Το ζήτημα που ανακύπτει μετά και τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ σχετικά με το ενδεχόμενο χρήσης χημικών όπλων από την Ρωσία είναι μείζονος σημασίας δεδομένου ότι μια τέτοια ενέργεια αντίκειται στους διεθνείς κανόνες και ουσιαστικά θα αποτελέσει ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, ενώ όσοι δώσουν μια τέτοια εντολή θα είναι εγκληματίες πολέμου.
Πρόκειται για εφιαλτική προοπτική που όλοι απεύχονται τη στιγμή μάλιστα που ήδη η εισβολή στην Ουκρανία εγείρει θέματα εξαιτίας των απωλειών αμάχων αλλά του τεράστιου προσφυγικού κύματος που δημιουργείται. Και αυτό πέραν της κατάλυσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων μιας χώρας από μια άλλη.
Στην εφιαλτική προοπτική της χρήσης χημικών όπλων υπάρχουν δύο διαστάσεις. Η μία είναι αυτή που αγγίζει την ηθική, ακόμη και την ηθική του πολέμου την οποία η διεθνής κοινότητα έχει διαμορφώσει από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, λέγοντας πως η χρήση χημικών όπλων αλλά και των βιολογικών εκ των υστέρων, απαγορεύεται.
Μια τέτοια ενέργεια θα είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και αυτοί που θα δώσουν την εντολή για τη χρήση τέτοιων όπλων θα είναι εγκληματίες πολέμου. Με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο χωρίς να τίθενται ερωτήματα και να υπάρχουν αμφισβητήσεις και αμφιβολίες.
Η δεύτερη διάσταση είναι καθαρά επιχειρησιακή. Αν καταφέρουμε να αποδράσουμε από το τεράστιο ηθικό ζήτημα που δημιουργεί μια τέτοια προοπτική ερχόμαστε στην καθαρά επιχειρησιακή διάσταση. Τι μπορεί να σημαίνει η χρήση τέτοιων όπλων; Απλά πως η Ρωσία πραγματικά βρίσκεται σε ένα αδιέξοδο στα πεδία των μαχών.
Η απόφαση για τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής, διότι περί αυτού πρόκειται, θα σημαίνει ότι δικαιώνονται όσοι και όσες υποστηρίζουν πως η ρωσική επιχείρηση είναι σε αδιέξοδο. Ότι οι γραμμές των μετώπων δεν προχωρούν, υπάρχει μια στασιμότητα και η μόνη επιλογή που έχει η Ρωσία είναι να βομβαρδίζει συγκεκριμένες περιοχές. Και αυτό ακόμη όμως δεν της δίνει κανένα πολιτικό ή στρατηγικό πλεονέκτημα.
Ουδείς φυσικά δύναται να αποκλείσει το ενδεχόμενο να γίνεται όλη αυτή η συζήτηση και να διαρρέονται ανάλογες εφιαλτικές πλευρές από τη ρωσική πλευρά προκειμένου να αναγκαστεί να συνθηκολογήσει η Ουκρανία. Δηλαδή να τίθεται θέμα χρήσης τέτοιων όπλων που θα κάμψουν δυνητικά τις αντιστάσεις που υπάρχουν.
Όμως σε τελική ανάλυση, ακόμη και αυτή η περίπτωση, ακόμη και αυτό το εφιαλτικό σενάριο, να υπάρξει δηλαδή χρήση όπλων μαζικής καταστροφής (εκτός των πυρηνικών) δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα της Ρωσίας.
Αντίθετα από κάθε άποψη πολιτική, ηθική και στρατηγική άποψη θα χειροτερέψει περαιτέρω την ήδη δυσμενέστατη διεθνή θέση της. Και ακόμη και αν έχει απομείνει έστω και ένα ψήγμα νομιμοποίησης αυτού του πολέμου στα μάτια ορισμένων θα χαθεί.
Ίσως γι' αυτό η Ρωσία να διαρρέει ότι η Ουκρανία ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει όπλα καταστροφής, αναζητώντας μια νομιμοποίηση τη στιγμή που όλοι ξέρουν ότι δεν διαθέτει. Δεν έχει η Ουκρανία ούτε χημικά ούτε βιολογικά όπλα.
Σε κάθε περίπτωση και χωρίς να είμαι ειδικός στα όπλα μαζικής καταστροφής πρέπει να επισημανθεί και ακόμη μία διάσταση. Τα χημικά όπλα δεν είναι όπλα τις επιπτώσεις των οποίων μπορεί να προσδιορίσεις και ακόμη περισσότερο να περιορίσεις. Ως εκ τούτου πρέπει να ληφθεί υπόψη ακόμη και το ενδεχόμενο να πληγούν και χώρες γύρω από την Ουκρανία.
Ποιος άλλωστε μπορεί να αποκλείσει τη μεταφορά τους μέσω του αέρα ή μέσω της διείσδυσης των χημικών στον υδροφόρο ορίζοντα; Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ το έθιξε με βάση και τη γειτνίαση της Ουκρανίας με χώρες μέλη του ΝΑΤΟ.
Σε αυτή την περίπτωση το δίλημμα για τη Δύση θα είναι τεράστιο διότι είναι άλλο μια συμβατική στρατιωτική επιχείρηση όπως είναι η ρωσική εισβολή και άλλο η χρήση χημικών. Το τοπίο θα αλλάξει και δεν μιλάω μόνο για το στρατιωτικό σκέλος επί των πεδίων.
Προς το παρόν το ΝΑΤΟ και συνολικά η Δύση εμπλέκεται με την αποστολή αμυντικού υλικού. Η απόφαση του ΝΑΤΟ όπως ανακοινώθηκε χθες αποτελεί συνέχεια ενεργειών στις οποίες έχουν προχωρήσει χώρες μέλη του.
Ποιος είναι ο στόχος αυτής της βοήθειας; Η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων, η αλλαγή της κατάστασης στο έδαφος και η δημιουργίας συνθηκών μιας κάποιας ισορροπίας, όσο αυτό μπορεί να επιτευχθεί δεδομένης της υπεροπλίας των Ρωσικών δυνάμεων.
Και σε αυτή την περίπτωση στόχος τελικός είναι να αναγκαστεί η Ρωσία να επαναξιολογήσει την κατάσταση και να φέρει εκ νέου στο τραπέζι και άλλες επιλογές όπως είναι ένας συμβιβασμός. Για αυτό η βοήθεια θα αυξάνεται όσο η Ουκρανία αντιστέκεται. Βοηθάμε την Ουκρανία ώστε να βελτιωθεί ο συσχετισμός ισχύος.
Εκτιμώ δε ότι σε αυτόν το σχεδιασμό εντάσσεται και το χθεσινό μήνυμα του ΝΑΤΟ προς την Κίνα. Η Κίνα θα μπορούσε, θεωρητικά πάντοτε, να βοηθήσει τη Ρωσία να αντέξει. Μιλάμε για οικονομική βοήθεια, διότι στρατιωτικά δεν πρόκειται να εμπλακεί.
Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως και το ζήτημα που επανέρχεται διαρκώς στο προσκήνιο και αφορά σενάρια περί αύξησης των πιέσεων προς την Πολωνία και τις βαλτικές χώρες από την Ρωσία είναι και η αιτία της απόφασης αποστολής δυνάμεων από το ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της προκεχωρημένης άμυνάς του. Πρόκειται όμως για ένα ακόμη αμυντικό μέτρο που δεν κλιμακώνει από την πλευρά της Δύσης την κατάσταση.
Εκτιμώ πως δεν ε υπάρχει σενάριο μιας νέας επιχείρησης της Ρωσίας προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό που θα μπορούσε να εξεταστεί ως σενάριο, είναι ότι αν η Ρωσία είχε ολοκληρώσει τους αρχικούς σχεδιασμούς της αναφορικά με την Ουκρανία θα έμπαινε στη διαδικασία να απαιτήσει έναν διάδρομο που να συνδέει το Καλίνιγκραντ με την ουκρανική επικράτεια.
Αυτό θα προϋπόθετε να τεθεί η χώρα αυτή υπό ρωσικό έλεγχο. Είναι ένα σενάριο που δεν είναι καινούριο και επανέρχεται διαρκώς με γνώμονα όμως τις εξελίξεις και την τελική διαμόρφωση των συσχετισμών στην Ουκρανία.
