Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την ανακύκλωση συσκευών

Τι αποκαλύπτει η έρευνα της Truberries για λογαριασμό της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. που καταγράφει τις αλήθειες, τις συνήθειες και τις τάσεις του κοινού

Σε μια κοινωνία, στην οποία η περιβαλλοντική συνείδηση δείχνει να ωριμάζει, η ανακύκλωση, κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, με τους πολίτες να αφομοιώνουν σταδιακά τις διαδικασίες προς μια κλιματική ουδέτερη, περιβαλλοντικά βιώσιμη και πλήρως κυκλική οικονομία, απαλλαγμένη από τοξικούς ρύπους, έως το 2050. Στην κατηγορία της ανακύκλωσης συσκευών ωστόσο, εξακολουθούν να παρατηρούνται σημαντικές προκλήσεις. Για την αντιμετώπιση τους και την ένταξη των συσκευών στην καθημερινότητα της ανακύκλωσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει βέβαια και η ενημέρωση, στην οποία η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., πρωτοστατεί.

Σύμφωνα με Έρευνα που διεξήγαγε στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας η Truberries*, το 82% των πολιτών έχει κάνει μέχρι σήμερα κάποια μορφή ανακύκλωσης.  Όμως, παρά την ισχυρή υποστήριξη της ανακύκλωσης σε άλλες κατηγορίες, η Ανακύκλωση Συσκευών φαίνεται να αντιμετωπίζει ακόμα προκλήσεις. Τα κεντρικά συμπεράσματα της έρευνας, είναι:

• Το 44% δηλώνει να έχει ανακυκλώσει όλες τις συσκευές που δε χρησιμοποιεί πια, ενώ περίπου 76% του κοινού έχει κάνει ανακύκλωση (ολική ή μερική ή reuse) των συσκευών του τα τελευταία 3 χρόνια. Μόνο το 7% δεν έχει κάνει ποτέ ανακύκλωση.

• Τα τελευταία 3 χρόνια υπάρχει σημαντικός ρυθμός αύξησης (+32%) στους πολίτες που ανακυκλώνουν όλες τις συσκευές τους (από 30% σε 44%). Ταυτόχρονα, σημαντικός ο ρυθμός μείωσης σε αυτούς που δεν έχουν ανακυκλώσει καθόλου και τις έχουν πετάξει (από 16% σε 4%). Παρ’ όλα αυτά το ποσοστό παραμένει χαμηλό.

• Τα βασικά εμπόδια που εντοπίζει η Έρευνα της Truberries στην ανακύκλωση συσκευών, είναι  η έλλειψη υποδομών από το Δήμο (36%), η μη βολική διαδικασία (27%) και ο απαιτούμενος χρόνος (23%). Η έλλειψη υποδομών στους Δήμους, η έλλειψη κοντινού σημείου απόθεσης και η σπατάλη χρόνου που προκύπτει από το να μεταφέρει ο πολίτης τις συσκευές στο σημείο συλλογής, είναι τα 3 πιο σημαντικά εμπόδια στην ανακύκλωση συσκευών. 

• είναι τυχαίο, ότι ακόμη και για τους λαμπτήρες, το 54% έχει ανακυκλώσει το σύνολο των λαμπτήρων που δε λειτουργούν πια, ενώ 26% έχουν ανακυκλώσει μέρος αυτών, με το 12% να εξακολουθεί να τους πετάει στα σκουπίδια.

• Σχετικά με τη στάση του κοινού για ανακύκλωση συσκευών, αν και το 76% έχει κάνει ανακύκλωση έστω κάποιας συσκευής του κατά την τελευταία τριετία, ένα πολύ σημαντικό μέρος, το 70% του κοινού, αναφέρει ότι η ανακύκλωση των συσκευών είναι εξ΄ αρχής δική του προσωπική ευθύνη. 

Η πραγματικότητα για την ανακύκλωση συσκευών, σήμερα

Τελικά, η ευκολία αποτελεί τον παράγοντα που καθορίζει τον τρόπο που επιλέγεται να γίνει η ανακύκλωση. Αν η μεταφορά/ ξεφόρτωμα της συσκευής δεν μπορεί να γίνει εύκολα και γρήγορα μέσω της διαδικασίας της ανακύκλωσης, θα επιλεχθεί άλλος τρόπος που θα πληροί αυτές τις προδιαγραφές. Γι αυτό και το κοινό, πολλές φορές επιλέγει λάθος τρόπους ανακύκλωσης συσκευών.

Σχεδόν το μισό δείγμα πληθυσμού, στην έρευνα, δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα στο μυαλό του (συνειδητά ή ασυνείδητα) ποια είναι τα σημεία σωστής ανακύκλωσης για τις ηλεκτρικές & ηλεκτρονικές συσκευές, εντάσσοντας άλλα συστήματα, ακόμη και τους γυρολόγους στα σημεία ανακύκλωσης! Μάλιστα, το ποσοστό του κοινού που αναφέρει τους κάδους άλλων συστημάτων και τους γυρολόγους ως σημεία ανακύκλωσης μικρών & μεγάλων ηλεκτρικών & ηλεκτρονικών συσκευών φτάνει το 52%.

Η εναπόθεση σε λανθασμένο κάδο, άλλων συστημάτων ανακύκλωσης αποτελεί ένα σημαντικό «αγκάθι» στη σωστή ανακύκλωση συσκευών. Εκτός του ότι καταλήγουν πολλές συσκευές σε λάθος κάδους, στον πολίτη δημιουργείται μία αίσθηση ηθικής ικανοποίησης - ότι «έχει κάνει το σωστό», μειώνοντας το κίνητρο για αλλαγή συμπεριφοράς, καταγράφει η έρευνα.

Το πρόβλημα της έλλειψης ενημέρωσης

Η σημασία της ανακύκλωσης συσκευών είναι μεγάλη, τόσο για την απομάκρυνση των επιβλαβών για το περιβάλλον ουσιών, όσο και για την επανένταξη των αξιοποιήσιμων υλικών ως πρώτη ύλη στην παραγωγή νέων προϊόντων.  Για να γίνει αυτό απαιτείται η συλλογή, η μεταφορά, ο διαχωρισμός και η επεξεργασία των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων με σκοπό την απομάκρυνση των επιβλαβών για το περιβάλλον ουσιών και την επανένταξη των αξιοποιήσιμων υλικών ως πρώτη ύλη στην παραγωγή νέων προϊόντων.

Η εταιρεία Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. εξασφαλίζει την ορθή διαχείριση των αποβλήτων ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών συσκευών, καθώς και δοχείων τόνερ και μελανιών, ενισχύοντας παράλληλα την κυκλική οικονομία. Και αυτό καθώς ο κύκλος ζωής των προϊόντων μπορεί να επιμηκυνθεί μέσω της επαναχρησιμοποίησης των συσκευών ή με την ανάκτηση των πρώτων υλών που προκύπτουν από την ανακύκλωση.

Η ενημέρωση  για τα περιβαλλοντικά θέματα είναι κρίσιμος παράγοντας για την μεγαλύτερη εμπλοκή του κοινού, την ανάληψη ευθύνης και δράσης, όχι όμως και ο μοναδικός. Σύμφωνα με την έρευνα, η ενημέρωση είναι προαπαιτούμενο για να αντιληφθεί κάποιος τη σημαντικότητα των περιβαλλοντικών θεμάτων και κατ’ επέκταση του οφέλους της σωστής διαχείρισης των θεμάτων που άπτονται αυτών, αλλά όχι πανάκεια προκειμένου να δράσει αναλόγως. Ο δρόμος προς την απόφαση δράσης, είναι πολύ-παραγοντικός.

Πάντως, οι υπερ-ενημερωμένοι δεν είναι και υπερ-ευαίσθητοι. Παρότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των ενημερωμένων επί περιβαλλοντικών θεμάτων και αυτών που βρίσκονται σε μεγαλύτερη εγρήγορση με αυτά τα θέματα (doers), το ποσοστό των ανθρώπων που αξιολογούν τον εαυτό τους ως πολύ ενημερωμένο στα περιβαλλοντικά θέματα είναι υπερδιπλάσιο αυτών που επηρεάζονται από τα δυσάρεστα νέα και τα «κουβαλούν» μέσα τους ( 46% vs. 21%, αντίστοιχα).

Τα κίνητρα και οι «πόρτες κινητοποίησης» για την ανακύκλωση

Η Ποιοτική Έρευνα της Truberries* έδειξε ότι η ανακύκλωση συσκευών δεν είναι μία συμπεριφορά που μπορεί να υιοθετηθεί με μεγάλη ευκολία. Υπάρχουν «πόρτες κινητοποίησης» που λειτουργούν με παράπλευρα οφέλη – πρακτικά ή/ και  συναισθηματικά. 

Ποιες είναι όμως οι πόρτες κινητοποίησης, οι λόγοι δηλαδή που θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τη δράση για ανακύκλωση; Σύμφωνα με την Έρευνα, ως τέτοιες αναφέρονται:

• οι οικολογικές ενέργειες για άμεσο προσωπικό οικονομικό όφελος, 

• οι οικολογικές ενέργειες για αποφυγή προσωπικής οικονομικής επιβάρυνσης, 

• οι οικολογικές ενέργειες που ταιριάζουν με την προσωπικότητά και τα προσωπικά ενδιαφέροντα του καταναλωτή, 

• οι οικολογικές ενέργειες που κάνουν άλλα άτομα «σαν και μένα», 

• οι οικολογικές ενέργειες για τις οποίες υπάρχει μόνο ιδεολογική προσωπική ανταμοιβή.

Όλες οι εξεταζόμενες «πόρτες» κινητοποίησης του κοινού δείχνουν ανοιχτές και λαμβάνουν υψηλά ποσοστά. Κυριαρχεί το οικονομικό κίνητρο και η ενίσχυση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας - ταυτότητας. 

Ως προς τους λόγους που θα ενθάρρυναν το κοινό ότι θα το ενθάρρυναν να ανακυκλώνει περισσότερο ηλεκτρικές συσκευές, η έρευνα αναφέρει:

• Το οικονομικό κίνητρο, 

• Την ευχέρεια, δηλαδή εάν υπήρχαν περισσότεροι κάδοι / περισσότερα σημεία ανακύκλωσης συσκευών, και 

• Το αποτέλεσμα, δηλαδή, εάν βεβαιωνόταν ότι πράγματι τα υλικά από συσκευές ανακυκλώνονται σωστά. 

Επίσης, το κοινό θα είχε μία πιο βελτιωμένη συμπεριφορά ανακύκλωσης συσκευών, εφόσον...

• Η παραλαβή της συσκευής γινόταν εύκολα από το σπίτι  με ένα μικρό κόστος, 

• Το θυμόταν, μια και ακόμη δεν θεωρείται συνήθεια, 

• Πληροφορείτο καλύτερα τι προσφέρει η ανακύκλωση συσκευών στον πλανήτη, 

• Αντιλαμβανόταν πόσο επηρεάζει τη ζωή των παιδιών.

*H Truberries δραστηριοποιείται στην Έρευνα Αγοράς και τις Υπηρεσίες Marketing και Ανάπτυξης των Brands (www.truberries.com)

Το Ερευνητικό Πρόγραμμα της Truberries, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε Ποιοτική Έρευνα και Ποσοτική Έρευνα, πραγματοποιήθηκε σε Άνδρες και Γυναίκες (50% - 50%) ηλικίας 25 -54 ετών στις περιοχές Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Πάτρας και Ηρακλείου.