Του Ασημάκη Παπαγεωργίου*
Πιθανότατα δεν υφίσταται ενεργειακός κλάδος στον οποίο να υφίσταται αντίστοιχη πύκνωση εξελίξεων κατά τα τελευταία έτη, όσο εκείνος του φυσικού αερίου ειδικά στη κατάσταση που δημιουργούν οι τρέχουσες εξελίξεις στην περιοχή μας.
Η αντιμετώπιση κρίσεων εφοδιασμού σε περιοχές όπως η Ουκρανία και η Βαλτική, η διαδικασία απελευθέρωσης και ενοποίησης των ευρωπαϊκών αγορών, η αντιμονοπωλιακές έρευνες της Επιτροπής, η προώθηση της υλοποίησης διακρατικών έργων υποδομών όπως ο αγωγός TAP έναντι άλλων σχεδίων για την διαφοροποίηση των ευρωπαϊκών πηγών εφοδιασμού, η «σχιστολιθική επανάσταση» των ΗΠΑ που βρίσκει σταδιακά το δρόμο της προς την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, είναι μόνον μερικές από αυτές.
Αλλαγές που ήδη έχουν συντελεστεί και συνεχίζονται σε τεχνολογικό και εμπορικό επίπεδο, καθώς και γεωπολιτικές ισορροπίες που αναδιαμορφώνουν τον χάρτη για την ασφαλή, απρόσκοπτη και ανταγωνιστική πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους.
Μόνον τυχαίο δεν είναι λοιπόν το γεγονός πως η Ευρώπη θέτει εν τοις πράγμασι σε ολοένα και υψηλότερη προτεραιότητα την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, ενισχύοντας την εποπτεία της μέσα από stress test για την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων, αυστηροποιώντας τα μέτρα βραχυπρόθεσμης ασφάλειας όπως ο Κανονισμός 994/2010, συγχρηματοδοτώντας και επιταχύνοντας την υλοποίηση έργων που συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση, τα γνωστά ως Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest).
Ο ρόλος του ασφαλούς εφοδιασμού για τον επιτυχή ενεργειακό μετασχηματισμό της Ευρώπης που θα επιτρέψει την ομαλή μετάβαση προς μία ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα τέθηκε μάλιστα στο επίκεντρο της πρώτης ετήσιας έκθεσης που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πορεία υλοποίησης των φιλόδοξων σχεδίων για την Ενεργειακή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ενεργειακής Ασφάλειας.
Τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος (υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές, μεγάλος βαθμός εξάρτησης από μικρό αριθμό προμηθευτών, ελλιπής διασυνδεσιμότητα σε ορισμένες περιοχές), τα οποία αποκτούν μεγεθυμένη βαρύτητα στον ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιανατολικής Μεσογείου, προσδίδουν ειδικό στρατηγικό βάρος και πεδίο ευκαιριών για την Ελλάδα.
Η Ελλάδα οφείλει να ανταποκριθεί έγκαιρα στις προκλήσεις που δημιουργεί το πολυπαραγοντικό παίγνιο που λαμβάνει χώρα σε ενεργειακό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Σε αυτό το πεδίο, η Ελλάδα έχει την τύχη να μην ξεκινά εκ του μηδενός, χάρη στις επιτυχίες που σημειώθηκαν κατά τα πρόσφατα έτη και ενδεχομένως δεν έγιναν πλήρως αντιληπτές από το ευρύ κοινό υπό την πίεση της δημοσιονομικής προσαρμογής. Η πραγμάτωση του Νοτίου Διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου της Ε.Ε. μετά από προσπάθειες δεκαετιών, με την υλοποίηση του αγωγού TAP, έχει στο επίκεντρο της τη χώρα μας ακριβώς επειδή, όταν αυτή κρινόταν, αποδείξαμε στους συνομιλητές μας σε επιχειρηματικό και διακρατικό επίπεδο την ετοιμότητα και την αξιοπιστία μας να αποτελέσουμε ζωτικό κομμάτι της μεγαλύτερες επένδυσης που έχει λάβει χώρα στην ευρύτερη περιοχή μας εδώ και πολλά χρόνια.
Όπως όμως καμία πρόοδος στο μέτωπο της διπλωματίας των αγωγών δε χαρίζεται, παρά αποτελεί το τελικό αποτέλεσμα συντονισμένων ενεργειών, στρατηγικού σχεδιασμού και πολυετών διεργασιών, έτσι αντίστοιχα τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο σε ένα χώρο που χαρακτηρίζεται από τον διεθνή ανταγωνισμό και τη διαρκή αναδιάταξη των ισορροπιών.
Η δυναμική είσοδος της χώρας μας στο διεθνές ενεργειακό γίγνεσθαι αποτέλεσε ίσως τη σημαντικότερη παρακαταθήκη των προηγούμενων ετών που παραμένει ακέραιη. Είναι άμεση η ανάγκη να χτίσουμε πάνω σε αυτή για την διασφάλιση του ευρωπαϊκού μέλλοντος και την ευημερία όλων των Ελλήνων.
*Ο Ασ. Παπαγεωργίου είναι οικονομολόγος, πρ. Υφυπουργός Ενέργειας
