοτικό βραχίονα της Gazprom, μέσω της οποίας πληρώνουν για τις προμήθειές τους.
Ειδικότερα, η ξαφνική αυτή απόφαση του προέδρου Μπάιντεν, λίγο πριν από την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο, να επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank από τις 20 Δεκεμβρίου, θα οδηγήσει σε τερματισμό ακόμα και του φθηνότερου ρώσικου LNG. Αυτό, ως αναμενόταν, έχει προκαλέσει μια έντονη «σύγχυση» στην Ευρώπη, μιας και οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά του φυσικού αερίου δεν είναι καθόλου ευνοϊκές, «στενεύοντας» ακόμα περισσότερο τα περιθώρια υπό τον φόβο για έναν αβέβαιο χειμώνα.
«Φλερτάρει» με τα 50 ευρώ η τιμή του
Οι προβλέψεις για έναν πολύ δύσκολο χειμώνα γίνονται ολοένα και πιο δυσοίωνες για την εκτόξευση της τιμής του αερίου. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα προοιωνίζουν τη δυναμική άνοδο στην τιμή του με την κατάσταση να αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων.
Από τη μία, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μeteo, ο χειμώνας που μας έρχεται αναμένεται να είναι ο πιο ψυχρός από τους δύο προηγούμενους, κάτι που συνεπάγεται την κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης. Παράλληλα, θα υπάρξει πλήρης διακοπή των transit ροών ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, ενώ έρχεται και το τέλος της τροφοδοσίας της Αυστρίας από την Gazprom, αλλά και η πιθανή φραγή ροής του Turkstream, η τελευταία πηγή προμήθειας φθηνότερου αερίου.
Μέσα σε όλο αυτό το «αλαλούμ», η Ασία έχει κλείσει για αυτόν τον χειμώνα «δυνατά» συμβόλαια για την προμήθεια LNG, με την Ε.Ε να ψάχνει αέριο στην ακριβή spot αγορά.
Στο «παζλ» έρχεται να προστεθεί η υποχώρηση της συμμετοχής των ΑΠΕ, όπως συμβαίνει πάντα τη χειμερινή περίοδο λόγω περιορισμένου ήλιου. Όλα αυτά αναμένεται να συμβάλλουν στο να σπάσει το «φράγμα» των 50€ η τιμή του φυσικού αερίου, όταν μόλις δυο μήνες πριν η τιμή του κυμαινόταν περί τα 35 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Ανησυχία για τις αποθήκες
Ο κίνδυνος ασφάλειας εφοδιασμού αρχίζει να «χτυπά» την πόρτα με τα αποθέματα φυσικού αερίου να εξαντλούνται με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2016. Μάλιστα, τούτων δοθέντων, η Ε.Ε. υποχρεώθηκε να θέσει ενδιάμεσους στόχους πλήρωσης των ευρωπαϊκών αποθηκών κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, με πρώτο στόχο τουλάχιστον το 50% για τις αρχές Φεβρουαρίου και στη συνέχεια το 30% για τις αρχές Μαΐου.
Οι νέες κυρώσεις των ΗΠΑ που τίθενται σε ισχύ μετά τις 20 Δεκεμβρίου και η ολοκλήρωση συμβολαίου για τη μεταφορά ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας εντείνουν όλο και περισσότερο τις ανησυχίες για το «άδειασμα» των αποθηκών, ιδιαίτερα αν δεν βρεθεί στο μεταξύ κάποια εναλλακτική λύση.
Να υπενθυμίσουμε ότι η Ευρώπη καλύπτει κάθε χειμώνα περίπου το ένα τρίτο των αναγκών της μέσω του αερίου που έχει φυλάξει στις αποθήκες της. Το υπόλοιπο αναγκαστικά το προμηθεύεται μέσω εισαγωγών από αγωγούς και LNG. Υπολογίζεται πως η πλήρης διακοπή των ρωσικών εισαγωγών αερίου θα στερήσει από τη Γηραιά Ήπειρο περίπου 10 δισ. κ.μ. τον χρόνο, τα οποία ρέουν μέσω της ουκρανικής οδού και 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως που φτάνουν στη ΝΑ Ευρώπη μέσω του Turkstream.
Για την Ελλάδα οι αμερικανικές κυρώσεις στην Gazprombank, εάν δεν βρεθεί τελικά εναλλακτική λύση πληρωμών της Gazprom, σηματοδοτεί πλήρη παύση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, όταν από τις αρχές του έτους καλύπτουν το 60% των συνολικών εισαγωγών.
Η εξεύρεση λύσης πάντως για την Ευρώπη δεν είναι μια εύκολη υπόθεση και οι αμερικανικές κυρώσεις αναμένεται να έχουν σε κάθε περίπτωση μεγάλο «αντίκτυπο» σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες που μπορεί να μην είναι σε θέση να πληρώσουν για τις προμήθειες σταματώντας τη ροή του φυσικού αερίου. Σλοβακία και Ουγγαρία θα έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς οι δύο αυτές χώρες εξακολουθούν να βασίζονται στο ρωσικό φυσικό αέριο που παραδίδεται βάσει μακροπρόθεσμης σύμβασης με την Gazprom.
Η Αυστρία θα μπορούσε επίσης να επηρεαστεί, καθώς εξακολουθεί να λαμβάνει προμήθειες μέσω της Σλοβακίας, ενώ μια άλλη χώρα που ανησυχεί για τις κυρώσεις είναι η Τουρκία, η οποία παραδίδει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Turkstream. Η χώρα βρίσκεται σε συνομιλίες με τις ΗΠΑ ζητώντας απαλλαγή από τις κυρώσεις, για να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την Gazprombank, ώστε να πληρώνει τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Με τον τρόπο αυτό, δίνεται η δυνατότητα στην Τουρκία να αναλάβει τον ρόλο του μεσάζοντα για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, ώστε να συνεχίσουν να πληρώνουν για το φυσικό αέριο.
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπό τη νέα εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και την καινούργια στρατηγική πολιτικής στο «τιμόνι» των ΗΠΑ, «γεννιούνται» κάποιες ελπίδες σχετικά με τη συγκράτηση του αυξημένου κόστους του αερίου. Αν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος επιδιώξει το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, την άρση των κυρώσεων στην Gazprombank, αν «γεμίσει» την Ευρώπη με LNG και αξιοποιήσει, όπως έχει δηλώσει, το σχιστολιθικό αέριο, τότε η μείωση της τιμής του αερίου είναι δεδομένη. Φυσικά, μέχρι να γίνουν όλα τα παραπάνω θα χρειαστεί «μπόλικος» χρόνος, ο οποίος δεν «τρέχει» υπέρ της Ευρώπης, με τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα να κάνουν ήδη την εμφάνισή τους.
