Στο Greek Sale του οίκου Bonhams (Παρίσι, 24 Νοεμβρίου) καθρεφτίζεται ικανό μέρος της εγχώριας καλλιτεχνικής κοινότητας από τις αρχές του περασμένου αιώνα ως τις μέρες μας. Ξέχωρα από τις επιρροές, τις τεχνοτροπίες και τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν μια πρόταση «ελληνική», διαπιστώνει κανείς πως μιλάμε για τέχνη που γεννήθηκε, κυρίως, από άνδρες. Σε σύνολο 153 λαχνών συναντάμε μόλις τέσσερις γυναίκες ζωγράφους. Η γυναίκα δεν είναι μπροστά, αλλά απέναντι από το καβαλέτο ως μοντέλο. Στα περισσότερα από τα θέματα, όμως, κυριαρχεί. Πολλοί από τους ζωγράφους μας αρέσκονται να αποτυπώνουν τη μορφή της και να αφιερώνουν την τέχνη τους στο θήλυ. Κάποιοι μαγνητίζονται από το γυναικείο αισθησιασμό και με αυτό το κριτήριο απευθύνονται σε ένα πελατολόγιο ανδρών. Για άλλους, όμως, μοιάζει μυστήριο μέγα και παράδοξο κι έτσι την προσεγγίζουν. Άλλοτε υπαινικτικά, άλλοτε ως εικόνα ποιητική, με μια τάση συγκρατημένου πλησιάσματος ή ρομαντικής απομάκρυνσης, καταξιωμένοι δημιουργοί θέλησαν να δείξουν πώς είναι η γυναικεία συνθήκη, πέρα από ένα ωραίο πρόσωπο. Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα;
Για τον Θεόδωρο Ράλλη, τον μάστορα του οριενταλισμού, η γυναικεία φιγούρα παριστάνεται συνήθως σε ηδυπαθή στάση, ακόμη και όταν αποδίδεται σιδηροδέσμια σε ναούς. Μπορεί σήμερα να φαίνεται κάπως ξεπερασμένη η ματιά του ζωγράφου, αλλά ο ίδιος πέτυχε να ταυτίσει τη γυναίκα με την αισθησιακή, λάγνα Ανατολή. Μετέφερε νοερά το ανδρικό κοινό της Δύσης στο ανατολίτικο χαρέμι και συνδύασε τον εξωτισμό με την ερωτική επιθυμία. Με τη συνταγή αυτή απέκτησε στο Παρίσι φήμη και χρήμα, σαρκώνοντας στον καμβά του τη «φαντασίωση» των ανδρών. Ως τέτοια ποζάρει, στην τολμηρή για την εποχή στάση, μια γυμνόστηθη καλλονή, που στον καμβά του Ράλλη έμεινε πάντα νέα (λαχνός 62, εκτιμ. από 6.000 – 8.000 ευρώ).
Στο ίδιο πνεύμα, αλλά σε χώρο που μοιάζει ξεκομμένος από οτιδήποτε πραγματικό με πρόθεση καθαρά υπερβατική, αποδίδεται η φιγούρα του Παύλου Σάμιου. Το αίσθημα αυτό ενισχύει το σβήσιμο του δεξιού χεριού, σαν να πρόκειται για μακρινή ανάμνηση ή για ερωτική εμμονή που έμεινε ανεκπλήρωτη. Ο τίτλος «Χωρίς εσένα» είναι δηλωτικός μιας φαντασίωσης που υπογράφεται από το ζευγάρι με τις κόκκινες γόβες, το «σήμα κατατεθέν» του ζωγράφου χάρις στο οποίο έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό (λαχνός 150, εκτιμ. από 7.000 – 9.000 ευρώ).
Αντιθέτως, στο έργο του Απόστολου Γεραλή η απουσία ενός άνδρα είναι αυτή που προκαλεί έντονα συναισθήματα. «Έφυγε» τιτλοφορεί το έργο του ο ζωγράφος που αποδίδει το νεαρό κορίτσι με χάρη κι απέραντη τρυφερότητα. Ακόμη και η απόσταση που κρατά ο Γεραλής, χωρίς να δείχνει το πρόσωπο, αλλά παραστέκει για να μην το «ενοχλεί», βάζει τον θεατή στον ψυχικό κόσμο μιας γυναίκας που θρηνεί για τον αγαπημένο της. Ένα ιδιαίτερο πορτρέτο που «μιλά» χωρίς να κραυγάζει (λαχνός 40, εκτιμ. 4.000 – 6.000 ευρώ).
Φιλοτεχνημένο την περίοδο του Μεσοπολέμου, το έργο του Γεράσιμου Στέρη μοιάζει σύγχρονο, βγαλμένο από το χέρι κάποιου που έχει εμποτιστεί μέσα στην ψυχαναλυτική σκέψη. Η γυναίκα εξιδανικεύεται και κυριαρχεί ως μορφή ονειρική πίσω από τις επιθυμίες ενός άνδρα. «Οι τέσσερις χαρακτήρες» μπορούν κάλλιστα να είναι όψεις του ίδιου προσώπου στην πορεία της ζωής. Ένας ζωγραφικός «Ορλάντο» όπως τον ονειρεύτηκε η Βιρτζίνια Γουλφ (λαχνός 5, εκτιμ. 8.000 – 12.000 ευρώ).
Μια αντίστοιχη, προσωπική μυθολογία δημιούργησε κι ο Βασίλης Σπεράντζας. Κι αυτουνού οι μορφές αποδίδονται χωρίς ατομικά χαρακτηριστικά, με καθαρά περιγράμματα, έντονο χρώμα κι έμφαση στην πλαστικότητα του γυναικείου σώματος. Το προσφερόμενο έργο απηχεί το ζωγραφικό του ιδίωμα, έναν κόσμο αντι-ρεαλιστικό αλλά οικείο, όπου στο παιχνίδι των γυναικών κρίνεται η τύχη του ανδρικού προσώπου στον καθρέφτη (λαχνός 51, εκτιμ. 8.000 – 10.000 ευρώ).
Κι ένα πολύ μεγάλο έργο από τον Δημήτρη Μυταρά που υμνεί τη γυναίκα στις τρεις φιγούρες του. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό, στον τρόπο του ζωγράφου, τριπλό πορτρέτο. Ο Δάσκαλος επεξεργάζεται τη μορφή με κύριο μέλημα την ένταση του χρώματος και τον τόνο της σκιάς. Εδώ η γυναίκα εξιδανικεύεται ως να είναι η ίδια η ζωγραφική πράξη (λαχνός 50, εκτιμ. 10.000 – 15.000 ευρώ).
Περισσότερες γυναικείες προσωπογραφίες από Έλληνες ζωγράφους θα ανακαλύψετε στην ιστοσελίδα του Bonhams για το επικείμενο Greek Sale
