Κλιμακώνεται η ένταση στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, μετά το δημοψήφισμα των Σερβοβοσνίων, στο οποίο αποφάσισαν με συντριπτικό ποσοστό να καθιερώσουν ως ξεχωριστή εθνική γιορτή στη Σερβική Δημοκρατία την 9η Ιανουαρίου, ημερομηνία ανακήρυξης της κρατικής οντότητας τους το 1992, που σηματοδότησε την αποδόμησή της και την έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Το Ανώτατο Δικαστήριο στο Σαράγεβο είχε κρίνει παράνομο το δημοψήφισμα και τώρα που οι Σέρβοι προχώρησαν στη διεξαγωγή του, ο εισαγγελέας του Σαράγεβο καλεί τον πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας, Μίλοραντ Ντόντικ σε απολογία, υπό την απειλή μάλιστα της σύλληψής του, εάν δεν υπακούσει.
Ο Μίλοραντ Ντόντικ απάντησε πως δεν έχει αντίρρηση να καταθέσει, αλλά δέχεται να το κάνει αυτό στην πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας, Μπάνια Λούκα και όχι στο Σαράγεβο, υποστηρίζοντας πως τίθεται σε κίνδυνο η ζωή του, εάν μεταβεί εκεί.
Η διεθνής κοινότητα, που ουσιαστικά διοικεί την ασταθή Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ασκεί και αυτή, από την πλευρά της, έντονες πιέσεις στον Ντόντικ να ανταποκριθεί στην κλήση του εισαγγελέα, αφήνοντας να εννοηθεί και αυτή ότι παραμένει ανοιχτό το θέμα της σύλληψής του, πλην όμως οι πάντες θεωρούν πως ένα τέτοιο αστυνομικό-στρατιωτικό εγχείρημα θα έβαζε "μπουρλότο" στην εύθραυστη σταθερότητα καθώς η σερβοβοσνιακή αστυνομία θα έσπευδε να προστατεύσει τον πρόεδρο της οντότητας.
Σε αυτό το κλίμα δεν έλειψαν και οι πολεμικές ιαχές, ανασύροντας εφιαλτικές μνήμες και τροφοδοτώντας εθνοτικά μίση. Έτσι, ο μουσουλμάνος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Βοσνίας την περίοδο του πολέμου, απόστρατος στρατηγός Σέφερ Χαλίλοβιτς εξέφρασε την άποψη, ότι μετά το δημοψήφισμα θα πρέπει να επιβληθεί με τα όπλα η διάλυση της Σερβικής Δημοκρατίας!
Όπως είπε, "ο πόλεμος θα κρατήσει 10-15 μέρες, αφού οι Σέρβοι δεν έχουν τη στρατιωτική δύναμη που είχαν το 1992, ενώ η Σερβία δεν θα τολμήσει να εμπλακεί στρατιωτικά". Η αντίδραση υπήρξε άμεση από το Βελιγράδι και από το Ζάγκρεμπ, που διαθέτουν εθνότητες στο ομόσπονδο κράτος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, Ίβιτσα Ντάτσιτς όσο και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, έσπευσαν να δηλώσουν πως "η Σερβία έχει τη δύναμη να αμυνθεί και να υπερασπιστεί την Σερβική Δημοκρατία" και προειδοποίησαν πως "επιθυμούμε την ειρήνη αλλά δεν θα επιτρέψουμε να αιφνιδιαστούμε από κανέναν".
Οι Κροάτες, από την πλευρά τους, έσπευσαν και αυτοί να επισημάνουν διά της προέδρου τους, Κολίντα Γκράμπαρ- Κιτάροβιτς πως "η Κροατία έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί την ισότητα των Κροατών στη Βοσνία".
Μπορεί ένα θέμα όπως αυτό της εθνικής γιορτής των Σέρβων να απειλήσει με κατάρρευση το ετοιμόρροπο οικοδόμημα της Βοσνίας Ερζεγοβίνης; Αυτό καθαυτό όχι, λένε οι αναλυτές των βαλκανικών εξελίξεων.
Η διεθνής κοινότητα αλλά και το Σαράγεβο όμως φοβούνται ότι εάν νομιμοποιηθεί το δημοψήφισμα για την εθνική γιορτή των Σερβοβοσνίων, την οποία ούτως ή άλλως γιόρταζαν στην πράξη, τότε θα "ανοίξει η όρεξη" της Μπάνια Λούκα για τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την απόσχιση της Σερβικής Δημοκρατίας, οπότε παύει να υπάρχει η Βοσνία- Ερζεγοβίνη με τη μορφή που συμφωνήθηκε το 1995, στο Ντέιτον και ο ασκός του Αιόλου για την περιοχή κινδυνεύει να ανοίξει πάλι.
Απόφαση για την διεξαγωγή τέτοιου δημοψηφίσματος έχει ληφθεί ήδη από το κοινοβούλιο των Σερβοβόσνιων, με την ηγεσία τους να δηλώνει ότι θα το πραγματοποιήσει, εάν και όταν αυτή κρίνει σκόπιμο.
Θα προχωρήσουν στην διενέργειά του αναλαμβάνοντας το ρίσκο που ενέχει ένα αποτέλεσμα υπέρ της απόσχισης οι Σερβοβόσνιοι ηγέτες; Αυτό θα εξαρτηθεί, υποστηρίζουν οι αναλυτές, από το εάν παραμείνει ως έχει η συμφωνία του Ντέιτον για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή θα τροποποιηθεί όπως επιδιώκουν οι Μουσουλμάνοι και ως ένα βαθμό και οι Κροάτες.
Για τον Μίλοραντ Ντόνιτικ το δημοψήφισμα είναι το ισχυρό του "χαρτί"
Εάν μέσω μιας ενδεχόμενης αλλαγής του Ντέιτον, που για τους Σέρβους αποτελεί κάτι σαν "Βίβλο", ενισχυθούν οι κεντρικές εξουσίες της ομοσπονδίας, αυτό θα σημάνει αυτομάτως και την αποδυνάμωση της προωθημένης αυτονομίας της Σερβικής Δημοκρατίας. Και, τότε, η Μπάνια Λούκα θα στήσει κάλπες, με το αποτέλεσμα να θεωρείται βέβαιο: απόσχιση και πιθανή προσκόλληση στη Σερβία.
Σε μία τέτοια περίπτωση, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη παύει να υπάρχει με τη μορφή συμφωνήθηκε στο Ντέιτον το 1995, ένα ομόσπονδο κράτος δηλαδή με δυο οντότητες, την Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία και τη Σερβική Δημοκρατία. Αλλάζει ο συνοριακός χάρτης και ο εφιάλτης του "ντόμινο" επανέρχεται ως απειλή για το μεταγιουγκοσλαβικό status, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την περιφερειακή σταθερότητα και ειρήνη.
Αυτό το ανατριχιαστικό σενάριο είναι που τρέμουν οι πάντες στις όχθες του Δρίνου και τη Δύση, με τη διεθνή κοινότητα αλλά και το Βελιγράδι να κινούνται δραστήρια στο παρασκήνιο ώστε να αποτρέψουν κινήσεις που μπορούν να το ενεργοποιήσουν.
Όμως το ρήγμα που χωρίζει τις εθνότητες είναι βαθύ και με πολύ αίμα στα "σπλάχνα" του. Στην πραγματικότητα, η Βοσνία-Ερζεγοβινη εξακολουθεί είκοσι ένα χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας του Ντέιτον, με την οποία έληξε ο αιματηρός εμφύλιος, να αποτελεί ένα τριχοτομημένο κράτος, οι συνιστώσες του οποίου (Σέρβοι, Κροάτες, Μουσουλμάνοι) ελάχιστες έως μηδαμινές επαφές έχουν μεταξύ τους και (συμ)βιώνουν σε αποκλίνουσα τροχιά.
Τι κρατάει μέχρι τώρα τη συνοχή της; Ο κίνδυνος, εάν διασπαστεί, να προσκολληθεί η Σερβική Δημοκρατία στη Σερβία, η οποία έτσι θα μεγαλώσει, το ίδιο και ο κροατικός τομέας στην Κροατία και θα αναδυθεί έτσι ένα αμιγώς μουσουλμανικό θρησκευτικό κράτος των Βόσνιων μουσουλμάνων με καλπάζουσα ισλαμική ριζοσπατικοποίηση. Και αυτό δεν το θέλει κανείς.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
