Η πτώση των γερμανικών εξαγωγών θα συνεχιστεί, η ανάπτυξη θα είναι αρνητική και στο γ' τρίμηνο, και τελικά η Μέρκελ θα αναγκαστεί να πάρει μέτρα, δηλαδή να τονώσει την οικονομία με κρατικά κεφάλαια, θυσιάζοντας μετά από πάρα πολλά χρόνια την ιερή αγελάδα των μηδενικών ελλειμμάτων, εκτιμά, μιλώντας στο liberal.gr o Αλέξανδρος Κρητικός, διευθυντής Ερευνών του Γερμανικού Ινστιτούτου DIW με έδρα το Βερολίνο.
Εξηγεί ότι το δημόσιο αυτό χρήμα μπορεί να αφορά από επενδύσεις για καινούργια σχολεία, έως εκσυγχρονισμό των ψηφιακών υποδομών της χώρας, κυρίως όμως την μαζική επανακατάρτιση εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων, όπως αυτών της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, των οποίων πολλές θέσεις κινδυνεύουν άμεσα, γεγονός που αποτελεί και έναν από τους βασικούς λόγους ανόδου της Ακροδεξιάς.
Επισημαίνει ότι η βουτιά της γερμανικής οικονομίας, ασφαλώς και θα επηρεάσει την Ευρωζώνη, για την οποία ωστόσο, όπως λέει, ο μεγαλύτερος κίνδυνος ονομάζεται Ιταλία, και κατά πόσο η ακροδεξιά του Σαλβίνι, θα κερδίσει τυχόν νέες εκλογές, επαναφέροντας τα σενάρια εξόδου της χώρας από την Ε.Ενωση.
Στο ερώτημα, αν η Ελλάδα μπορεί να πάει κόντρα στο ρεύμα, την στιγμή που διεθνώς πληθαίνουν οι εστίες των προβλημάτων, απαντά ότι η μοναδική της "ασπίδα" είναι να συνεχίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη με την ίδια μεχρι τώρα δυναμική, εφαρμόζοντας τις πιο δύσκολες μεταρρυθμίσεις στο πρώτο εξάμηνο της θητείας της, και ξεμπλοκάροντας εμβληματικές επενδύσεις, δίχως αυτό φυσικά να σημαίνει ότι η ελληνική οικονομία θα μείνει άτρωτη, με πρώτο πλήγμα τον τουρισμό.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σχολιάζοντας την συρρίκνωση κατά 0,1% της γερμανικής οικονομίας, η μεν Μέρκελ μιλά για "δύσκολη φάση", προσθέτοντας ότι δεν βλέπει "ανάγκη λήψης κινήτρων", ωστόσο άλλες φωνές προειδοποιούν ότι έρχονται ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις, αν δεν ληφθούν μέτρα, και ότι πολλές επιχειρήσεις σχεδιάζουν κατά το προσεχές τρίμηνο να περιορίσουν την παραγωγή τους. Τα χειρότερα είναι μπροστά;
Η Γερμανία βρίσκεται στο χείλος της ύφεσης. Κινδυνεύει να αποτελέσει μια μεγάλη παράπλευρη απώλεια του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας.
Η μείωση κατά 0,1% στο β' τρίμηνο οφείλεται καθαρά στην πτώση των εξαγωγών, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση και ο κατασκευαστικός κλάδος συνεχίζουν να αυξάνονται, και δίχως αυτές, η πτώση του γερμανικού ΑΕΠ θα ήταν μεγαλύτερη. Αν οι εξαγωγές συνεχίσουν να υποχωρούν, η γερμανική οικονομία δεν θα μπορέσει να καλύψει την πτώση με την εσωτερική κατανάλωση, άρα δεν θα γλιτώσει την ύφεση.
Αυτό βέβαια εξαρτάται από τρία πράγματα: Από την πορεία των διαπραγματεύσεων , ΗΠΑ-Κίνας, το τι θα συμβεί στην Ιταλία και το τι θα γίνει με το Brexit.
Σας θυμίζω ότι τα πρώτα καμπανάκια για την Γερμανία άρχισαν μετά από ένα tweet του προέδρου Τραμπ, αυτό με το οποίο είχε απειλείσει το Πεκίνο τον περασμένο Φεβρουάριο ότι θα αυξήσει τους εισαγωγικούς δασμούς στα εμπορεύματα που εισάγονται από την Κίνα. Τότε άρχισε στην ουσία η επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας.
Ποιο είναι επομένως το πιθανότερο σενάριο;
Επειδή είναι τρία τα ανοικτά θέματα, η ανασφάλεια στη Γερμανία θα παραμείνει, εκτιμώ ότι οι εξαγωγές θα συνεχίσουν να υποχωρούν, άρα μάλλον η ανάπτυξη θα είναι αρνητική και στο γ' τρίμηνο.
Μόλις αυτό ανακοινωθεί, οι πιέσεις προς την Μέρκελ για λήψη μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας θα ενταθούν πολύ, και άρα η καγκελάριος θα αναγκασθεί να ανακοινώσει αύξηση των κρατικών δαπανών, δηλαδή των δημοσίων επενδύσεων.
Η Μέρκελ θα αναγκασθεί να θυσιάσει την ιερή αγελάδα των μηδενικών ελλειμμάτων. Το γεγονός ότι έρχονται μέτρα “φωτογράφισε” ο υπουργός Οικονομίας Πέτερ Αλτμάγερ. Δήλωσε πως “βρισκόμαστε σε μια αδύναμη φάση ανάπτυξης, αλλά όχι σε ύφεση”, προσθέτοντας “μπορούμε να την αποτρέψουμε εάν λάβουμε τα σωστά μέτρα”.
Ποια μπορεί λοιπον να είναι αυτά τα μέτρα;
Δημόσιες επενδύσεις. Από καινούργια σχολεία έως ο εκσυγχρονισμός των ψηφιακών υποδομών της χώρας.
Τέτοιο είναι το γρήγορο ίντερνετ που απαιτεί επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων καθώς η Γερμανία δεν έχει εκσυγχρονίσει επαρκώς τη γερασμένη τηλεπικοινωνιακή υποδομή της. Οι επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα και σε 5G θεωρούνται απαραίτητες για να παραμείνει ανταγωνιστική η οικονομία και η γερμανική επιχειρηματική κοινότητα πιέζει επί χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση. Οι δημόσιες επενδύσεις για τις οποίες μιλώ μπορεί επίσης να αφορούν κρατικά κονδύλια στην επανακατάρτιση μεγάλου μέρους του προσωπικού της γερμανικής βιομηχανίας, σε θέματα που αφορούν την 4η βιομηχανική επανάσταση.
Χρειάζονται ευρείας κλίμακας προγράμματα επανακατάρτισης χιλιάδων εργαζομενων, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις τεχνολογικές προκλήσεις του μέλλοντος, με πρώτη και καλύτερη την αυτοκινητοβιομηχανία.
Σύμφωνα πάντως με την Capital Economics σχεδόν το 80% των γερμανικών εργοστασίων βρίσκεται σε φάση συρρίκνωσης εξαιτίας του εμπορικού πολέμου…
Σκεφθείτε ότι οι αναλύσεις προβλέπουν ότι την επόμενη 10ετία, οι πιθανότητες να παραμείνουν οι γερμανικές εταιρείες στην παγκόσμια ελίτ της αυτοκινητοβιομηχανίας είναι μόνο 50%. Αντιλαμβάνεσθε τι συνεπάγεται αυτό σε θέσεις εργασίας. Μιλάμε για κίνδυνο απώλειας εκατοντάδων χιλιάδων.
Και το μεγάλο φυσικά άγχος είναι πως θα καταστεί εφικτό να επανεκπαιδευθούν όλ' αυτοι οι εργαζόμενοι, πολλοί εκ των οποίων ανήκουν ηλικιακά στην ομάδα 50 ετών και άνω. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους βασικούς λόγους ανόδου της Ακροδεξιάς στη Γερμανία.
Το μεγάλο λοιπόν στοίχημα είναι μέσω της επανεκπαίδευσης, που απαιτεί ωστόσο μεγάλες κρατικές δαπάνες, να μείνουν άνεργοι όσο το δυνατόν λιγότεροι εργαζομενοι, καθώς σε άλλους τομείς, η 4η βιομηχανική επανάσταση γεννά συνεχώς καινούργιες θέσεις. Αλλού χάνονται, αλλού δημιουργούνται.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη μια ύφεση για την γερμανική οικονομία υπό την έννοια ότι αποτελεί την ατμομηχανή της Ευρώπης, και ότι οι εξαγωγές των τριγύρω της χωρών, όπως Πολωνία, Σλοβακία, Γαλλία και Βόρεια Ιταλία, καταλήγουν σε αυτήν ;
Ασφαλώς και θα τις επηρεάσει, όμως όχι τόσο όσο θα τις επηρέαζε στο παρελθόν. Ολες αυτές, και ειδικά εκείνες της Αν.Ευρώπης, έχουν καταφέρει να γίνουν ανταγωνιστικές, να αναπτύξουν μια δική τους δυναμική.
Το γεγονός ότι πολλές μικρές κυρίως χώρες στην Ευρώπη, καθώς και κάποιες μεγάλες, έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια πολύ πιο παραγωγικές απ' ότι στο παρελθόν, επειδή έσπευσαν να κάνουν εγκαίρως ένα μπαράζ μεταρρυθμίσεων, τις θωρακίζει τρόπων τινά, από τις επιπτώσεις μιας γερμανικής ύφεσης.
Δεν είναι δηλαδή τα πράγματα, όπως π.χ. την δεκαετία του 1990, όπου οι εξαγωγές τους εξαρτώνταν αποκλειστικά από την ζήτηση της γερμανικής αγοράς, καθώς έχουν ανακαλύψει νέες αγορές.
Ετσι η Γερμανία θα παραμείνει ουραγός ως προς το ρυθμό ανάπτυξης στην Ε.Ενωση, βλέποντας άλλες οικονομίες, όπως τις ανατολικοευρωπαικές, τις σκανδιβανικές, την Γαλλία ή την Ελλάδα, να αναπτύσσονται πολύ ταχύτερα.
Πως θα επηρεαστεί η Ευρωζώνη από μια γερμανική ύφεση;
Σήμερα ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρωζώνη δεν είναι η Γερμανία, αλλά η Ιταλία, και ο Σαλβίνι που πιέζει για εκλογές. Ο φόβος στην Ευρώπη είναι κατά πόσο θα τις κερδίσει η ιταλική ακροδεξιά και κατά πόσο θα επανέλθουν τα σενάρια για έξοδο της Ιταλίας από την Ε.Ενωση. Μπορεί ο ηγέτης του ιταλικού ακροδεξιού κόμματος να υποστηρίζει ότι δεν είναι στα πλάνα του η έξοδος της Ιταλίας από την Ευρώπη, ούτε η επαναφορά εθνικού νομίσματος, ωστόσο αυτά προέβλεπε το μανιφέστο της Λέγκας στις εκλογές του 2018.
Ας πάμε στην Ελλάδα. Πόσο θα πληγεί η ελληνική οικονομία από μια γερμανική ύφεση ; Τι θα συμβεί με τον τουρισμό, και τις ελληνικές εξαγωγές - στο 5μηνο σημειώνουν ηδη επιβράδυνση- των οποίων μεγάλο μέρος κατευθύνεται στη Γερμανία ;
Ο τουρισμός σίγουρα θα πληγεί. Η αποκλειστική εξάρτηση μιας χώρας από τον τουρισμό, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν αρκεί για να καλύψει, μέρος από το 25% του ΑΕΠ που έχει χάσει σε σχέση με το 2009.
Από εκεί και πέρα όμως, δεν είναι απαραίτητο μια ύφεση στη Γερμανία, και κατ' επέκταση μια επιβράδυνση στην Ευρωζώνη, να περιορίσει την ελληνική οικονομία σε “χαμηλές πτήσεις”.
Είναι κατά κάποιον τρόπο στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης να προσπαθήσει να “φρενάρει” τις επιπτώσεις από το συνδυασμό της όξυνσης του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας και μιας γερμανικής ύφεσης. Αν η κυβέρνηση συνεχίσει όπως και στον πρώτο μήνα διακυβέρνησης, με μια παρόμοια δυναμική, εφαρμόσει τις πιο δύσκολες μεταρρυθμίσεις στο πρώτο εξάμηνο της θητείας της - γιατί με νωπή τη λαϊκή εντολή τα οργανωμένα συμφέροντα δύσκολα θα αντιδράσουν- ξεμπλοκάρει εμβληματικές επενδύσεις, ανακοινώσει ότι από το 2020 μειώνονται οι φόροι, όλα αυτά θα ενισχύσουν μια θετική ψυχολογία.
Αν η δυναμική της κυβέρνησης δεν “ξεφουσκώσει”, παρά διατηρηθεί και γίνει ακόμη πιο στοχευμένη, οι επιπτώσεις από την γερμανική ύφεση δεν θα είναι τόσο μεγάλες, όσο φανταζόμαστε. Μεγάλες θα γίνουν αν η ελληνική κυβέρνηση αρχίσει να μετρά το πολιτικό κόστος, και μπει σε ένα ρυθμό ρελαντί.
Επομένως ποιές θα είναι οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη της Ελλάδας, όπου το α' 3μηνο έτρεξε με το αναιμικό 1,3%;
Γενικότερα, εκτιμώ ότι οι επιπτώσεις της επιβράδυνσης της γερμανικής οικονομίας θα είναι μεγαλύτερες σε άλλες χώρες, απ' ότι στην Ελλάδα, όπου άλλωστε το μερίδιο εξαγωγών στο ΑΕΠ είναι μικρό, γύρω στο 30%, όταν αλλού φτάνουν το 60% και 70%. Υπάρχει δηλαδή μεγάλο περιθώριο ανόδου τους.
Αν η κυβέρνηση καταφέρει το φθινόπωρο να σπρώξει τις μεταρρυθμίσεις, και ανακοινώσει μείωση των φόρων, βλέπω ότι δεν θα αλλάξουν δραματικά οι προβλέψεις για το φετινό ΑΕΠ. Τα στοιχεία άλλωστε δείχνουν μια τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, απόρροια και κάποιων μέτρων που έλαβε η προηγούμενη κυβέρνηση, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού. Η αλήθεια είναι ότι για πρώτη φορά μετά από χρόνια, είμαι αισιόδοξος για την Ελλάδα. Πιστεύω ότι μπορεί να κάνει την έκπληξη. Είναι άλλωστε η τελευταία ελπίδα για την χώρα.
