Αντίθετα με ότι συμβαίνει αυτή την στιγμή με την ζωή μας την οποία καταδυναστεύει ο ιός, ο Αμβρακικός είναι ξεχωριστός τόπος, ένας κόσμος γαλήνης και αρμονίας. Είναι μια εσωτερική θάλασσα με ιδιαίτερο περιβάλλον και κλίμα και με ανθρώπινη παρουσία χιλιάδων ετών. Σε αυτόν βρίσκουν καταφύγιο πολλά σπάνια είδη πτηνών και ψαριών με τις πόλεις της Άρτας και Πρέβεζας που έχουν αναπτυχθεί στις παρυφές του, να κρατούν τα σκήπτρα του τοπικού τουρισμού.
Παρά το γεγονός ότι ο ανθρώπινος παράγοντας προσπαθεί να επιβάλλει τους δικούς του νόμους, ο Αμβρακικός ακόμα αντέχει, με μια δυναμική που αποκαλύπτεται σε εκείνους που διαθέτουν υπομονή και διάθεση να ανακαλύψουν τη πραγματική του γοητεία.
Για να μπεις στο κόσμο του, πρέπει να κλείσεις το ηχοσύστημα του αυτοκινήτου, να περπατήσεις και γιατί όχι να βραχείς τσαλαβουτώντας στα όρια του καλαμιώνα. Έτσι μόνο θα μπορέσεις να αφουγκραστείς τους ήχους του κόλπου, να ξεχωρίσεις ανάμεσα από το θρόισμα των καλαμιών και τον παφλασμό του νερού τις «φωνές» των πουλιών που ζευγαρώνουν ή αναζητούν τη τροφή τους. Η κορύφωση ομορφιάς του Αμβρακικού κρύβεται στο πέταγμα του ευγενικού ερωδιού και του επιβλητικού αργυροπελεκάνου ή στην αρχοντιά του φοινικόπτερου (φλαμίγκο). Έκρηξη συναισθημάτων δημιουργεί ακόμα και ένας παφλασμός που υποδηλώνει την παρουσία μιας νεροχελώνας που μόλις «έχασες», γιατί σαν «εισβολέας» δεν κατάφερες να μείνεις αόρατος.
Το νερό παίρνει διαφορετικές αποχρώσεις εξαρτώμενο από το είδος των φυτών στα συγκεχυμένα όρια της όχθης, ενώ τα πολύχρωμα φτερώματα των πουλιών μπλέκουν με τη ξεθωριασμένη μπογιά της βάρκας και με τις μαύρες γαλότσες των ψαράδων, δημιουργώντας έτσι ένα ιδιαίτερο ψηφιδωτό ήχων και χρωμάτων.
Στις παρυφές του Αμβρακικού οι φωλιές των πουλιών δίνουν τη θέση τους στις «φωλιές» των ανθρώπων. Πόλεις με ιδιαίτερη ιστορία, όπως η Άρτα, η Αμφιλοχία, η Βόνιτσα και η Πρέβεζα, αλλά και η αρχαία Νικόπολη κρατούν τα σκήπτρα και αποτελούν μια ακόμα αφορμή να επισκεφθεί κανείς την περιοχή.
Ο γύρος του Αμβρακικού Κόλπου
Αντίθετα με τον βροχερό μελαγχολικό καιρό που εκείνη την εβδομάδα επικρατούσε στην χώρα μας, η προοπτική να ταξιδέψω σε ένα τόσο σημαντικό υδροβιότοπο ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Έτσι χωρίς «ανάσα» έφθασα στην Αμφιλοχία και σύντομα ακολούθησα την διαδρομή αριστερά προς Βόνιτσα. Ο κεντρικός οδικός άξονας ακολουθεί σχεδόν όλη την ακτογραμμή του Αμβρακικού, από τον οποίο συχνά ξεκινούν μικρές διακλαδώσεις που οδηγούν σε μικρές γραφικές παραλίες όπως είναι το Λουτράκι και το Κουλούρι. Όμως από αυτή την πλευρά ο Αμβρακικός τέτοια εποχή δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μετά την μικρή στάση στη πόλη και στο κάστρο της Βόνιτσας, προορισμός είναι η Πρέβεζα.
Η θέση της Πρέβεζας είχε στρατηγική σημασία και αυτό το μαρτυρούν τα κάστρα που φυλάσσουν τις πύλες του Αμβρακικού. Το κάστρο του Παντοκράτορα (1807) στην ηπειρωτική ακτή και εκείνο του Ακτίου (τέλη 18ου αι.) στην ακαρνική παραλία, αποτελούσαν τα κύρια σημεία ελέγχου της εισόδου στον κόλπο και την ενδοχώρα. Η πόλη εκτείνεται στην αρχή του όρμου και από τις ιστορικές μαρτυρίες προκύπτει ότι ιδρύθηκε τον 13ο αι. Σήμερα η Πρέβεζα αποτελεί κομβικό σημείο στην περιήγηση του Αμβρακικού.
Το σύγχρονο τμήμα της, αν και δεν ξεφεύγει από τον γενικό κανόνα των πόλεων της ελληνικής επαρχίας με τα άχαρα κτίρια, αποπνέει γαλήνη και ηρεμία μάλλον εξ αιτίας της γειτνίασής της με τον κόλπο. Όμως το ιστορικό κέντρο με τα σοκάκια και τα αμέτρητα μαγαζιά και ταβερνούλες, έχει την δικιά του ατμόσφαιρα, ρομαντική την νύχτα και γραφική, γεμάτη κόσμο την ημέρα. Βόρεια της πόλης ο δρόμος περνά δίπλα από τη αρχαία Νικόπολη με τα εντυπωσιακά τείχη, το Ρωμαϊκό θέατρο (αν και δεν είναι επισκέψιμο), το ωδείο και τα ψηφιδωτά να είναι πόλος έλξης για τους επισκέπτες, με το δάσος αμέσως μετά από φράξους και φτελιές να οριοθετούν τον όρμο της Σαλαώρας. Αποτελείται από συμπλέγματα λιμνοθαλασσών και λουρονησίδες με το όνομά της να το έχει πάρει από το ομώνυμο λιμάνι που λειτούργησε εκεί μέχρι τα τέλη του 19ου αι.
Στο βόρειο τμήμα της βρίσκονται οι εκβολές του Λούρου ο οποίος εκτός του ότι ομορφαίνει την περιοχή, επιδρά αναζωογονητικά και στον υγρότοπο. Ανατολικά από τις εκβολές βρίσκονται οι λιμνοθάλασσες Τσουκαλιά και Ροδιάς οι οποίες επικοινωνούν με τον κόλπο μέσω εννέα φυσικών ανοιγμάτων στην λουρονησίδα που δημιουργήθηκε αρχικά από κελύφη οστράκων και αργότερα από επιχωματώσεις. Στην καρδιά του Αμβρακικού εκτείνεται η λουρονησίδα της Κορωνησίας, μήκους περίπου οκτώ χιλιομέτρων και πλάτους όσο ενός στενού δρόμου, δίνοντας την ευκαιρία στους βιαστικούς να πάρουν μια μικρή ιδέα για την αξία του κόλπου. Στην αρχή της λουρονησίδας και στη λιμνοθάλασσα Λογαρού παρατηρείται μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αργυροπελεκάνων και το πιθανότερο είναι ότι εδώ θα κάνετε μια από τις μεγάλες στάσεις σας, με το χωριό Κορωνησία να είναι μία απόλυτα ήσυχη γωνιά ξεκούρασης.
Συμβίωση ανθρώπου και φύσης
Στην ανατολική πλευρά του κόλπου βρίσκονται οι εκβολές του Άραχθου όπου η απουσία βλάστησης μαρτυρά με σαφή τρόπο την επιρροή των φραγμάτων των νερών του ποταμού κοντά στην Άρτα. Παρόλα αυτά, στις ανατολικές ακτές του ποταμού συχνά τρέφονται πολλά είδη πουλιών και ανάμεσά τους ερωδιοί και κύκνοι. Ανατολικότερα ξεχωρίζει ο όρμος της Κόπραινας της οποίας το ομώνυμο λιμάνι κάποτε δέσποζε στην περιοχή.
Αν και τα νερά είναι ρηχά, η Κόπραινα έγινε γνωστή όταν το 1881 τα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας ήταν κοντά στο Άραχθο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η Άρτα να μην έχει οδική σύνδεση με την υπόλοιπη Ελλάδα και το λιμάνι της Κόπραινας να γίνει το κυριότερο σημείο εισόδου σε αυτήν. Τα καράβια έδεναν αρόδο (μακριά από το λιμάνι, μεσοπέλαγα) και τα εμπορεύματα μεταφέρονταν με μαούνες μέχρι την ακτή. Από εκεί στις πλάτες των αχθοφόρων ή με τα βαγονέτα τα έφερναν μέχρι τα κτίρια του τελωνείου, το οποίο λειτουργούσε μέχρι το 1945 όταν πια εγκαταλείφθηκε το λιμάνι. Ένα χιλιόμετρο περίπου νοτιότερα, πάνω στη λάσπη του ποταμού Βωβού, το 1907 κτίστηκε ο φάρος ο οποίος θεμελιώθηκε σε πασσάλους καρφωμένους στο έδαφος, τεχνική που παραπέμπει στο κτίσιμο των κτιρίων της Βενετίας.
Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο θα δείτε τους πορτοκαλεώνες που αναπτύσσονται στην περιοχή της Άρτας, αλλά και την έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα των κατοίκων της περιοχής. Έχοντας πλέον νότια κατεύθυνση ο δρόμος αρχικά οδηγεί στο Μενίδι με την ομώνυμη παραλία από βότσαλο και άμμο. Σειρά έχει το Κατάφουρκο και αμέσως μετά το Ανοιξιάτικο, η Μπούκα και στο νότιο άκρο του κόλπου η Αμφιλοχία με τις οργανωμένες παραλίες της.
Η επιστροφή έχει αρχίσει. Με την βροχή και την ομίχλη των τελευταίων ημερών να έχουν κάνει πάλι την εμφάνισή τους και αυτή την φορά με μεγαλύτερη δριμύτητα. Δεν πειράζει όμως, τώρα δεν βιάζομαι…
Αμβρακικός κόλπος
Η επιφάνεια του Αμβρακικού κόλπου καταλαμβάνει μία έκταση 350 τετραγωνικών χιλιομέτρων και επικοινωνεί με το Ιόνιο από τον στενό δίαυλο Πρέβεζας- Ακτίου που έχει πλάτος λίγες εκατοντάδες μέτρα και βάθος περίπου 10 μέτρα. Είναι το μεγαλύτερο «μωσαϊκό υγροτοπικών συστημάτων» της χώρας μας που το συνθέτουν 20 ακέραιες λιμνοθάλασσες. Δύο μεγάλα ποτάμια ο Άραχθος και ο Λούρος εκβάλουν τα νερά τους σε αυτή την σχεδόν κλειστή θάλασσα.
Τα γλυκά τους νερά και οι προσχώσεις τους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του Αμβρακικού, ειδικά του βορείου τμήματος, αλλά και στη δημιουργία υγρότοπων όπου πολλά είδη πτηνών και ψαριών έχουν βρει καταφύγιο. Θαλάσσιες χελώνες, ρινοδέλφινα και περίπου 300 είδη πτηνών έχουν παρατηρηθεί, με τα 115 από αυτά να περιλαμβάνονται στον κατάλογο των απειλούμενων και προστατευόμενων. Για αυτούς τους λόγους η ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού έχει ενταχθεί στο δίκτυο NATURA των προστατευόμενων περιοχών, αλλά και στη διεθνή σύμβαση Ραμσάρ ως «υγρότοπος διεθνούς σημασίας». Η επιφάνεια του Αμβρακικού κόλπου καταλαμβάνει μία έκταση 350 τετραγωνικών χιλιομέτρων με μέγιστο βάθος τα 60 μέτρα και επικοινωνεί με το Ιόνιο από τον στενό δίαυλο Πρέβεζας- Ακτίου.
Όμως διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργούν πρόβλημα στον Αμβρακικό κόλπο, αν και τα είκοσι τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σημαντικά βήματα βελτίωσης, όπως οι βιολογικοί καθαρισμοί ή οι προδιαγραφές που επιβλήθηκαν στη λειτουργία των κτηνοτροφικών μονάδων. Το σημαντικότερο, στη συνείδηση των ανθρώπων υπάρχουν σημάδια βελτίωσης.
Πως θα πάτε
Ο κεντρικός οδικός άξονας που συχνά ακολουθεί τις ακτογραμμές του κόλπου, έχει μήκος περίπου 147 χιλιόμετρα. Όμως αξίζει τον κόπο να κάνετε κάποιες μικρότερες διαδρομές. Προς την Κορωνησία που απέχει 24 χλμ. από την Άρτα, το χωριό Στρογγυλή και την Κόπραινα που επέχουν 5 και 8 χλμ. αντίστοιχα από τον κεντρικό δρόμο.
Οι δρόμοι της περιοχής είναι ασφαλτοστρωμένοι αλλά συνήθως στενοί και με πολλές στροφές. Οι λίγοι χωματόδρομοι είναι προσπελάσιμοι και από συμβατικό αυτοκίνητο. Η Αμφιλοχία από την Αθήνα απέχει 305 χλμ. περίπου
Info
- Για να πάτε στο ψαροχώρι Κορωνησία θα ακολουθήσετε τις πινακίδες στο ύψος των φαναριών του θρυλικού γεφυριού της Άρτας. Από εδώ απέχει 24 χιλιόμετρα. Αμέσως μετά τον οικισμό ένας βατός χωματόδρομος, φθάνει μετά από λίγο στο τέλος, με το κατάφυτο σύμπλεγμα των Κορακόνησων να γεμίζουν την θάλασσα του Αμβρακικού.
- Για την Κόπραινα, θα στρίψετε δεξιά περίπου 10 χιλιόμετρα μετά την Άρτα και ένα χιλιόμετρο πριν από την διασταύρωση με το Κομπότι. Η Κόπραινα απέχει 8 χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο και εδώ θα βρείτε το ΚΠΑ Αράχθου τηλ: 26810-69683
- Για πληροφορίες, στο χωριό Ανέζα στον Φορέας Διαχείρισης Αμβρακικού Κόλπου τηλ: 26810-71919.
Κείμενο - φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
