To Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε την Τετάρτη υπέρ της σταδιακής κατάργησης έως το 2032 των δωρεάν αδειών CO2 που λαμβάνουν οι βιομηχανίες από την αγορά άνθρακα της ΕΕ, σε μια προσπάθεια να μειωθούν ταχύτερα οι εκπομπές που προκαλούν υπερθέρμανση του πλανήτη.
Το θέμα είχε εκτροχιάσει την πρώτη ψηφοφορία του κοινοβουλίου για τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά άνθρακα, νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν οι νομοθέτες μπλόκαραν την όλη πρόταση λόγω διαφωνιών σχετικά με το πόσο γρήγορη θα έπρεπε να είναι η σταδιακή κατάργηση.
Η ευρωπαϊκή αγορά άνθρακα γνωστό ως "σύστημα εμπορίας εκπομπών" (ETS), αναγκάζει τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας και τα εργοστάσια να αγοράζουν άδειες CO2 όταν ρυπαίνουν και περιορίζει τον αριθμό των διαθέσιμων αδειών για αγορά.
Οι νομοθέτες ψήφισαν υπέρ της μείωσης του ανώτατου ορίου στις άδειες CO2 στην αγορά κατά 4,4% από το 2024, 4,5% από το 2026 και 4,6% από το 2029, ενώ επιπλέον 70 εκατομμύρια άδειες θα αφαιρεθούν το 2024 και 50 εκατομμύρια το 2026.
Ωστόσο, το Κοινοβούλιο μείωσε τη σχεδιαζόμενη αγορά άνθρακα της ΕΕ για κτίρια και μεταφορές, για την οποία ορισμένες χώρες φοβούνται ότι θα μπορούσε να αυξήσει τους λογαριασμούς των καυσίμων. Είπαν ότι το νέο σύστημα θα πρέπει να εφαρμόζεται στον εμπορικό τομέα από το 2025 και να αποκλείει τα νοικοκυριά, μια κίνηση που προειδοποίησαν οι Βρυξέλλες θα μπορούσε να κινδυνεύσει η Ευρώπη να χάσει τους στόχους της για το κλίμα.
Το κοινοβούλιο ενέκρινε την Τετάρτη έναν συμβιβασμό για την ολοκλήρωση της σταδιακής κατάργησης το 2032. Ο νόμος δεν είναι ακόμη οριστικός. Η ψηφοφορία της Τετάρτης αποτελεί μια επιβεβαίωση της θέσης του Κοινοβουλίου ενόψει των επικείμενων διαπραγματεύσεων με τις χώρες της ΕΕ για τον τελικό νόμο.
Μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών
Το Κοινοβούλιο θέλει να δοθούν κίνητρα στις βιομηχανίες προκειμένου αυτές να μειώσουν ακόμη περισσότερο τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να επενδύσουν σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών. Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ) θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί ως εξής:
· νέο ΣΕΔΕ ΙΙ για κτίρια και οδικές μεταφορές - εξαίρεση των πολιτών έως το 2029
· ο στόχος μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030 θα πρέπει να αυξηθεί από 61% σε 63%
· η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων να αρχίσει το 2027 και να έχει ολοκληρωθεί έως το 2032
· να τεθεί σε ισχύ σύστημα επιβράβευσης - τιμωρίας («bonus - malus») από το 2025
· τα έσοδα πρέπει να διατίθενται αποκλειστικά σε δράσεις για το κλίμα στις χώρες της ΕΕ.
Πιο φιλόδοξοι στόχοι για το νέο μέσο κατά της διαρροής επιχειρήσεων λόγω ΣΕΔΕ
Όσον αφορά τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα της ΕΕ (ΜΣΠΑ/«CBAM»), οι ευρωβουλευτές ζητούν να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής του και να τεθεί πιο γρήγορα σε ισχύ, με στόχο να καταστούν πιο φιλόδοξοι οι στόχοι της παγκόσμιας προσπάθειας για το κλίμα και να αποτραπεί η διαρροή επιχειρήσεων στο εξωτερικό λόγω του κόστους των δικαιωμάτων εκπομπών. Προτείνονται σχετικά τα εξής:
· να γίνει νωρίτερα η προοδευτική εισαγωγή του μηχανισμού και να καταργηθούν τα δωρεάν δικαιώματα του ΣΕΔΕ της ΕΕ μέχρι το 2032
· να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού για να συμπεριληφθούν οι οργανικές χημικές ουσίες, τα πλαστικά, το υδρογόνο και η αμμωνία, καθώς και οι έμμεσες εκπομπές
· ποσό ισοδύναμο με τα έσοδα του μηχανισμού από τον προϋπολογισμό της ΕΕ να χρησιμοποιούνται για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες
· να δημιουργηθεί κεντρική αρχή διαχείρισης του μηχανισμού σε επίπεδο ΕΕ.
Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα - κατά της ενεργειακής φτώχειας και της φτώχειας κινητικότητας
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δίνει τη συγκατάθεσή του για να συσταθεί ένα Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, το οποίο θα βοηθήσει τους πολίτες που είναι πιο ευάλωτοι λόγω ενεργειακής φτώχειας και οικονομικής αδυναμίας μετακινήσεων. Μέσω του Ταμείου, οι πολίτες αυτοί θα λάβουν στήριξη για να μπορέσουν να επωμιστούν το αυξημένο κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Το Ταμείο θα πρέπει να χρηματοδοτεί:
· προσωρινά μέτρα άμεσης στήριξης των εισοδημάτων (όπως μείωση φόρων και άλλων επιβαρύνσεων στην ενέργεια) για να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τιμών σε οδικές μεταφορές και καύσιμα θέρμανσης
· επενδύσεις στους τομείς της ανακαίνισης κτιρίων, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της μετάβασης από τις μετακινήσεις με ιδιωτικά μέσα στη χρήση δημόσιων συγκοινωνιών και αυτοκινήτων από κοινού («car pooling / car sharing»), καθώς και των μέσων μεταφοράς που ενθαρρύνουν την άσκηση, όπως το ποδήλατο - μέτρα στα οποία μπορούν να περιλαμβάνονται φορολογικά κίνητρα, κουπόνια («voucher»), επιδοτήσεις και δάνεια με μηδενικό επιτόκιο.
