Σε συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, κατέληξαν νωρίς τις πρωινές ώρες οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες μετά και την τελευταία συμβιβαστική πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Σε μία Σύνοδο που κράτησε συνολικά πέραν των 100 ωρών, ξεπερνώντας το ιστορικό ρεκόρ διάρκειας εκείνης του Δεκεμβρίου του 2000 για τη Συνθήκη της Νίκαιας, οι «27» συμφώνησαν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποτελείται από επιχορηγήσεις ύψους 390 δισ. ευρώ και δάνεια 360 δισ. ευρώ.
Τo 70% των πόρων θα διατεθεί στην διετία 2021-2023 και το 30% το 2023, ενώ εισάγεται μια σύνθετη διαδικασία έγκρισης και εποπτείας της διάθεσης των πόρων, με ενδεχόμενο παραπομπής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε περίπτωση «ένστασης» από κράτος-μέλος. Παράλληλα, αυξάνονται εντυπωσιακά τα rebates για τις «φειδωλές» χώρες.
Βασικό εργαλείο της συμφωνίας είναι το Ταμείο Ανάκαμψης, (Recovery and Resilience Facility), το οποίο και αποτελεί σχεδόν το 90% του Ταμείου. Ισοδυναμεί με 672,5 δισ. ευρώ (από 560 δισ. στην πρόταση της Κομισιόν και 625 στη συμβιβαστική πρόταση Μισέλ του Σαββάτου) και απαρτίζεται κατά 360 δισ. από επιχορηγήσεις και 312,5 δισ. από δάνεια.
Αναλυτικά τα κεφάλαια ανάλογα με τα διάφορα προγράμματα κατανέμονται ως εξής:
-Recovery and Resilience Facility (Ταμείο Ανάκαμψης): 672,5 δισ. ευρώ
-Από τα οποία, δάνεια: 360 δισ. ευρώ και επιχορηγήσεις 312,5 δισ. ευρώ.
-ReactEU: 47,5 δισ. ευρώ
-Horizon Europe (για την έρευνα): 5 δισ. ευρώ
-InvestEU (αντικατέστησε το πρόγραμμα Γιούνκερ): 5,6 δισ. ευρώ
-Rural Development (αγροτική ανάπτυξη): 7,5 δισ. ευρώ
-Just Transition Fund (JTF - απανθρακοποίηση): 10 δισ. ευρώ
-RescEU: 1,9 δισ. ευρώ
-Σύνολο: 750 δισ. ευρώ
Σημειωτέον πάντως ότι το “ψαλίδι” στις επιχορηγήσεις κατά 110 δισ. ευρώ σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής (και τη γαλλογερμανική πρόταση του Μαΐου) αφορά σειρά προγραμμάτων που εκπροσωπούν ορισμένες από τις πιο βασικές προτεραιότητες της Ένωσης. Δηλαδή την απανθρακοποίηση, την έρευνα, και την περιφερειακή ανάπτυξη.
'Εγκριση των σχεδίων
Στο θέμα της διακυβέρνησης, η συμφωνία προβλέπει μια σύνθετη διαδικασία έγκρισης και εποπτείας της διάθεσης των πόρων, σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσει τους Ολλανδούς και τους συμμάχους τους, που απαιτούσαν να έχουν δικαίωμα βέτο. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή, ακόμη και αν μόνο μια χώρα θεωρήσει ότι το εθνικό σχέδιο κάποιας άλλης έχει ενδείξεις ότι αποκλίνει από τις προϋποθέσεις χορήγησης των κονδυλίων και τους στόχους που έχουν τεθεί από την ΕΕ, τότε θα μπορεί να παραπέμψει το θέμα στο επόμενο Συμβούλιο Κορυφής.
Και οι πόροι δεν θα εκταμιεύονται έως ότου το Συμβούλιο «θα έχει συζητήσει αποφασιστικά το θέμα», αλλά εντός περιόδου τριών μηνών από το αίτημα της Κομισιόν προς την Επιτροπή.
Μεγάλη αύξηση των rebates
Στα υπόλοιπα σημεία της πρότασης, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-7 παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ, αλλά αυξάνονται εντυπωσιακά τα rebates (επιστροφές προϋπολογισμού) για τις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες.
Συγκεκριμένα, στα 377 εκατ. ετησίως (από από 197 εκατ.) για τη Δανία, στα 1,921 δισ. (από 1,576 δισ.) για την Ολλανδία, στα 565 εκατ. (από 237 εκατ.) για την Αυστρία και στα 1,069 δισ. (από 798 εκατ.) για τη Σουηδία, ενώ το ποσό παραμένει το ίδιο για τη Γερμανία.
Πρόκειται για ένα σημείο, για το οποίο το Politico μεταδίδει ότι έχει υπάρξει δυσαρέσκεια από τις χώρες που θα επωφεληθούν περισσότερο από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σεβασμός των ευρωπαϊκών αρχών
Στη συμφωνία προβλέπεται ακόμη η διασύνδεση των κονδυλίων με τον σεβασμό των ευρωπαϊκών αρχών και του δικαίου μέσα από μια αρκετά ασαφή διατύπωση.
Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι «θα εισαχθεί ένα καθεστώς αιρεσιμότητας που θα προστατεύει τον προϋπολογισμό και το Next Generation EU», με την Κομισιόν να προτείνει «μέτρα σε περίπτωση παραβιάσεων» τα οποία θα υιοθετούνται με ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου. Στην πράξη η ασαφή αυτή διατύπωση αποτελεί μια παραχώρηση προς τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Oρμπαν, που, με τη στήριξη κυρίως της Πολωνίας και της Σλοβενία, είχε αντιδράσει σθεναρά στις προηγούμενες προτάσεις του Σαρλ Μισέλ.
Δηλώσεις μετά τη συμφωνία
Η συμφωνία που κλείστηκε για το σχέδιο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας δείχνει ότι οι 27 χώρες μέλη μπόρεσαν να σταθούν η μια δίπλα στην άλλη με πίστη στο κοινό τους μέλλον, δήλωσε ο Σαρλ Μισέλ μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας, τονίζοντας πως «αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από τα χρήματα».
«Η συμφωνία αυτή στέλνει το ισχυρό μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι μια δύναμη που αναλαμβάνει δράση», είπε ο Μισέλ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μετά το πέρας της Συνόδου.
Για «ιστορική ημέρα για την Ευρώπη» έκανε λόγο μέσω Twitter ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν λίγο μετά την αναγγελία από τον Σαρλ Μισέλ ότι εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την πανδημία του κορονοϊού στη μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής.
«Είμαι ικανοποιημένος με τη συμφωνία αυτή, δεν έχω καμία διαφωνία» είπε ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε σε δημοσιογράφους μετά την ανακοίνωση των «27» για το Ταμείο Ανάκαμψης, σημειώνοντας πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μετατρέπεται με τη σημερινή συμφωνία σε ένωση αναδιανομής κεφαλαίων, καθώς «το σχέδιο ανάκαμψης αποτελεί έκτακτο μέτρο, που δεν θα επαναληφθεί».
Από την πλευρά του ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε εξέφρασε την ικανοποίησή του για την συμφωνία, κάνοντας λόγο για «φιλόδοξο σχέδιο επανεκκίνησης για να αντιμετωπιστεί η κρίση με ισχύ και αποτελεσματικότητα».
