Έναν σπουδαίο «πρεσβευτή» στέλνει η Ελλάδα στη Ρωσία, μια χώρα με την οποία έχουμε μακροχρόνιους δεσμούς. Η έκθεση "Θησαυροί του Ακρωτηρίου", θα πραγματοποιηθεί στο Κρατικό Μουσείο Καλών Τεχνών Pushkin από τις 20 Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2021. Εντάσσεται στο πλαίσιο του Ετους Ιστορίας Ρωσίας- Ελλάδας, κατά τη διάρκεια του οποίου θα γιορταστεί και η 200η επέτειος της έναρξης της εθνικής απελευθερωτικής πάλης για την ανεξαρτησία.
Το Κρατικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Πούσκιν, με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, προετοιμάζουν την έκθεση αυτή, με εκθέματα που θα παρουσιαστούν στη Ρωσία για πρώτη φορά. «Πρόκειται για μοναδικά έργα της αρχαιότητας, που σώζονται στο νησί της Σαντορίνης καθώς θάφτηκαν κάτω από ένα παχύ στρώμα τέφρας μετά από ηφαιστειακή έκρηξη. Τοιχογραφίες, κεραμικά, αντικείμενα, που μαρτυρούν το ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης του πολιτισμού του Αιγαίου, θα παρουσιαστούν στο ρωσικό κοινό για πρώτη φορά, ενώ μερικά δεν έχουν φύγει ποτέ από την Ελλάδα », αναφέρει το Μουσείο Πούσκιν.
Η διευθύντρια του Μουσείου, Μαρίνα Λοσάκ, χαρακτηρίζει το γεγονός «απίστευτο» και ελπίζει πως το κοινό θα συρρεύσει και από άλλα σημεία της χώρας. Η διοργάνωση θα αποτελέσει ουσιαστικά την πρώτη περιοδική έκθεση στο εξωτερικό με αποκλειστικό θέμα τον προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι, θα συμβάλει στην προβολή του Κυκλαδικού Πολιτισμού και των μοναδικών επιτευγμάτων του, όπως της μνημειακής μεγάλης ζωγραφικής, καθώς και στην προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας ευρύτερα και της Θήρας ειδικότερα. Για πρώτη φορά θα παρουσιασθεί στο κοινό σημαντικός αριθμός αντικειμένων από τις ανασκαφές του Ακρωτηρίου που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ έως σήμερα, είτε λόγω έλλειψης διαθέσιμου χώρου είτε επειδή προέκυψαν μετά την ολοκλήρωση της μόνιμης έκθεσης στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας.
Η εξαγωγή των εκθεμάτων, που προέρχονται όλα από τη Θήρα, συζητείται απόψε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, όπου ίσως και να υπάρξουν αντιρρήσεις για την εξαγωγή κάποιων τοιχογραφιών (όπως η μικρογραφική ζωφόρος του στόλου) και άλλων ευρημάτων, σαν τον χρυσό αίγαγρο. Το αίτημα αφορά την προσωρινή εξαγωγή με σκοπό τον δανεισμό διακοσίων δέκα (210) αρχαίων έργων και συνόλων, τριών (3) γύψινων εκμαγείων και δύο (2)προπλασμάτων κτηρίων του Ακρωτηρίου της αρχαίας Θήρας.
Η πλειονότητα των αντικειμένων που θα σταλούν, ωστόσο, είναι από τις αποθήκες. Στο σκεπτικό του ανασκαφέα Χρήστου Ντούμα, επίκεντρο ήταν να σχηματιστεί μια ξεχωριστή έκθεση, χωρίς ωστόσο να χαλάσει η μόνιμη έκθεση του μουσείου. Σκοπός δεν είναι να παρουσιαστούν απλώς κάποια ωραία, έστω και εξαιρετικά αντικείμενα, αλλά να παρουσιαστεί η ιστορία των ανθρώπων εκείνης της εποχής στο Αιγαίο. Ο καθηγητής τονίζει πάντοτε πως ο πολιτισμός του Αρχιπελάγους ήταν ανθρωποκεντρικός και αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όπως συνεχίζονται κάποιες συνήθειες στο εμπόριο και αλλού. Επίσης, σήμερα ισχύει στη νομοθεσία της ναυσιπλοΐας ό,τι και στο προϊστορικό πέλαγος: αν βρεθεί άνθρωπος στη θάλασσα, σταματάνε όλα τα πλοία, ακόμα και τα υπερωκεάνεια για περισυλλογή του.
Την έκθεση επιχορηγεί ο χορηγός της ανασκαφής στο Ακρωτήρι, η εταιρεία Kaspersky.
Σύμφωνα με την Εφορεία αρχαιοτήτων Κυκλάδων, η προτεινόμενη έκθεση με την περαιτέρω προβολή του προϊστορικού οικισμού στο διεθνές κοινό, θα συμβάλει στην προσέλκυση νέων χορηγιών για την συντήρηση των ευρημάτων και την αποκατάσταση του μνημειακού συνόλου.
Η έκθεση αποσκοπεί στην ολοκληρωμένη, διαχρονική παρουσίαση του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου, ώστε να αναδειχθεί η σημασία του για την κατανόηση του Προϊστορικού Αιγαίου αλλά και τα μοναδικά του επιτεύγματα. Στο πλαίσιο αυτό, θα παρουσιαστούν αντιπροσωπευτικά δείγματα από τον προϊστορικό οικισμό από την Ύστερη Νεολιθική Περίοδο μέχρι την καταστροφή του από την ηφαιστειακή έκρηξη κατά την Ύστεροκυκλαδική Ι περίοδο. Θα παρουσιασθεί η εξέλιξη της τέχνης, με έμφαση στην μετάβαση από τα πρωτοκυκλαδικά ειδώλια στην μεσοκυκλαδική αγγειογραφία και τέλος στη μεγάλη θηραϊκή ζωγραφική, και θα αναδειχθούν ποικίλες πτυχές της οργάνωσης και της ζωής του οικισμού, όπως η αρχιτεκτονική, οι δραστηριότητες των κατοίκων του, πτυχές του καθημερινού τους βίου, οι εμπορικές σχέσεις του οικισμού, οι επαφές με τον αιγαιακό κόσμο και τον κόσμο της Ανατολής και το δραστήριο κοσμοπολίτικο λιμάνι του. Τέλος, μέσα από τα ευρήματα της μεγάλης ανασκαφής θα επιχειρηθεί η ανίχνευση του κόσμου των ιδεών και των άυλων δεσμών που συγκρότησαν την προϊστορική νησιωτική κοινότητα.
Αποσκοπώντας στην άρτια παρουσίαση του θέματος προβλέπεται να εκτεθεί για πρώτη φορά σημαντικός αριθμός αντικειμένων από τις ανασκαφές στον προϊστορικό οικισμό, κυρίως πρόσφατα ευρήματα, μεταξύ των οποίων και τέχνεργα της Μεσοκυκλαδικής περιόδου καθώς και τοιχογραφίες. Επίσης, προβλέπεται η συμπερίληψη αντιπροσωπευτικού συνόλου ευρημάτων από την λεγόμενη «Οικία των Θρανίων», η οποία ανασκάπτεται συστηματικά κατά τα τελευταία πέντε έτη και, σύμφωνα με την έως τώρα έρευνα, είναι χώρος με συμβολικό περιεχόμενο για την κοινότητα και συνδέεται με τις ιδέες, αντιλήψεις και δοξασίες των κατοίκων του Ακρωτηρίου.
Σύμφωνα με το έγγραφο του Καθηγητή Χρήστου Ντούμα, πρόκειται για σύνολο μικρών σκευών που βρέθηκαν κατά εκατοντάδες αποτεθειμένα στο εν λόγω κτήριο στο πλαίσιο τελετουργικών πράξεων. Η έκθεση θα αναπτύσσεται στις εξής ενδεικτικές ενότητες:
1. Νεολιθική Περίοδος
2. Πρωτοκυκλαδική Περίοδος
3. Μεσοκυκλαδική Περίοδος
4. Υστεροκυκλαδική Ι Περίοδος
α) Κεραμεική
β) Λίθινα αγγεία
γ) Μετάλλινα αντικείμενα
δ) Γύψινα εκμαγεία αντικειμένων
ε) Εργαλεία μεταλλουργίας
στ) Τοιχογραφίες
5. Ανατολικής προέλευσης (εισηγμένα) αντικείμενα
6. Ομοιώματα κτηρίων οικισμού Ακρωτηρίου
Η μουσειολογική επιμέλεια της έκθεσης θα γίνει από τον Διευθυντή των Ανασκαφών Ακρωτηρίου Χρ. Ντούμα σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Ο ίδιος έχει καταρτίσει και το κυρίως μέρος του καταλόγου των έργων που θα παρουσιασθούν, ενώ ο μουσειογραφικός σχεδιασμός θα γίνει από το Μουσείο Πούσκιν σε συνεργασία με την Εφορεία αρχαιοτήτων.
Η έκθεση θα εμπλουτιστεί με εποπτικό υλικό, έντυπο και ψηφιακό, καθώς και με προπλάσματα κτηρίων του οικισμού, ενώ προβλέπεται να πλαισιωθεί με δράσεις προβολής, εκπαιδευτικά προγράμματα και επιστημονικές ημερίδες.
