Στα πλαίσια της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας, τα F-16 των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) ήλθαν στην Κρήτη και εκπαιδεύτηκαν με τα Ελληνικά πληρώματα στο επιχειρησιακό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου. Ένας στρατηγικός αναλυτής, για να μελετήσει ώστε να αντιληφθεί και στη συνέχεια να αναλύσει με επιτυχία τα πολύπλοκα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, θα πρέπει να έχει επισκεφτεί την περιοχή και θα πρέπει να έχει ανταλλάξει απόψεις με τους πολίτες των χωρών αυτών.
Επισκέφτηκα τα ΗΑΕ ως μέλος Ελληνικής αντιπροσωπίας του ΥΠΕΘΑ, αλλά επίσης συμμετείχα και στη φιλοξενία στρατιωτικών αντιπροσωπιών των ΗΑΕ στην Ελλάδα, στα πλαίσια υπογραφής των προγραμμάτων διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας.
Η πρώτη επίσημη Εμπειρία
Η πρώτη υπηρεσιακή επίσκεψη στα ΗΑΕ ήταν η συμμετοχή μου, ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, στην IDEX-2001 (International Defence Exhibition & Conference). Η όλη διοργάνωση τελούσε υπό την αιγίδα του Sheikh Khalifa Bin Zayed Al Nahyan, Προέδρου των ΗΑΕ και Ανώτατου Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων. Η φιλοξενία ήταν εξαιρετική με διαμονή στη Λέσχη Αξιωματικών (Officers Club) του Abu Dabi που είναι ένα επιβλητικό κτίριο σε σχήμα νυχτερίδας, με υδρο-καλλιέργειες στους εσωτερικούς διαδρόμους και θαυμάσιους κήπους στον περιβάλλοντα χώρο. Στη διάθεσή μου ήταν ένα πολυτελές λευκό αυτοκίνητο με την Ελληνική σημαία στο παρμπρίζ και ένας αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας των Εμιράτων ως συνοδός. Ο αξιωματικός αυτός είχε φοιτήσει για δέκα χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε Σχολεία επαγγελματικής επιμόρφωσης. Ήταν ένας εξαιρετικός επαγγελματίας με στρατιωτική εκπαίδευση και στρατηγική σκέψη.
Σε ένα διάλειμμα των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων της Έκθεσης, ο συνοδός προσφέρθηκε να μου κάνει έκπληξη και να μου δείξει κάτι που συνδέει τα ΗΑΕ με την Ελλάδα. Αποδέχθηκα την πρόκληση. Επισκεφτήκαμε ένα λιμανάκι στα βόρεια, όπου ήταν αραγμένα πολύχρωμα καΐκια από το Ιράν. Στην αποβάθρα και στα καΐκια ήταν απλωμένα εμπορεύματα, δημιουργώντας ένα μεγάλο παζάρι. Το περίεργο ήταν ότι περιφερειακά από το ιδιόμορφο αυτό παζάρι υπήρχαν σιδερένια κάγκελα και έντονη αστυνομική παρουσία. Ο συνοδός μου εξήγησε: «έχουμε σοβαρά προβλήματα με το Ιράν, αλλά εμείς επιθυμούμε να διατηρούμε καλές σχέσεις με τους Ιρανούς πολίτες μέσω του εμπορίου. Για το λόγο αυτό επιτρέπουμε να διοργανώνεται αυτό το παζάρι σε τακτά χρονικά διαστήματα».
«Τι σχέση έχουν αυτά με την Ελλάδα;» ρώτησα και ο συνοδός μου εξήγησε: «Το Ιράν διεκδικεί νησιά των ΗΑΕ και έχει καταλάβει με στρατιωτική επιχείρηση το Νησί Αμπού-Μούσα όπου υπάρχουν πετρελαιοπηγές, καθώς και τις βραχονησίδες Μικρή και Μεγάλη Τούνμπς. Αυτά είναι κοντά στην είσοδο του Κόλπου, εσωτερικά από τα στενά του Ορμούζ. Λόγω του βάθους της θάλασσας, τα μεγάλα πλοία πρέπει υποχρεωτικά να περνούν ανάμεσα σε Αμπού-Μούσα και Τούνμπς, προσδίδοντας στα νησιά αυτά μεγάλη γεωστρατηγική σημασία που το Ιράν εκμεταλλεύεται μετά την στρατιωτική τους κατάληψη.
Τα ΗΑΕ έχουν υποβάλει επίσημη πρόταση στον ΟΗΕ για επίλυση των διαφορών με διαπραγματεύσεις και με απώτερο σκοπό την οριστική επίλυση στο Διεθνές Δικαστήριο με βάσει το Διεθνές Δίκαιο. Αντιθέτως το Ιράν έχει στρατικοποιήσει την διαφορά καταλαμβάνοντας τα νησιά με στρατιωτικές δυνάμεις. Οι Ιρανοί δεν αποδέχονται την ισχύ του Διεθνούς Δικαίου για τα νησιά αυτά, διότι θεωρούν ότι ιστορικά ανήκαν στην πάλαι ποτέ Περσική Αυτοκρατορία και είχαν καταληφθεί από τους Άγγλους από τους οποίους στην συνέχεια με διεθνή Συνθήκη παραδόθηκαν στα ΗΑΕ».
Καταλήγοντας, ο συνοδός ανέφερε ότι η ένταση στις σχέσεις μεταξύ των ΗΑΕ και του Ιράν προσομοιάζει με τις αντίστοιχες σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία. «Οι επιτελείς μας παρακολουθούν και αναλύουν τον τρόπο που η Ελλάδα αντιμετωπίζει την επιθετικότητα της Τουρκίας, τόσο διπλωματικά όσο και στρατιωτικά και εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα που εφαρμόζονται από εμάς. Αυτή είναι η στρατηγική σχέση μας με την Ελλάδα» μου είπε.
Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκίας
Στα πλαίσια της Έκθεσης IDEX, ο υφυπουργός Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκίας προσκάλεσε όλους τους συμμετέχοντες σε δεξίωση σε ένα από τα πολυτελή ξενοδοχεία της περιοχής. Το βράδυ της δεξίωσης, πλησίασα τον Τούρκο υφυπουργό για τον τυπικό χαιρετισμό (reception). Ο «σύμμαχος» αξιωματούχος μου πρόσφερε το έμβλημα του υφυπουργείου του λέγοντας: «θέλω να έχεις σαν δώρο από εμένα το έμβλημα που συμβολίζει τις προσπάθειες ανάπτυξης της Αμυντικής μας Βιομηχανίας. Έχουμε σχέδιο σε μία δεκαετία να είμαστε αυτάρκεις στην παραγωγή οπλικών συστημάτων». Το έμβλημα ήταν μία κόκκινη γυάλινη πασχαλίτσα με ένα μεγάλο μάτι στη δεξιά της ράχη. Τον ευχαρίστησα και απομακρύνθηκα προς το μέρος του συνοδού μου που ήταν μάρτυρας της σύντομης συνομιλίας και σχολίασε: «οι Τούρκοι κάνουν πολύ έντονη την παρουσία τους σε αυτή την IDEX. Προσπαθούν να εξασφαλίσουν αραβικά κεφάλαια για την ανάπτυξη της Αμυντικής Βιομηχανίας τους». Η παρατήρηση ήταν πράγματι πολύ εύστοχη και απηχούσε το ζητούμενο της επίσημης Τουρκικής αντιπροσωπίας. Πράγματι σε λίγα χρόνια κατάφεραν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αραβικά κεφάλαια από το Κατάρ.
Για την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ)
Το έτος 2009 επισκέφτηκα για μία ακόμα φορά τα ΗΑΕ ως μέλος αντιπροσωπίας του ΥΠΕΘΑ. Ένα από τα θέματα που συζητήθηκε, ήταν σχετικό με την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ). Το τεχνικό προσωπικό εδάφους της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΑΕ εκπαιδευόταν στην Ελλάδα και μάλιστα στην ΕΑΒ. Το προσωπικό αυτό διέμενε στη Χαλκίδα, συμβάλλοντας σε ένα βαθμό στην οικονομική ζωή της πόλης. Από φίλους Χαλκιδιώτες είχα ενημερωθεί ότι οι Εμιρατιανοί στρατιωτικοί ήταν υποδειγματικοί στη συμπεριφορά τους και ήταν αγαπητοί στους ντόπιους κατοίκους. Η εκπαίδευση των βαθμοφόρων της ΠΑ των ΗΑΕ σταμάτησε μετά από μία άτυχη στιγμή παρεξήγησης που συνέβη από τους εκπρόσωπους των αστυνομικών και διπλωματικών Αρχών της Ελλάδας εις βάρος του Σείχη στο Αεροδρόμιο του Ελληνικού, που ήταν τότε σε λειτουργία.
Στα ΗΑΕ ζήτησα και συναντήθηκα με τον Σμήναρχο Μοχάμετ που ήταν ο επικεφαλής της τελευταίας ομάδας τεχνικών που είχε εκπαιδευτεί στην ΕΑΒ. Στα πλαίσια της παραδοσιακής αραβικής φιλοξενίας, ο Συνταγματάρχης προσέφερε δείπνο εργασίας για να συζητήσουμε σχετικά. Κατά τη συζήτηση, ο ίδιος αναφέρθηκε στις ευχάριστες αναμνήσεις που είχε από την διαμονή του στη Χαλκίδα, αλλά και την επαγγελματικότητα που η ΕΑΒ διοργάνωνε την εκπαίδευση των τεχνικών στους οποίους προΐστατο. Η απόφαση βέβαια της επανέναρξης απείχε κατά πολύ από την δικαιοδοσία του Σμήναρχου, αλλά υποσχέθηκε να εργαστεί για την υποστήριξη επανέναρξης της διμερούς συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΑΕ για την εκπαίδευση των τεχνικών της ΠΑ των ΗΑΕ.
Η τελευταία επίσημη επικοινωνία.
Τον Νοέμβριο του 2011 επισκέφτηκα τα ΗΑΕ για μία ακόμα φορά, ως εκπρόσωπος του ΥΠΕΘΑ. Στην διάρκεια αυτής της επίσκεψης συνέβη ένα εξαιρετικό σε σημασία γεγονό, ακριβώς την ημέρα έναρξης των εκδηλώσεων και συγκεκριμένα κατά τον επίσημο χαιρετισμό (reception). Όλοι οι προσκεκλημένοι σχημάτισαν μία ουρά εμπρός στον φιλοξενούντα Sheikh Bin Zayed. Το πρωτόκολλο της παρουσίασης και του χαιρετισμού ήταν μία τυπική διαδικασία που εξελισσόταν με ηρεμία και επαναλαμβανόμενο μοτίβο.
Όταν πλησίασα μπροστά στον Σεΐχη και ανέφερα ότι εκπροσωπώ το Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, συνέβη κάτι εντυπωσιακό. Παραμερίζοντας την τυπικότητα, ο Σεΐχης με έπιασε από τους ώμους και με πραγματικό ενδιαφέρον με ρώτησε: «Πως αντιμετωπίζει η Ελλάδα την οικονομική κρίση; Θα καταφέρει να την ξεπεράσει;».
Εντυπωσιασμένος από την αντίδραση του Σεΐχη, απάντησα: «Υψηλότατε, όσοι αγαπάμε την Ελλάδα θα την βοηθήσουμε να αντιμετωπίσει τα όποια οικονομικά προβλήματα δημιουργεί η πρόσφατη κρίση». «Πράγματι αυτό πρέπει να κάνουμε» μου απάντησε. Μετά την ολοκλήρωση του χαιρετισμού και εντυπωσιασμένος από τον πληθυντικό που χρησιμοποίησε ο ξένος ηγέτης, κατευθύνθηκα προς την έξοδο της αίθουσας για να παρακολουθήσω την επίδειξη αεροπορικού Σμήνους. Ξαφνικά ένοιωσα ένα ελαφρό χτύπημα στον ώμο. Γυρίζοντας αντίκρισα ένα μελαχρινό κύριο με γκρίζο κοστούμι, που με ρώτησε: «Συγνώμη γνωρίζετε προσωπικά τον Σεΐχη; διότι αυτό φάνηκε από την συνομιλία σας». Του απάντησα ότι πρώτη φορά τον συναντούσα από κοντά, αλλά μας συνέδεσε το κοινό ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Ο μελαχρινός κύριος έγνεψε καταφατικά και μου έδωσε την κάρτα του. Ήταν ο Υπουργός Άμυνας της Ινδίας.
Σκέψεις και συμπεράσματα
Η στρατηγική απειλή που αντιμετωπίζουν τα ΗΑΕ από το Ιράν, είναι παρόμοια με την στρατηγική απειλή που αντιμετωπίζει η Ελλάδα από την Τουρκία. Για την αντιμετώπιση της απειλής αυτής, η Πολιτική Εθνικής Άμυνας που έχει διαμορφωθεί και στις δύο φίλες χώρες είναι σχεδόν πανομοιότυπη. Σε αυτή τη βάση είναι δυνατόν να αναπτύξουν σχέσεις όχι πρόσκαιρες και συγκυριακές, αλλά στρατηγικής συνεργασίας που θα είναι ισχυρά λόγω της αλληλοκατανόησης και του αλληλοσεβασμού.
Η ανάπτυξη της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας καρκινοβατεί λόγω της έλλειψης οράματος, πολιτικής αποφασιστικότητας και μακροχρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού. Σε αντίθεση η αντίστοιχη ΤΑΒ παρά τα δομικά της προβλήματα κατάφερε σε μία δεκαετία να καλύπτει πάνω από 70% τις ανάγκες των ενόπλων Δυνάμεων της χώρας της.
(*) Ο αντιπτέραρχος (Ι)ε.α. Ιωάννης Αναστασάκης είναι στρατηγικός Αναλυτής και μελετητής της ιστορίας, με εξειδίκευση τις διεθνείς αμυντικές σχέσεις, τις αμυντικές προμήθειες και τον Ηλεκτρονικό Πόλεμο.
