Στην τελική ευθεία βρίσκεται το πρόγραμμα με τα self-tests, καθώς από τις αρχές Απριλίου κάθε πολίτης θα μπορεί να τα προμηθεύεται από το φαρμακείο της γειτονιάς του, με το ΑΜΚΑ του, προκειμένου να υποβάλλεται σε αυτοέλεγχο κατ’ οίκον, χωρίς την παρουσία επαγγελματία υγείας.
Στόχος του υπ. Υγείας και του ΕΟΔΥ είναι να αυξηθούν τα 300.000 τεστ την εβδομάδα σε 10 εκατομμύριο, ώστε να υπάρξει γρηγορότερος εντοπισμός των κρουσμάτων κορoνοϊού και να διευκολυνθεί το άνοιγμα οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Μέχρι να έρθει η πρώτη παρτίδα, οι πολίτες αναζητούν διευκρινήσεις για το είδος των τεστ, τον τρόπο χρήσης τους, την αποτελεσματικότητά τους, το πού θα δηλώνονται τα θετικά τεστ, πώς θα «επικυρώνονται» τα ευρήματα και πώς θα μπορεί να τους βοηθήσει ο φαρμακοποιός σε αυτή την (πρωτόγνωρη) διαδικασία. Το Liberal καταγράφει τις πιο συχνές ερωτήσεις και συντάσσει ένα χρηστικό οδηγό με τις απαντήσεις των ειδικών.
Τι είναι τα self-tests και σε τι διαφέρουν από τα rapid tests που κάνει ο ΕΟΔΥ;
Είναι και τα δύο γρήγορα τεστ αντιγόνου, που ελέγχουν αν ένα άτομο έχει προσβληθεί από κορoνοϊό, ώστε να εντοπιστούν έγκαιρα τα κρούσματα και οι ασυμπτωματικοί φορείς και να διακοπεί η αλυσίδα μετάδοσης. Το κλασικό rapid που κάνουν οι κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ χρησιμοποιεί ρινοφαρυγγικό επίχρισμα από την μύτη ή τον λαιμό, με την ειδική μπατονέτα της εξέτασης να φτάνει πολύ βαθιά στο φαρυγγικό τοίχωμα, καθώς στον ρινοφάρυγγα βρίσκεται το υψηλό ιικό φορτίο. Λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας η λήψη του δείγματος είναι μια δυσάρεστη εμπειρία και απαιτεί επαγγελματία υγείας.
Το self-test σε έτοιμο kit είναι δύο ειδών: Τεστ σάλιου ή ρινικού εκκρίματος που γίνεται χωρίς επίβλεψη από κάποιον ειδικό, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιέχει το σχετικό φυλλάδιο, το οποίο θα τα συνοδεύει. Σύμφωνα με πηγές του υπ. Υγείας τα τεστ που θα παραλάβει η Ελλάδα είναι τεστ σάλιου και θα υπάρξουν και σχετικά video στην τηλεόραση που θα καθοδηγούν τους πολίτες επί της διαδικασίας. Στο τεστ σάλιου ο χρήστης πρέπει να περιστρέψει την μπατονέτα μέσα στην στοματική κοιλότητα 4-5 φορές, ενώ το ίδιο πρέπει να κάνει και με το τεστ ρινικού εκκρίματος, χωρίς ωστόσο να χρειαστεί να εισχωρήσει βαθιά στην ρινική κοιλότητα η μπατονέτα.
Υπάρχουν κανόνες για το πότε πρέπει να γίνεται το self-test μέσα στην ημέρα;
Η σύσταση είναι να κάνουμε το τεστ πριν το φαγητό, χωρίς να έχουμε πιει καφέ άλλο ρόφημα ή ποτό και αφού έχουμε βουρτσίσει τα δόντια μας, ώστε η στοματική κοιλότητα να είναι όσο το δυνατόν πιο καθαρή.
Τι κάνουμε όταν βγει το αποτέλεσμα;
Στα rapid tests (όπως λέει και η ονομασία τους) το αποτέλεσμα βγαίνει γρήγορα και εφόσον βγει θετικό πρέπει οπωσδήποτε να επιβεβαιωθεί με μοριακό τεστ, καθώς σε κάθε εξέταση υπάρχει η πιθανότητα του ψευδώς θετικού αποτελέσματος. Γι αυτό άλλωστε τα self-test δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν δικαιολογία για να απουσιάσει κάποιος εργαζόμενος από την εργασία του. Το θετικό αποτέλεσμα πρέπει να δηλωθεί σε μια ειδική πλατφόρμα που θα ανοίξει (από το υπουργείο Ψηφιακής διακυβέρνησης) και στην οποία ο πολίτης θα μπαίνει χρησιμοποιώντας τον ΑΜΚΑ του.
Πόση αξιοπιστία έχουν τα tests για το σπίτι;
Η αξιοπιστία των self-test αποτελεί την «αχίλλειο πτέρνα» τους καθώς θεωρούνται πολύ αποτελεσματικά (95%) στον εντοπισμό των κρουσμάτων κορονοϊού μόνο στα συμπτωματικά άτομα. Κι αυτό γιατί στους ασθενείς με συμπτώματα το ιικό φορτίο είναι μεγαλύτερο. Αντίθετα, στους μη συμπτωματικούς φορείς, η αποτελεσματικότητά τους κυμαίνεται από 50% έως 60%, με συνέπεια συνολικά να θεωρούνται αξιόπιστα κατά 71%. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τα ψευδώς θετικά υπάρχουν και ψευδώς αρνητικά-τους ξεφεύγουν φορείς του κορονοϊού. Γι αυτό άλλωστε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Απόστολος Βαλτάς, επισημαίνει πως το self-test αποτελεί «καμπανάκι» για να εξεταστούμε και όχι τελεσίδικο αποτέλεσμα. H μειωμένη αξιοπιστία τους προβληματίζει και τους επιδημιολόγους, που ανησυχούν μήπως η χρήση τους υπονομεύσει την ιχνηλάτηση.
Τι προβληματίζει τους φαρμακοποιούς;
Πέρα από τα διαχειριστικά ζητήματα, της τροφοδοσίας, διανομής και κατανομής των self-test στα φαρμακεία, οι περισσότεροι φαρμακοποιοί προβληματίζονται πρωτίστως με το ενδεχόμενο να θελήσουν πολλοί πολίτες να κάνουν το τεστ στο πεζοδρόμιο έξω από το φαρμακείο, ώστε να μπορέσουν να αναζητήσουν επιτόπου συμβουλή επί της διαδικασίας. Αυτό γεννά δύο προβλήματα: Πρώτον τι θα γίνει με τα απορρίμματα του τεστ και δεύτερον τι θα γίνει με τις ουρές και τον ενδεχόμενο συνωστισμό, που σε καμία περίπτωση δεν είναι επιθυμητός γιατί ευνοεί την μετάδοση του κορονοϊού. Ο φόβος τους είναι δικαιολογημένος ειδικά για περιοχές της περιφέρειας που δεν υπάρχουν κέντρα υγείας και αγροτικά ιατρεία, με συνέπεια ο τοπικός φαρμακοποιός να είναι η μοναδική δομή υγείας της περιοχής και να εξυπηρετεί εκατοντάδες ή χιλιάδες κατοίκους σε κάθε πρόβλημα που προκύπτει από ένα απλό τραύμα ή τσίμπημα ενός εντόμου, μέχρι αγροτικό ατύχημα ή δάγκωμα ακόμα και φιδιού.
Τι κάνουν άλλες χώρες;
Στη Γερμανία τα self -test πωλούνται στα σούπερ μάρκετ και την πρώτη μέρα που διατέθηκαν στα ράφια, έγιναν στην κυριολεξία ανάρπαστα! Στη Βρετανία είναι διαθέσιμα στα καταστήματα ή στην Amazon, με την υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας να έχει δημοσιεύσει σχετικό βίντεο με οδηγίες προς τους πολίτες. Τα self -test χρησιμοποιούνται ήδη και στην Πορτογαλία και την Αυστρία, με την τελευταία να τα διαθέτει από πολλαπλά κανάλια διανομής, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακείων, των ιδιωτικών ιατρείων και των κέντρων υγείας.
