Το φως των πρώτων άστρων που μόλις είχε ξεπηδήσει από το αρχέγονο σκοτάδι γίνεται πλέον κτήμα μας. Και δεν πρόκειται απλά για ένα επιστημονικό ορόσημο. Είναι ένα επίτευγμα που αγγίζει τον πυρήνα της ανθρώπινης φύσης, η οποία αναζητά απαντήσεις μέσω της εξερεύνησης, άλλοτε του μακρόκοσμου και άλλοτε του μικρόκοσμου.
Η πρώτη εικόνα του Σύμπαντος που αιχμαλώτισε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και έδωσε στη δημοσιότητα η NASA είναι μόνο η αρχή ενός δυνητικά μεγάλου ταξιδιού. H «βαθύτερη και ευκρινέστερη υπέρυθρη ματιά» μέχρι σήμερα στο μακρινό σύμπαν - μέσα από το σμήνος γαλαξιών SMACS 0723 - είναι γεμάτη από λεπτομέρειες καθώς χιλιάδες γαλαξίες αποκαλύφθηκαν μπροστά μας.
Και όταν μιλάμε για το διάστημα, ο όρος «βαθύτερη» ισοδυναμεί με το «αρχαιότερη». Στην πραγματικότητα αυτό που είδαμε είναι ένα στιγμιότυπο του μακρινού παρελθόντος. Αν και η εικόνα δείχνει το σμήνος γαλαξιών SMACS 0723 όπως ήταν πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, τα δεδομένα αποκάλυψαν φως από έναν γαλαξία, το οποίο ταξίδεψε για 13,1 δισεκατομμύρια χρόνια πριν το συλλάβουν τα κάτοπτρα του James Webb.
Ένας κόκκος από την άμμο του σύμπαντος, μόλις 670 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Ακολούθησε το απόγευμα της Τρίτης ένα «μπουκέτο» νέων φωτογραφιών: το Κουιντέτο του Στέφαν - μια ομάδα πέντε γαλαξιών στην άκρη μιας περιοχής σχηματισμού νεαρών αστέρων που ονομάζεται NGC 3324 -, το νεφέλωμα Carina και το νότιο δακτυλιοειδές νεφέλωμα NGC 3132, εκεί όπου ένα θνήσκων άστρο σκορπάει στο διάστημα αέρια και σκόνη.
Όμως η πιο ενδιαφέρουσα ανακάλυψη του James Webb ήταν η ευδιάκριτη υπογραφή νερού, που απαθανάτισε μαζί με στοιχεία για νέφη και ομίχλη, στην ατμόσφαιρα που περιβάλλει τον καυτό, αέριο πλανήτη – γίγαντα WASP-96 b, ο οποίος περιστρέφεται γύρω από ένα μακρινό αστέρι που μοιάζει με τον Ήλιο.
Η παρατήρηση, η οποία αποκαλύπτει την παρουσία συγκεκριμένων μορίων με βάση μικροσκοπικές μειώσεις στη φωτεινότητα των χρωμάτων, είναι η πιο λεπτομερής του είδους της μέχρι σήμερα, καταδεικνύοντας την άνευ προηγουμένου ικανότητα του Webb να αναλύει ατμόσφαιρες εκατοντάδες έτη φωτός μακριά, σύμφωνα με τη NASA.
Και εδώ ακριβώς βρίσκεται, ίσως, η μεγαλύτερη προσδοκία που συνοδεύει το James Webb. Ενώ το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έχει αναλύσει ατμόσφαιρες εξωπλανητών, η λεπτομερής παρατήρηση του Webb αποτελεί ένα άλμα στην αναζήτηση πλανητών που δυνητικά μπορούν να φιλοξενήσουν ζωή.
Τι είναι, όμως, αυτό που διαφοροποιεί το James Webb από τον «προκάτοχό» του; Καταρχήν... τριάντα χρόνια τεχνολογικής εξέλιξης. Το Hubble τέθηκε σε λειτουργία το 1990, το James Webb το 2022.
Επιπλέον, το κάτοπτρο του James Webb είναι καλυμμένο με φιλμ από χρυσό και έχει διάμετρο 6,5 μέτρα, σε σύγκριση με το κάτοπτρο των μόλις 2,4 μέτρων που διαθέτει το Hubble. Τέλος, το νέο τηλεσκόπιο βρίσκεται πολύ μακριά από τη Γη. Για την ακρίβεια σε απόσταση περίπου 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, στο σημείο Lagrange L2, εκεί όπου οι βαρυτικές δυνάμεις μεταξύ Ήλιου και Γης αθροίζονται και αντισταθμίζουν τη φυγόκεντρο δύναμη της κίνησης της Γης γύρω από το άστρο μας. Σε αυτό το σημείο η θερμοκρασία του James Webb παραμένει κάτω από τους - 223 °C, απαραίτητη προϋπόθεση για να καταστούν εφικτές αμυδρές παρατηρήσεις στο υπέρυθρο.
Η επικρατέστερη θεωρία για τη δηµιουργία του Σύµπαντος, το λεγόµενο «Πληθωριστικό Μοντέλο», προβλέπει ότι δηµιουργήθηκε από µια υπερβολικά πυκνή και θερµή κατάσταση, µια χωροχρονική (;) ανωµαλία, πριν από 13,8 δισεκατοµµύρια χρόνια. Τότε όλη η ύλη και η ενέργεια που σήµερα βρίσκονται γύρω µας, ήταν συγκεντρωµένες σε ένα απειροελάχιστο σηµείο.
Από εκεί ξεπήδησαν δισεκατοµµύρια γαλαξίες και άστρα, πλανήτες, δορυφόροι, κοµήτες. Μερικά µόνο από τα μυστήρια του Κόσµου που γεννήθηκαν, µεγάλωσαν και έσβησαν καθώς το Σύµπαν µας από ένα υπέρθερµο, υπέρπυκνο σηµείο εξελίχθηκε σε αυτό που οι αισθήσεις μας µπορούν να συλλάβουν. Το χρυσό κάτοπτρο του James Webb υπόσχεται να μας βοηθήσει να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι αυτού του Κόσμου. Άλλωστε ο άνθρωπος ποτέ δεν έπαψε και πιθανόν ποτέ δεν θα πάψει να είναι ένα πράγμα: εξερευνητής.
