Περισσότερα από 200 περιστατικά οξείας ηπατίτιδας έχουν καταγραφεί σε παιδιά παγκοσμίως με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να εκτιμά ότι οι οξείες ηπατίτιδες αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου που κρύβει στα βυθισμένα έγκατα του τον κίνδυνο αναζωπύρωσης πολλών λοιμωδών νοσημάτων στον παιδικό πληθυσμό.
Ήδη τα συγκριτικά στοιχεία του ΠΟΥ και της Unicef φανερώνουν ότι στους πρώτους μήνες του 2022 αυξήθηκαν κατά 79% τα κρούσματα ιλαράς, και τους ειδικούς να φοβούνται πως η αναζωπύρωση ξεχασμένων νοσημάτων-τα περισσότερα από τα οποία προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό- δεν θα απειλήσει μόνο τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες.
Το τελευταίο ανησυχητικό νέο αφορά την έξαρση του φονικού ιού Έμπολα (EVD) στη Δημοκρατία του Κονγκό με 267 κρούσματα μετά τη μόλυνση του πρώτου ασθενούς ο οποίος και απεβίωσε. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια επιδημικές εξάρσεις ιλαράς με σοβαρές νοσήσεις καθώς κι ένας θάνατος παιδιού από διφθερίτιδα, με τον ομότιμο καθηγητή παιδιατρικής ΕΚΠΑ, Ανδρέα Κωνσταντόπουλο, επί σειρά ετών πρόεδρο της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας και της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών να εκτιμά ότι οι επόμενες επιδημικές εξάρσεις θα αφορούν την παρωτίτιδα και τον κοκκύτη.
Την ίδια ώρα, το ύποπτο περιστατικό σε 16χρονο κορίτσι στη Λάρισα για ενδεχόμενη οξεία ηπατίτιδα άγνωστης αιτιολογίας αποδείχθηκε τελικώς αρνητικό στον μοριακό έλεγχο για τον αδενοϊό τύπου 41, μεταθέτοντας χρονικά την καταγραφή του πρώτου κρούσματος στην Ελλάδα. Αυτά που δεν μετατίθενται για αργότερα είναι τα 12 εύλογα ερωτηματικά που εγείρονται υπό αυτές τις συνθήκες, στις οποίες το Liberal.gr δίνει εμπεριστατωμένες απαντήσεις, με την βοήθεια των ειδικών.
Ερώτηση 1
Γιατί οι επιστήμονες φοβούνται την αναζωπύρωση ακόμα και «ξεχασμένων» λοιμωδών νοσημάτων;
Απάντηση:
Η διετής μάχη με τον κορονοϊό προκάλεσε στις περισσότερες χώρες την καθυστέρηση ή ακόμα και την παραμέληση της διενέργειας των παιδιατρικών εμβολιασμών ρουτίνας, με συνέπεια να δημιουργούνται «ρωγμές» στο τείχος προστασίας έναντι υγειονομικών απειλών που κόντευαν να εξαλειφθούν. Στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής οι εμβολιασμοί με τα εμβόλια HPV (για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κι άλλες 9 μορφές καρκίνου), MMR (ερυθράς-ιλαράς-παρωτίτιδας) και για την μηνιγγίτιδα Β μειώθηκαν έως και 40%, με τη μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στη διενέργεια των αναμνηστικών δόσεων στην εφηβεία.
Σε αυτή την υστέρηση ήρθε να προστεθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, που οδήγησε στην κατάρρευση των Δομών Υγείας και στη διακοπή των εμβολιασμών, τόσο για τα γνωστά παιδιατρικά νοσήματα όσο και για τον κορονοϊό. Όπως αναφέρει η καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας Μαρία Θεοδωρίδου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών η προηγούμενη εμπειρία με τον πόλεμο στη Συρία έδειξε ότι οι εμβολιασμοί ρουτίνας μειώθηκαν από 89% σε 49%, με την πολιομυελίτιδα να επανεμφανίζεται μετά από δεκαετίες εξαφάνισης, δείχνοντας ότι αρκούν λίγοι μήνες χάους για να γκρεμίσουν ό,τι είχαμε κτίσει με τόσο κόπο για χρόνια.
Ερώτηση 2
Οι επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μιλούν για συνθήκες «τέλειας καταιγίδας», αναφερόμενοι στην επιστροφή των λοιμωδών νοσημάτων. Τι ακριβώς εννοούν;
Απάντηση:
Η παραβολή-πιθανώς εμπνευσμένη από την γνωστή κινηματογραφική ταινία υπονοεί ακριβώς αυτό που συνέβη και στην ταινία: Συμβαίνουν ταυτόχρονα όλοι εκείνοι οι παράγοντες που οδηγούν στην συνεργική τους δράση και στην δημιουργία του φυσικού φαινομένου της τέλειας καταιγίδας. Στη δεδομένη χρονική συγκυρία που διανύουμε, πέρα από την υστέρηση των εμβολιασμών ρουτίνας και την περαιτέρω αναστάτωση που προκαλεί ο πόλεμος μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα εκατομμύρια των μεταναστών στην Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, ακόμα και στη χώρα μας, υπάρχει και ο εξίσου σημαντικός παράγοντας της μη φυσιολογικής ωρίμανσης του ανοσοποιητικού συστήματος των νηπίων λόγω της αποστειρωμένης ζωής εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων για την προστασία από τον κορονοϊό.
Τα παιδιά ηλικίας έως και 3 ετών γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στην πανδημία και δεν ήρθαν σε επαφή με άλλα παιδιά, δεν πήγαν παιδικό σταθμό, δεν κόλλησαν συνάχι και γαστρεντερίτιδες, όπως επισημαίνει η καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ Βάνα Παπαευαγγέλου. Τα lock down δεν επέτρεψαν στο ανοσοποιητικό τους σύστημα να ωριμάσει και το κατέστησε πιο ευάλωτο από ότι είναι υπό κανονικές συνθήκες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συντρέχουν και συνδυάζονται δημιουργώντας την τέλεια καταιγίδα.
Ερώτηση 3:
Για τη νέα αυτή ηπατίτιδα που πλήττει παιδιά, τι ευθύνεται;
Απάντηση:
Τα ευρήματα που προέρχονται κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι πρέπει να ευθύνεται ο αδενοϊός τύπου 41 -ένας κοινός αδενοϊός που υπάρχει εδώ και χρόνια και κυκλοφορεί ανάμεσά μας. Στο 77% των περιστατικών οξείας ηπατίτιδας στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει εντοπιστεί ο ύποπτος αδενοϊός και συνολικά όπως εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης είναι 8πλασια η πιθανότητα να πάθει ένα παιδί οξεία ηπατίτιδα αν έχει μολυνθεί με τον συγκεκριμένο αδενοϊό. Βέβαια, καθώς το φαινόμενο δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί ακόμα υπάρχουν κι άλλες θεωρίες, με την έτερη επικρατέστερη θεωρία να εμπλέκει την προγενέστερη λοίμωξη από τον κορονοϊό, που όπως γνωρίζουμε αφήνει υπολείμματα στα ζωτικά όργανα και μεταξύ αυτών αφήνει υπολείμματα στο ήπαρ. Μπορεί βέβαια να αποδειχθεί ότι η οξεία ηπατίτιδα οφείλεται και στους δύο παράγοντες δηλαδή να είναι και long covid σύμπτωμα και αποτέλεσμα προσβολής από τον αδενοϊό τύπου 41. Το μόνο σίγουρο είναι πως αυτή η μορφή ηπατίτιδας δεν σχετίζεται με προσβολή από τους ιούς της ηπατίτιδας (HV, 1 έως και 5).
Ερώτηση 4:
Τι είναι αυτό που προβληματίζει περισσότερο τους ειδικούς σε ό,τι αφορά αυτή την οξεία ηπατίτιδα;
Οι ηπατίτιδες προκαλούνται από τους ιούς της ηπατίτιδας και από άλλους ιούς που οδηγούν σε αύξηση των ηπατικών ενζύμων και σε φλεγμονή του ήπατος. Αυτό που δεν έχει καταγραφεί ξανά είναι κάποιοι συνηθισμένοι ιοί να προκαλούν τόσο σοβαρή ηπατική βλάβη που στο 10% των περιστατικών να απαιτείται μεταμόσχευση ήπατος, όπως εξηγεί ο καθηγητής παιδιατρικής Θεοκλής Ζαούτης, πρόεδρος του ΕΟΔΥ. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το γιατί, αλλά ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης πιστεύει ότι σύντομα θα έχουμε όλες τις απαντήσεις και θα διευκρινιστεί ποιος μηχανισμός προκαλεί τόσο γρήγορα βαριά ηπατική ανεπάρκεια.
Ερώτηση 5:
Στην Ελλάδα αναμένουμε πολλά περιστατικά οξείας ηπατίτιδας; Θα είναι σοβαρά, θα χρειαστούν νοσηλεία ή μήπως και μεταμόσχευση;
Απάντηση:
Αναλογικά με τα δεδομένα των άλλων χωρών αναμένουμε 10-20 περιστατικά οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά, εντός των συνόρων, εκτιμά ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης. Η πιθανότητα να χρειαστεί παιδί μεταμόσχευση ήπατος είναι σπάνια και στατιστικά στην Ελλάδα συμβαίνει σε έναν μικρό ασθενή να χρειαστεί να υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος μετά από ηπατίτιδα από λοιμώδη αίτια κάθε πέντε χρόνια, όπως προσθέτει η αναπληρώτρια υπουργός υγείας Μίνα Γκάγκα.
Ερώτηση 6:
Αν απαιτηθεί να γίνει μεταμόσχευση ήπατος σε παιδιατρικό ασθενή πού γίνεται;
Απάντηση:
Στην Ελλάδα δεν γίνονται μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιατρικούς ασθενείς. Στην περίπτωση αυτή τα παιδιατρικά νοσοκομεία στέλνουν τον ασθενή σε μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού -με τα οποία είναι διασυνδεδεμένα. Όπως αναφέρει η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα στο τελευταίο αντίστοιχο περιστατικό που συνέβη πέρσι, ο μικρός ασθενής μεταφέρθηκε από το νοσοκομείο Παίδων της Αθήνας σε κέντρο στην Ιταλία.
Ερώτηση 7:
Ποια είναι η συνήθης αντιμετώπιση των περιστατικών οξείας ηπατίτιδας;
Απάντηση:
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ηπατίτιδες αυτοϊώνται. Μπορεί να χρειαστεί αντιβίωση και συστήνεται ειδική διατροφή με υγρά και κομπόστες που μειώνουν την επιβάρυνση του ήπατος.
Ερώτηση 8:
Ποιο είναι το κρίσιμο σημείο στην αντιμετώπισή τους;
Απάντηση:
Η έγκαιρη διάγνωση, ώστε να μην προλάβει να επεκταθεί η βλάβη. Έχουν ενημερωθεί όλες οι υγειονομικές περιφέρειες, όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία και οι γιατροί βρίσκονται σε εγρήγορση για να εντοπίσουν έγκαιρα τυχόν τέτοια περιστατικά οξείας ηπατίτιδας. Υπάρχει και ειδική φόρμα καταγραφής στα νοσοκομεία για να μην χαθεί χρόνος ούτε από πλευράς γραφειοκρατίας.
Ερώτηση 9:
ΤΙ να προσέχουν οι γονείς-ποια είναι τα προειδοποιητικά συμπτώματα;
Απάντηση:
Οι οξείες ηπατίτιδες εκδηλώνονται με συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος που θυμίζουν γαστρεντερίτιδα. Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, καθηγητής παιδιατρικής Θεοκλής Ζαούτης συμβουλεύει τους γονείς να είναι σε εγρήγορση αν τα παιδιά παρουσιάσουν εμετούς διάρροιες, πονόκοιλο και αν εμφανιστεί το χαρακτηριστικό κιτρίνισμα στο δέρμα και το λευκό του ματιού που συνοδεύει τον ίκτερο. Ο πυρετός δεν φαίνεται να αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα σε αυτές τις περιπτώσεις. Επίσης παρατηρείται διαφορετικός χρωματισμός στα ούρα, όταν υπάρχει ηπατική βλάβη.
Ερώτηση 10:
Τώρα που ανοίγουν τα σχολεία τι πρέπει να κάνουν οι γονείς; Να περιορίσουν τα παιδιά τους;
Απάντηση:
Όχι, αντιθέτως, να τα αφήσουν να παίξουν με άλλα παιδιά, να κάνουν κανονικά τις δραστηριότητές τους. Το σημαντικό είναι τα παιδιά να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και κυρίως το πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό, όπως υπογραμμίζει η αναπληρώτρια υπουργός υγείας Μίνα Γκάγκα. Πλένουμε τα χέρια μας, δεν αγγίζουμε το πρόσωπό μας, πλένουμε τα χέρια και μετά από κάθε φορά που χρησιμοποιούμε την τουαλέτα. Ο ύποπτος αδενοϊός βρίσκεται κυρίως στον φάρυγγα όπως κι άλλοι ιοί και μεταδίδεται με τον συγχρωτισμό, την επαφή κλπ. Ο αδενοϊός βρίσκεται κυρίως στον φάρυγγα όπως κι άλλοι ιοί και μεταδίδεται με τον συγχρωτισμό, την επαφή κλπ. Ωστόσο η οξεία ηπατίτιδα είναι μια σπάνια επιπλοκή του που δεν φαίνεται να σχετίζεται με μετάδοση. Κανένα από τα παιδιά που νόσησαν δεν κόλλησαν τα παιδιά κοντά τους.
Ερώτηση 11:
Οι ηπατίτιδες προλαμβάνονται με εμβολιασμό;
Απάντηση:
Οι ηπατίτιδες που προκαλούνται από τους ιούς της ηπατίτιδας Α και Β προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό γιατί υπάρχουν εμβόλια γι αυτούς τους ιούς. Η ηπατίτιδα από τον ιό HVC δεν προλαμβάνεται με τον εμβολιασμό αλλά οι καινοτόμες θεραπείες (συνδυασμοί χαπιών) οδηγούν στην εκρίζωση του ιού HVC. Όμως στα πρόσφατα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας δεν έχει εντοπιστεί μόλυνση με τους ιούς της ηπατίτιδας και συνεπώς δεν υπάρχει συσχέτιση με αυτούς.
Ερώτηση 12:
Θα μπορούσαν να ευθύνονται οι εμβολιασμοί για τον κορονοϊό γι αυτές τις οξείες ηπατίτιδες;
Απάντηση:
Ξεκάθαρα όχι! Στο Ηνωμένο Βασίλειο κανένα από τα κρούσματα οξείας ηπατίτιδας δεν αφορούσε εμβολιασμένο παιδί (για τον κορονοϊό) καθώς δεν έχουν γίνει covid εμβόλια σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών εκεί, τονίζει ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης.
